Kastamonu’nun Bozkurt ilçesinde 11 Ağustos günü yaşanan selin nasıl afete dönüştüğünü emekli Uzman Paleosismolog Dr. Ramazan Demirtaş anlattı.
Bozkurt’ta 11 Ağustos’ta şiddetli sağanak yağmur sonrasında meydana gelen selde onlarca insan hayatını kaybederken birçok bina da kullanılamaz hale geldi.
Tomruk ve ağaçların tıkaması sonucu Ezine Çay’ı taşmış ve meskenler sular altında kalmıştı.
Ezine Çayı’nın kenarına kurulan ilçenin yaklaşık bir saat içinde yok olmasını Uzman Paleosismolog Dr. Ramazan Demirtaş Sözcü‘ye anlattı.
“Vadinin 400 metrelik tabanı 15 metreye düşürülmüş”
Vadinin tabanının daraltıldığına dikkat çeken Demirtaş, “Bozkurt vadi tabanı yaklaşık 400 metre. Geçmişte bu akarsu oralardan akmış. Vakitle akarsu kuraklık, global iklim değişikliği üzere etkenler ile yatağını değiştirmeye başlıyor ve daralıyor. Lokal idareler de suyun azaldığını düşünüyor ve çok fazla su olmaz diye düşünerek daraltıyor. 400 metrelik vadi tabanı 15-20 metreye düşüyor. Sonra da bu alanlar imara açılıyor. Bunu değiştirdiğiniz vakit akarsuyun akış suratını da değiştiriyorsunuz. Arttan büyük bir kütle geliyor. Bu kütle dar bir alana girdiği için su yükselmeye başlıyor. Sonra bu üzere felaketler oluyor. Dere yataklarının hiç bir formda imara açılamaması lazım” dedi.
“Elimizden geldiği kadar riski arttırmışız”
Ezine Çayı’nın tahminen 300-400 yıl evvel bu 400 metrelik vadiyi bir kez olsun kullandığını belirten Demirtaş, “Bu olaylarda bütün hatası global iklim değişikliğine atmak yanlışsız değil. Global iklim değişiklikleri daha evvelki yıllarda da yaşandı. Bunlar mazeret değil. Biz riskli hale getirmişiz. İmara açılan dere yataklarına binalar yaparak set oluşturuyoruz. Lakin su akmak zorunda. O vakit su yıkıp gidiyor. Akarsu üstüne yapılan köprüler düz ve alçak olunca kolay tıkanıyor. Kemerli ve yüksek köprüler yapılmalı. Şimdiki köprüler mühendislik açısından problemli. Yani elimizden geldiği kadar bütün riski arttırmışız ve afete biz dönüştürmüşüz” diye konuştu.
“Geçmişte oldu gelecekte de olacaktır”
Bozkurt’ta yıkılan binaların tıpkı yerlerine yapılmasının yanılgı olacağını lisana getiren Demirtaş, “Şimdi orada yaşayanlar bu türlü bir olayı daha evvel görmediklerini söylüyor. Fakat bu sel geçmiş devirlerde de yaşanmıştır. Dere yatağında inceleme yapılırsa ne vakit daha evvel ne vakit sel olduğu anlaşılır. Kent tekrar tıpkı yere kurulsun, tahminen birkaç yüz yıl sonra yeniden bu sel meydana gelecektir. Bu sel geçmişte oldu gelecekte de olacaktır. Bunun için 50-100-500 yıllık taşkın planları yapmak zorundayız. 500 yıl sonra bir yağış gelir afete dönüştürür. Yani akarsuyun yatağı boş olursa afete dönüşmez” sözlerini kullandı.
“Afet olduktan sonra plan yapıyoruz”
Meteorolojinin bölge halkını 3 gün evvelce uyardığını hatırlatan Ramazan Demirtaş, “Meteoroloji üzerine düşeni yapmış. Fakat bu ikazdan sonra bir şeylerin devreye girmesi gerekiyor. Vatandaş ne yapacak? 3 gün evvelden insanları tahliye etmemiz gerekiyor yahut yükseklere çıkarabilirdik bu can kaybını önleyebilirdik. Meteorolojinin uyarmasıyla olmuyor. Afet öncesi yapılacak planların olması gerekiyor. Fakat biz afet olduktan sonra plan yapıyoruz” dedi.
“Bozkurt’un durumda olan bir çok yer var”
İlçenin afet kapsamına alındığını söyleyen Demirtaş, kentleşme yaparken riskin çok arttırıldığına dikkat çekerek, “Afet maddesine nazaran hasar tespit çalışması yapılacak. Hasarlı binalar yıkılacak ve yeni yer seçimi yapılacak. Bir ilçeyi öbür bir yere taşımak sıkıntı ve uzun bir vakit alır. Fakat bulunduğu yere binayı tekrar yaparsak bu olay tekrar yaşanacak. Riski çok arttırdık artık tahlil arıyoruz. Taşkın sonları belirlenerek, Bozkurt’ta yapılaşmaya gidilmelidir. Olay afete dönüşmüş can ve mal kaybı olmuş. Ancak şuan Bozkurt’un durumda olan bir çok kent ve ilçeler var. Oralarda Bozkurt üzere olacak. Oralara şimdiden tahlil bulmalıyız. Her afetten ders çıkarmalıyız. Artık Bozkurt’a tahlil bulmaya çalışıyoruz. Meğer yine bu afeti diğer kentlerde yaşamamak için afete dönüşmeden evvel tedbirleri almalıyız” biçiminde konuştu.