Türkiye Personel Sendikaları Konfederasyonu (Türk-İş) çalışmasına nazaran, besin fiyatları mayıs ayında aylık yüzde 2,23, yıllık yüzde 72,18 oranında arttı. Buna bağlı olarak 4 kişilik bir ailenin besin ve barınma masraflarını içeren açlık ve yoksulluk hududu da yükseldi.
Türk-İş: Dört kişilik bir ailenin açlık hududu 10.362,01 TL’ye, yoksulluk hududu 33.752,49 TL’ye yükseldi.
Türk-İş’ten yapılan açıklamada, Ankara’da yaşayan dört kişilik bir ailenin sağlıklı, istikrarlı ve kâfi beslenebilmesi için yapması gereken aylık besin harcaması meblağı (açlık sınırı) 10 bin 362,01 TL’ye, besin harcaması ile giysi, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sıhhat ve gibisi muhtaçlıklar için yapılması mecburî öbür aylık harcamalarının toplam fiyatı (yoksulluk sınırı) 33 bin 752,49 TL’ye, bekâr bir çalışanın ‘yaşama maliyeti’ de aylık 13.439,41 TL’ye yükseldi.
Türkiye’de mayıs 2023 prestijiyle taban fiyat 8 bin 506 TL olarak ödeniyor.
Türk-İş açıklamasında “Ankara’da yaşayan dört kişilik bir ailenin “gıda için” yapması gereken minimum harcama fiyatındaki artış bir evvelki aya nazaran % 2,23 oranında arttı.
Gıda harcamasında yılbaşından bu yana 5 aylık değişim oranı yüzde 27,44 olurken, yıllık değişim yüzde 72,18, 12 aylık ortalamalara nazaran değişim de yüzde 112,13 olarak hesaplandı.
Türk-İş değerlendirmesinde, vatandaşın besinde tasarruf etme noktasında olduğu belirtilirken, öğün sayısının düştüğünü, daha az ve daha kalitesiz beslenildiğini açıkladı.
ETBİR datalarına nazaran, 2017’de yıllık kişi başı 14 kg olan kırmızı et tüketimi 2022’de 7 kg’a düştü.
TÜİK’in açıkladığı 2021 yılı bilgilerinde yüzde 14,4 düzeyindeki yoksulluk oranı, 12 milyon insanın önemli kasvetle karşı karşıya olduğunu gösterdiğine de dikkat çekildi.
Gelir dağılımdaki adaleti ölçen Gini Katsayısı’nın OECD ülkeleri içinde Meksika ve Kosta-Rika’dan sonraki en yüksek Türkiye’de olduğu da vurgulandı.
Türk-İş hesaplamasında temel alınan ve direkt piyasadan derlenen fiyatlara nazaran, Mayıs 2023 prestijiyle süt, yoğurt, peynir kümesinde, yoğurt fiyatları hudutlu seviyede gerilerken, peynir yüzde 3 zamlandı. Süt fiyatı değişmedi.
Kilogram fiyatları 200-400 TL ortası olan kaşar ile 300-600 TL ortasında değişen yerli üretim ve yöresel gravyer, çerkez, abaza, çeçil, tulum üzere inek peynirlerine, polisiye olaylara karşı alarm takılmaya başlandı.
Et, tavuk, balık, yumurta, kuru baklagiller, yağlı tohum eserlerinin bulunduğu kümede, bir ayda balık yüzde 5, tavuk yüzde 6 zamlandı.
Kuru fasulyede yüzde 13, kırmızı mercimekte yüzde 9 fiyat artışı görüldü. Kuzu eti ve yeşil mercimek fiyatları hafif düzeyde artarken, dana eti ortalama fiyatları yüzde 13, yumurta fiyatları yüzde 15, nohut yüzde 3 oranında geriledi. Yağlı tohumların fiyatı bu ay sabit kaldı. Sırasıyla 500 ve 290 TL/kg’dan başlayan fiyatları sebebiyle dana pastırma ve sucuklara, polisiye olayları tedbire maksatlı alarmlar takılmaya başlandı.
Ekmek ve tahıllar kümesinde, bir ayda pirinç yüzde 7, un yüzde 13 zamlandı. Bulgur fiyatı yüzde 12 düştü. Makarna fiyatı değişmedi. İrmik fiyatı hudutlu seviyede geriledi. Ekmek fiyatı birebir kaldı.
Taze sebze-meyve kümesinde, semt pazarlarında yeşil soğan, kıvırcık üzere salata yeşilliklerinin fiyatı yüzde 20, pırasa, lahana üzere yeşil yapraklı sebzelerin fiyatları sonlu düzeyde arttı.
Patates fiyatı 17,5 TL’ye çıkarken, geçen ay 25 TL’ye yükselen ortalama kuru soğan kilogram fiyatı 19 TL’ye düştü.
Gıda sepetinde bu ayın artırım şampiyonu yüzde 75 oranında artışla havuç oldu ve ortalama 35 TL’den satıldı. Limon, turp, domates, salatalık fiyatları geriledi, patlıcan ve kabak fiyatları değişmedi.
Kış meyvelerine veda ederken yaz meyvelerinden tezgâhlarda yeni yaygınlaşan kiraz ve karadutun fiyatları 40 TL’den müşteri aradı. En uygun fiyatlı meyve olan 16 TL ile elma, meyve tezgâhlarında azınlıktaydı. Ortalama zerzevat (ana yemekleri tamamlayan maydanoz, kıvırcık vb. salata yeşillikleri dâhil değil) kg fiyatı 19,68 TL, ortalama meyve kg fiyatı 28,57 TL oldu.
Temel yağ eserlerinin bulunduğu kümede, son bir ayda ayçiçek yağı ortalama yüzde 3, zeytinyağı yüzde 4 zamlandı. Tereyağında değişiklik olmadı, margarin fiyatı yüzde 3 düştü.
Son küme içinde yer alan besin hususlarından, tuz, baharatlar, ıhlamur, zeytin, şeker ve pekmez fiyatları değişmedi. Salça fiyatı sonlu seviyede azaldı. Reçel hafif düzeyde, çay yüzde 5, bal yüzde 10 zamlandı.