Rusya’nın Ukrayna’yı işgali yaklaşık iki haftayı geride bıraktı. İki ülke ortasında istikrarlı bir siyaset yürütmeye çalışan Türkiye’nin savaşa makus bir iktisat ile yakalanmasının iç siyasete ve seçimlere de yansımaları olabilir.
Cumhur İttifakı’nın seçim ve siyasi partiler kanun teklifini bu hafta ya da en geç gelecek hafta TBMM’ye sunması beklenirken, savaşın ve yol açacağı gerek psikolojik gerekse ekonomik sonuçlarının seçmen davranışında tesirli olacağı belirtiliyor. Siyasi analistlere nazaran esasen berbat olan iktisadın daha da bozulması iktidar için olumsuz sonuçlar doğurabilir.
Rusya’nın işgalinin iç politikayı ve erken olmayacaksa Haziran 2023 olarak belirlenen seçimleri nasıl etkileyeceği sorusunun cevabı için farklı etkenlere bakmak gerekiyor.
Şu anda meçhul bir ortam olduğunu ve savaşın iç politik sonuçlarını anlayabilmek için erken olabileceğini belirten siyasi analistler, savaşın ve Rusya’ya uygulanan yaptırımların ne kadar devam edeceği, Türkiye’nin istikrar siyasetini ne kadar sürdürebileceği, ekonomik göstergelerin daha ne kadar bozulabileceği üzere çok sayıda konunun belirleyici olacağına dikkat çekiyor.
Kilit nokta: İktisadın gidişatı
DW Türkçe’nin konuştuğu gerek siyasi analistler gerekse iktidar içindeki farklı kesitlere nazaran savaşın Türkiye’deki iç siyasete tesiri en çok iktisat açısından olacak.
Kamuoyu araştırmaları yapan Türkiye Raporu’nun Yöneticisi Can Selçuki, “Rusya-Ukrayna savaşının siyasi açıdan Türkiye’deki seçmene çok bir tesiri olmayacaksa da ekonomik sonuçları bakımından hükümeti çok zorlayacaktır. Şu anda aslında son derece memnuniyetsiz olan seçmeni daha da memnuniyetsiz hale getirecektir” diyor.
Savaş öncesindeki devirde bile enflasyonun çok yüksek seyrettiği Türkiye şu anda ekonomik açıdan kırılgan durumda. Yaz aylarında gelecek olan turistlerden elde edilecek gelir beklentisindeki Ankara’yı savaşın uzun sürme ihtimali ve turizm açısından sıkıntı günler bekliyor olabilir.
Konsensus Araştırma Lideri Murat Sarı da iktisattaki koşulların seçim sonuçlarında başat etken olacağını düşünüyor ve şunları belirtiyor:
“İktidar, Türkiye’deki işsizlik problemini, gelir dağılımındaki adaletsizliği, enflasyon ve hayat pahalılığı meselesini çözmediği sürece, ki bunlar Türkiye’de seçimleri en çok etkileyen etmenler, kolay kolay bir daha seçim kazanamaz.”
Seçmen “güvenli liman” tercihi yapar mı?
Seçmenlerin savaş ya da çatışma ortamları üzere harikulâde şartlardaki eğiliminin çoğunlukla “güvenli limanları” tercih etmek olduğuna ait araştırmalara dikkat çekilirken bu savaşın bu türlü bir tesir doğurup doğurmayacağı da şu an için meçhul.
Kimi siyasi analistler, “güvenli liman” örneği olarak kimi açılardan Türkiye’de 7 Haziran-1 Kasım 2015 ortasındaki devri işaret ediyor. 7 Haziran seçimlerinde tek başına hükümeti kuramayan AKP, 1 Kasım 2015’te hücumlar ve katliamların gölgesinde gidilen seçimde güvenlik tasasının da ön plana çıkmasıyla yüzde 49,5 oyla tek başına iktidar olacak çoğunluğa ulaşmıştı.
İstanbul Politik Araştırmalar Enstitüsü (IstanPol) Genel Yöneticisi Seren Selvin Korkmaz ise seçmenin güvenlik korkularını daha çok iktisadın makus olmadığı periyotlarda öncelediğini söyleyerek “Ancak toplum bence artık güvenlikten çok ekonomik tasalarını ön plana çıkarmış durumda. Kirasını, faturasını ödeyemeyen bir toplum var. Bu nedenle güvenlikle ilgili tasaların biraz daha bu tabloda geri planda kalacağını düşünüyorum” yorumunu yapıyor.
Selçuki’ye nazaran ise artan güvenlik kaygısı ortamlarında seçmen genelde daha “güvenli limanları” tercih edebilir, lakin Rusya-Ukrayna savaşı Türkiye’deki seçmenler için bu duruma tam olarak karşılık gelmiyor. Dış siyasette olan bitenlerin Türkiye kamuoyunu en azından oy verme tercihi bakımından artık çok etkilemediğini söyleyen Selçuki, kelamlarını şöyle sürdürüyor:
“Bizim aslında iktisatta kullandığımız bir tabir var; azalan getiri eğrisi. Yarar sağladığınız bir alanın eğrisinin giderek daha az getiri sağlaması. Yani bu tip olaylar, 7 Haziran-1 Kasım ortası üzere ya da hudut ötesi operasyonlar üzere olaylar arkası gerisine olduktan sonra iktidarlar için getirisi azalan bir araç haline dönüşüyor.”
Selçuki, bu nedenle Rusya-Ukrayna savaşının 7 Haziran sonrası dönemdekine benzeri bir sonuç doğurmayacağı görüşünde.
Muhalefetin görünürlük sorunu
Bu ortada savaş ortamının ve artan ekonomik külfetlerin muhalefetin görünürlüğü ve son devirde yakaladığı söylenen ivme açılarından sorun yaratıp yaratmadığı da tartışılıyor.
Altı muhalefet partisinin aylardır üstünde çalıştığı güçlendirilmiş parlamenter sistem önerisi geçen hafta Pazartesi açıklanmış lakin savaş haberlerinin gölgesinde kalmıştı.
Selçuki bu teklifin aslında kendi içinde “heyecansız” olduğunu ve savaş olmasa bile durumun çok değişmeyeceğini belirtirken, Korkmaz gündemde daima savaş haberlerinin olmasının muhalefetin görünürlüğünü etkilediğini düşünüyor. Korkmaz, şunları söylüyor:
“Savaşın başladığı andan itibaren bütün medyada savaşla ilgili hususları tartışmaya başladık. Muhalefetin parlamenter sistem önerisi dahi gölgede kaldı. Münasebetiyle muhalefet için basın ve tabir özgürlüğü olmayan bir ortamda gündemi savaş ve güvenlik mevzularının kaplaması Erdoğan için fırsat, muhalefet için ise risk diyebiliriz.”
Muhalefet partileri Rusya-Ukrayna savaşında hükümete yönelik çok sert tavır almaktan kaçındığı gözleniyor. CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu, “Türkiye tarafsızlığını muhafazalı, taraf olmamalı” derken, ÂLÂ Parti Genel Lideri Meral Akşener ise daha keskin bur tavır sergileyerek “Putin haddini aşmıştır. Vakit boş laf değil, yaptırım vaktidir. Vakit çekimser kalma değil, zalimin karşısında dik durma vaktidir” demişti.
Korkmaz muhalefetin bu bahiste hareket alanının dar olduğuna vurgu yaparak “Bu süreçte kim çok daha faal bir siyaset yönetirse yani Erdoğan mı riskleri güzel kullanacak muhalefet mi, Türkiye’deki seçimin yazgısını biraz da bu belirleyecek” diyor.
Gülsen Solaker
© Deutsche Welle Türkçe
