Uzmanlar Çocuk İstismarına Ait Konuştu: ‘İhbar Sayısı Arttı, Şikayetlerin Birçok Rehber Öğretmenlerden Geliyor’

DW'den Burcu Karakaş'ın Adalet Bakanlığı'na dayandırdığı bilgilere nazaran, çocuğun cinsel istismarı davalarındaki hata sayısı 2018 yılında en yüksek kıymetine ulaştı. Resmi bilgiler, çocukların cinsel istismarına ait açılan davalardaki mahkûmiyet kararları 2011 yılında 16 bin 828’den, 2018’de 18 bin 290’a yükseldiğini gösteriyor.

Marmara Bölgesi’ni yüzde 16,2 ile Akdeniz Bölgesi, yüzde 14,5 ile İç Anadolu Bölgesi, yüzde 13,7 ile Ege Bölgesi, yüzde 10,7 ile Karadeniz Bölgesi, yüzde 9 ile Güneydoğu Anadolu Bölgesi ve yüzde 5,1 ile Doğu Anadolu Bölgesi takip ediyor.

Avukat Topuzoğlu hak arama şuurunun yargıya intikal eden olaylar açısından epeyce değerli olduğunu lisana getirerek, “'Kol kırılır yen içinde' niyetinden artık uzaklaşıldı. Bir çocuk istismara uğradığını nadiren öğretmenine söyleyebilir fakat öğretmen ihbar etmekle yükümlü olduğunu bilerek konuşabiliyor. Son birkaç yıl içinde baromuza en çok ihbar genelde eğitim ve sıhhat kurumlarından yapılıyor” diye konuşuyor. Avukat ayrıyeten, çocuk istismarı hadiselerine ait toplumsal medyada yapılan paylaşımlarda çok önemli hak ihlalleri yaşanabildiğine de dikkati çekiyor. “Çocuğun kimliğinin, adresinin, manzarasının deşifre edilmesi çocuğa ziyan veriyor. Bu hususlarda hassas olunması gerekiyor” diyor.

Erken ve çocuk yaşta evliliklere getirilmesi planlanan af, kamuoyunun yansısı çeken gündemlerden biriydi. Kasım 2016’da Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne AKP hükümeti tarafından getirilen bir tasarıda erken yaşta evliliklere af getirilmesini öngören husus, hayli tartışma yaratmış, lakin reaksiyon üzerine rafa kalkmıştı. Çocuk hakları savunucuları ise af tartışmasının yine gündeme getirilmesinden kaygı ediyor.

Çocuk hakları alanında çalışan avukat Seda Akço’ya nazaran, ihbar olmadığı durumlarda aileler şikâyette bulunmak konusunda istismar edenin aileden biri olması, failden korkulması, çocuk küçükse ona inanmamak yahut büyükse isminin bu formda anılacağından korku duyulması üzere sebeplerden tereddüt edebiliyor. Akço “Davanın uzun sürecek, savın ispatlanamayacak olması, bu sırada olayın çok duyulacak ve çocuğun birçok prosedür sebebiyle ikincil travmaya maruz kalacak olması da caydırıcı olabiliyor” diyor. Avukat Akço’ya nazaran, açılan davalarda ailelerin şikâyetlerini geri almaları da yeniden bu sebeplerden kaynaklanabiliyor.

Çocuk istismarı davalarında en çok karşılaşılan sıkıntılardan biri, geç yapılan istismar müracaatlarında kâfi kanıt bulunamaması. “Adli Tıp Kurumu’nun istismar raporuna karşın sanık beraat etti” klişesinin çok sık tekrarlandığını tabir eden Akço, “Beden muayenesinde aksiyon tespit edilebiliyor ancak fail tespit edilemiyor zira olayın üzerinden çok vakit geçmiş olabiliyor” diyor. Öbür yandan, tek kanıtın vücut muayenesi olmadığını belirterek, tabir alma, direkt ve çapraz sorgunun da değerli olduğunu ancak hiçbir biçimde tesirli kullanılmadığını lisana getiriyor.

Avukat Akço çocuk istismarını önlemenin devletin asli misyonu olduğunu hatırlatarak, “Çocuğun bulunduğu her yerde başına bir şey gelme ihtimalini öngörüp bu ihtimali bertaraf etmek için daima çalışan bir sistem oluşturmalıyız. Bunun da yolu, çocukla çalışan herkes için davranış kuralları oluşturmak, uzmanlaşmalarını sağlamak” diyor.

İzmir Barosu Çocuk Hakları Merkezi’nden avukat Zerrin Kale de üç sene evvel kurulan merkeze gelen çocuk istismarına ait ihbarlarda artış yaşandığını söylüyor. Avukat Kale’ye nazaran de artışın en kıymetli nedenlerinden biri kamuoyunda oluşan farkındalık:

“İhbarlardaki artış ve hataların açığa çıkmasının da en kıymetli faktörlerden biri, farkındalık çalışmalarının artması… Merkez olarak hazırladığımız eğitim modülleriyle lise öğrencilerine, velilere ve öğretmenlere yönelik çalışmalar yapıyoruz. İstismarı tedbire yollarından biri, toplumda hak şuurunun oluşması.”