Din yahut inanç temelli nefret hatalarının önlenmesi ve nefret hatalarıyla ilgili cezasızlıkların önüne geçebilmek emeliyle hazırlanan “Türkiye’de Din yahut İnanç Temelli Nefret Cürümleri 2020” raporu yayımlandı. İzleme çalışması kapsamında Ocak – Aralık 2020 aralığında din yahut inançla temaslı önyargı saikiyle işlenmiş 14 nefret cürmü yahut olayı tespit edildi. Rapora göre, bu olayların 8’i Alevilere, 5’i Hristiyanlara ve 1’i de başörtülülere yönelik önyargı içeriyor. Olay çeşitleri ise, ibadet yerleri yahut mezarlıklara ziyan verme, mala/eşyaya ziyan verme, hakaret ve tehdit/tehdit edici davranış olarak sınıflandırılıyor.
İnanç Özgürlüğü Teşebbüsü grubu Dr. Mine Yıldırım ve Funda Tekin tarafından kaleme alınan raporda, Türkiye’nin nefret cürümlerine ait siyaseti ve 2020 yılında Türkiye’de yaşanan din yahut inanç temelli nefret hatalarıyla ilgili izleme çalışmasından elde edilen datalar, milletlerarası insan hakları standartları temel alınarak inceleniyor.
Din yahut inanç toplulukları, bu topluluklarla bağlantılı ibadet yerleri ve öteki yerler ile dinî, manevî liderlere ve bu topluluklara mensup olan şahıslara yönelik önyargı saikiyle işlenen nefret kabahatleri devam ediyor ve nefret kabahatleri birden fazla vakit cezasız kalıyor. Raporda yer alan bilgilere nazaran ise nefret hatalarının ihbar edilmesi ve kamu yetkilileri tarafından kaydedilmesi kâfi seviyede değil.
Türkiye’de nefret kabahatleriyle ilgili ele alınabilecek mevzuat ile yargı kararlarına ait tarama yapılan raporda, nefret cürümlerinin kategorizasyonu için Musevilere, Hristiyanlara, Müslümanlara, başörtüsü kullanan şahıslara, ateistlere, Yehova Şahitlerine karşı önyargı saikleri temel alınıyor. Ayrıyeten, mevzuya ait AİHM içtihatlarıyla bir arada, BM, Avrupa Kurulu ve AGİT’in tavsiyelerine de raporda dikkat çekiliyor. Nefret söylemi ile nefret kabahati kavramları ortasındaki farklılıkların da ele alındığı raporda, “nefret hataları mağdurlarının tarihî olarak suçluya odaklanan adalet sisteminin kendileri için işleme” talebi de yer alıyor.
BM üyesi ülkeler tarafından Türkiye’ye verilen mevzuat değişikliği ve ayrıştırılmış dataların yayımlanmasına ait tavsiyelerinin Türkiye tarafından yalnızca not edildiği belirtilerek Türkiye’nin nefret cürümlerine ait tesirli adımlar atmadığına dair somut bilgiler de çalışmada yer alıyor.
İzleme çalışması kapsamında Ocak – Aralık 2020 aralığında din yahut inançla temaslı önyargı saikiyle işlenmiş 14 nefret hatası yahut olayı tespit edildi. Buna nazaran, bu olayların 8’i Alevilere, 5’i Hristiyanlara ve 1’i de başörtülülere yönelik önyargı içeriyor. Olay çeşitleri ise, ibadet yerleri yahut mezarlıklara ziyan verme, mala/eşyaya ziyan verme, hakaret ve tehdit/tehdit edici davranış olarak sınıflandırılıyor.
Raporda tavsiyeler kamu yetkilileri, sivil topluma ve din yahut inanç topluluklarına yönelik olarak veriliyor.
Kelam konusu tekliflerden kimileri:
- Din yahut inanç temelli nefret kabahatleri da dahil olmak üzere tüm nefret kabahatlerini engellemek ve bunlarla uğraş etmek gayesiyle nefret cürümlerine ait mevzuat düzenlenmesi,
- nefret cürümlerinin ayrıştırılmış bir formda kayıt altına alınması ve aktif soruşturma yapılması, kovuşturma ve uygun bir yaptırım uygulanması,
mağdurların desteklenmesi için gereksinimlerine yönelik çok boyutlu önlemler alınması,
kolluk kuvvetleri ile sivil toplum ve din yahut inanç toplulukları ortasında bilgi paylaşımı ve iş birliğinin güçlendirilmesi. - Din yahut inanç temelli nefret kabahatlerinin görünürlüğünü artırmak gayesiyle hazırlanan rapordaki bilgiler tıpkı vakitte AGİT’e 2020 değerlendirmesi kapsamında da sunuldu. Din yahut inanç topluluklarının katkılarıyla izleme çalışmasının genişletilmesi ve savunu konusunda iş birliği yapılması hedefleniyor. Teşebbüs, 2020 yılında da Türkiye’de 2019 yılında yaşanan din yahut inanç temelli nefret kabahatleriyle ilgili AGİT’e bir bildirim göndermiş ve bu bilgiler AGİT’in yayımladığı, “2019 Nefret Cürümleri Raporu”nda kullanılmıştı.
Raporu okumak için