* Gülseren Onanç
Son iki haftadır SES Eşitlik Adalet Bayan Platformu için iki Afgan bayan ile Zoom üzerinden uzun uzun konuştuk. Samimi, açık, bayan bayana yaptığımız sohbetlerden sonra derin bir keder hissettim. İki çok bedelli bayanın konutlarından uzakta geleceklerini görememelerinin çaresiz hüznüne şahit olmak beni derinden etkiledi. Daha sonra ıstırabım yerini isyana bıraktı. Taliban’a, yirmi yıldır ülkede bir sistem kuramadan, ardına bakmadan ayrılan başta Amerika olmak üzere bütün erkek hâkim emperyalist sisteme, Taliban’ı destekleyen Pakistan’a, Suudi Arabistan’a, İran’a, Rusya ve Çin’e, toplamında tüm patriyarkal sisteme ve radikal İslam destekçilerine isyan ettim.
Sima ve Hosna politikacı, feminist insan hakları aktivisti iki Afgan bayan. Afganistan ve dünya siyasetini okuyabilen, meseleleri ve tahlilleri bilen, ülkelerinde meselelerin tahlili için çalışmış nitelikli bayanlar. Uygun eğitim almışlar, BM üzere milletlerarası kuruluşlarda vazife alabilecek yetkinliklere sahipler. İngilizceyi eksiksiz konuşuyorlar. Onlar ile olan görüşmemden sonra neler hissettiğimi SES’e yazdım. Bu iki bayan Afganistan yerine Norveç yahut İzlanda’da doğsa kim bilir hayatları nasıl farklı olurdu. Coğrafyanın baht olmasına isyan ediyor insan. Taliban’ın okuma hak ve özgürlüğünü ellerinden aldığı Afgan bayanları ve kız çocuklarını düşününce isyanım daha da artıyor.
Türkiye’nin Afganistan olmayacağını biliyorum ancak bu gidişle rastgele bir gelişmiş ülke ömür standardına da hiç erişemeyeceğiz. Halbuki benim yaşamak istediğim memlekette bayanlar ve kız çocukları cinsiyetlerinden ötürü ayrımcılığa ve şiddete uğramaz. Bayanlar ve kız çocukları özgür düşünür, üretir, sorgular, muharrir. Dilediği mesleği seçer, aşık olduğu kişi ile birlikte yaşar, ülkesinin geleceğinde etkin rol oynar, siyasette kelam sahibi olur. Türkiye bu türlü bir memleket mi? Hayır. Bu tarafta mi ilerliyor? Hayır. Bayan cinayetleri artıyor, bayanlar iş gücünden ve eğitimden çekiliyor mu? Evet.
Geçen ay Prof. Dr. Serpil Sancar’ın CEİD (Cinsiyet Eşitliği İzleme Derneği) için hazırladığı Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet Eşitliğini İzleme Raporu‘nun bulguları bu geri gidişi gözler önüne seriyordu.
SES Eşitlik ve Dayanışma Derneği olarak, Türkiye’nin İstanbul Sözleşmesi’nden çekilmesi ile Avrupa Birliği ve milletlerarası kontratlardan uzaklaştığını, bu çekilmenin gayesinin bir rejim değişikliği olduğunu söyledik.
İstanbul Kontratı sonrasında bayanların neler yapabileceğini değerlendirdiğimiz Temmuz ayı toplantımızda Koç Üniversitesi hukuk fakültesi dekanı Prof. Dr. Bertil Emrah Oder ile Türkiye’nin İstanbul Sözleşmesi’nden çekilmesi sonrasında, bayan hareketinin artık stratejik işbirlikleri ile siyasi bir aktör olması gerektiğini konuşmuştuk.
İş bütün bu nedenlerle, SES Eşitlik ve Dayanışma Derneği’nin Eylül ayı toplantısında gelinen durumun ışığında geleceğimize ait sorgulamayı başlatmak istedik. “Türkiye’nin Gelecek Kıssası Yazılırken Bayanlar Nerede olacak?” sorusuna karşılık aramaya çalıştık.
Toplantımızın başında Profesör Serpil Sancar evvel CEİD için hazırladığı raporun bulgularını sundu. Aşağıdaki gelişmeleri Türkiye’nin bayan haklarındaki geri gidişin kilometre taşları olarak algılıyoruz:
- 2010 yılında Diyanet Yasası değiştirilerek Diyanet İşleri Başkanlığı’na bayan ve aileyi müdafaa vazifesi verildi.
- 2011’de Bayan ve Aileden Sorumlu Devlet Bakanlığı’nın isminden “kadın” çıkarıldı.
- 2013’ten itibaren ise Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü toplumsal cinsiyet eşitliği ulusal aksiyon planı hazırlamayı bıraktı.
Ayrıyeten erken yaşta ve zorla evliliklerin legalleştirilmesi için Türk Ceza Kanunu’nda (TCK) değişiklikler yapılmak üzere onlarca atak yapıldı. Bu ataklardan en sembolik olanı 18 yaşından küçük çocuklara nikah kıyan imamların cezalandırılacağı kararının kaldırılması oldu.
Aklımızda Afganistan, önümüzde Türkiye’de toplumsal cinsiyet eşitliğinin gerilediğini koyan CEİD raporu; bayan hareketine emek veren bayanlar ile Türkiye’nin gelecek kıssasında bayanların nerede olacağı üzerine tartıştık. Hem bayan hareketi olarak kendi özeleştirilerimizi yaptığımız hem de beklentilerimizi ortaya koyduğumuz verimli bir toplantı oldu. Toplantının sonunda siyaseti ve geleceğimizi ellerimize almanın çok acil bir gereksinim olduğu sonucuna vardık. Çünkü şu anda muhalefet partilerinin de bir bayan siyaseti olmadığı üzere ittifakı korumak ismine selefi İslam’a teslim olduğunu gözlemliyoruz.
“Kadın hareketi içinden feminist adaylar çıkaralım ve destekleyelim” önerisi hepimizi heyecanlandırdı. Geniş bir buluşmada tekrar buluşmaya ve seçim sürecine etkin olarak hazırlanmaya karar verdik.
Geleceğimizi erkek hükümran partilerin eline bırakmayacağız. Türkiye’nin, coğrafyamızın feminist bayan hareketinin siyasi perspektifine, değişim gücüne muhtaçlığı var. Hem ülkemiz, hem kendimiz için siyasette daha tesirli yollar açacağız, kendi adaylarımızı seçeceğiz ve destekleyeceğiz.
Türkiye’nin gelecek kıssasında feminist bayanlar faal olarak yer alacak.
* Bu yazı, Eşitlik, Adalet, Bayan Platformu’nun sitesinden alınmıştır.
