3 Ekim 1993’te Muş’un Korkut ilçesi Vartinis (Altınova) Köyü’nün yakılması ve Öğüt ailesinin 7’si çocuk 9 ferdinin yanarak ölmesi hakkında açılan ve Yargıtay’dan dönen davanın Kırıkkale’de görülen duruşmasında o devir Jandarma Yüzbaşı olan sanık Bülent Karaoğlu hakkında tutuklama kararı verildi.
BBC Türkçe’ye konuşan davanın avukatı Muş Baro Lideri Kadir Karaçelik, “Gecikmiş de olsa, bu türlü bir kararın verilmesini adalet arayışı açısından sevindirici buluyoruz” dedi.
Vartinis davasının tek sanığına yargı şefkati: Tutuklanması yahut zorla getirilmesi talepleri reddedildi
Kamuoyunda “Vartinis Katliamı” olarak da bilinen olayı gerçekleştirdikleri savıyla Jandarma Yüzbaşı Bülent Karaoğlu, Hasköy İlçe Jandarma Komando Bölük Kumandanı Piyade Kıdemli Üsteğmen Hanifi Akyıldız, Muş Emniyet Müdürlüğü Özel Harekat Şube Müdürü Şerafettin Uz ve Jandarma Gökyazı Jandarma Karakol Kumandanı Başçavuş Turhan Nurdoğan her bir maktule karşı dokuz sefer “kasten mesken yakmak suretiyle birden çok kişinin vefatına sebebiyet vermek” suçlamasıyla yargılanıyor.
O gün amcasının konutunda kalan ve olaydan talih yapıtı kurtulan ailenin büyük kızı Aysel Öğüt’ün 2003 yılındaki şikayeti üzerine başlayan soruşturma sonrası 2013 yılında dava açıldı.
Güvenlik sebebiyle Kırıkkale’de görülen davanın 10 Haziran 2015’te yapılan duruşmasında, savcı temel hakkındaki mütalaasında, ihmal sebebiyle mevte sebebiyet vermek kabahatinden her 9 vefat için 25’er yıl olmak üzere, toplamda tüm sanıklara 180 yıldan 225 yıla kadar mahpus cezası verilmesini istedi.
1 Mart 2016’daki duruşmada tüm sanıklar beraat etti.
Aysel Öğüt’ün avukatları karara itiraz etti, belge Yargıtay’a taşındı.
26 Ocak 2021 tarihinde Yargıtay 1. Daire, temyiz edilen dava belgesini inceledikten sonra sanıklar Turhan Nurdoğan, Hanifi Akyıldız, Şerafettin Uz hakkındaki beraat kararını onadı.
Bu karar üzerine Öğüt’ün vekilleri Anayasa Mahkemesi’ne ferdî müracaat yaptı.
Yargıtay, sanık Bülent Karaoğlu hakkındaki beraat kararını, şahit ve mağdurların ortak anlatımıyla olay günü “Bu gece gelip köyü yakacağız” dediği ve operasyonda üst rütbeli olarak sorumlu olduğu için yaşanan olayın buyruk ve talimatları doğrultusunda meydana geldiğinin anlaşıldığı gerekçesiyle bozdu.
Yargıtay’dan dönen davanın birinci duruşmasında mahkeme sanık hakkında tutuklama kararı verdi.
Avukat Karaçelik, 4 Kasım’da görülecek bir sonraki duruşmada karar çıkacağını, sanığın ceza alması istikametinde karar çıkmasını beklediklerini söyledi:
“Mahkeme, Yargıtay bozma ilamına uydu, bu kararı olumlu bir gelişme olarak görüyoruz, 28 yılda bu olayla ilgili tek bir kişinin bir gün bile gözaltına alınmadığını mahkemede bu karar bizi sevindirdi.”
Kadir Karaçelik
Bülent Karaoğlu duruşmada ceza alırsa, 1990’larda yakılan köylerle ilgili birinci sefer davalarda bir yetkiliye ceza verilmiş olacak.
Aysel Öğüt şikayet dilekçesinde neler anlattı?
Yaşanan olayların akabinde uzun yıllar Muş Devlet Hastanesi ve Ankara Hacettepe Hastanesinin Psikiyatri Kısmı’nda tedavi gören ve ailesinin yakıldığını anladığı andan itibaren ruhsal çöküntü yaşadığını anlatan Aysel, uzun mühlet kimseyle konuşmadığını, etrafının “Olayı unut” telkinlerine karşın kendi iradesiyle şikayetçi olduğunu söyleyerek sorumlu tüm askerlerin cezalandırılmasını talebiyle 2003 yılında şikayetçi oldu.
15 Nisan 2004 tarihinde Korkut Cumhuriyet Savcılığı’na tabir veren Aysel Öğüt, olay tarihinde 17 yaşında evli bir çocuk annesi olduğunu, olay tarihinde ailesini ziyaret etmek üzere köye geldiğini, baba konutunun kalabalık olması nedeniyle onlara rahatsızlık vermemek için amcasının konutunda yatıya gittiğini anlattı. O gün akşam köye gelen askerlerin köyü yakacaklarını ve havaya ateş ederek köyden ayrıldıklarını belirtti.
Aysel Öğüt, köye operasyon yapılacağı telaşı nedeniyle kimi köy sakinlerinin köyden ayrıldıklarını lakin babasının gitmediğini söyledi.
“Bahamın yasa dışı işlerle münasebeti yoktu, o yüzden köyden gitmek istemedi” diyen Öğüt, amcasının konutundayken gece uykudan silah sesleriyle uyandıklarını belirtti.
“Pencereden babamın meskeninin ışıklarının yandığını gördüm ve bir anda meskeni ateş sardı. Tekrar dışarı çıktık feryat figan içinde yalvardık, lakin askerler bizi bırakmadılar.
“Babamın meskeninin etrafını sarmışlardı. Ben yalvardım babam orada kardeşlerim orada fakat dinleyen olmadı.
“Amcamın oğlu Remzi dışarı çıktı bağırdı. Askerler Remzi’yi dövdüler, hem de çok dövdüler.
“Biz Remzi’yi konuta getirdik, bayılmıştı. Konutta onunla ilgilendik, kan içindeydi.
“Biz meskenin çocuklarla birlikte yakıldığını düşünmedik. Zannettik ki içinde olanları çıkartıp o denli yakmışlar.
“Çünkü hiçbir biçimde dışarı çıkmamıza yanaşmamıza müsaade vermiyorlardı. Dışarısı kıyamet üzereydi. Sabah saat sekize kadar konuttan çıkamadık.”
Aysel Söğüt fotoğrafta en solda
O, babası ve kardeşlerini ararken, köyden yaşlı bir bayanın “Nasır ile çocukları içeride yanmışlar” diye bağırarak onlara gerçek koştuğunu ve o sırada bayıldığını belirtti:
”Köyün erkeklerini bir meydanda toplamışlar ben ıstıraptan kendimi kaybetmişim, meskenin içindeki cenazeleri görmedim.
“Bu olayda benim babam, babamın yeni eşi ve yedi kardeşim yanarak ölmüşlerdir.
“Olaya sebep olanlardan şikayetçiyim. Ben şahsen babamın meskeninin kaza sonucu değil taammüden yakıldığını düşünüyorum.
“Evden çıktığım hiçbir etapta etrafta terörist görmedim, etrafta yalnızca asker gördüm.
“Babamın konutunun pencerelerinde hem dikine hem de enine çubukları bulunan yani kafes biçiminde demir parmaklık vardı, çıkış kapısında ise tütün yığını yanmakta olduğu için konuttan çıkıp canlarını kurtaramamışlar…”
İddianamede ismi geçen birtakım şahitlerin anlatımı, Aysel’in anlatımıyla örtüşüyor.
Şahitlerin birden fazla, köyde gün rastgele bir çatışma yaşanmadığını, “teröristlerden geriye ele geçen malzeme” görmediklerini anlattı.
Nasır Öğüt’ün meskeninin askerler tarafından sarıldığını aktaran şahitler, yangını söndürmek istediklerinde askerlerini buna pürüz olduğunu savundu.
Şahitlerden Remzi Öğüt ise şahit olduğu görüntüyü “Nasır Öğüt’ün penceresinin demir parmaklıkları üzerinde iki tane çocuğun kömürleşmiş cesedini gördük” kelamlarıyla aktardı.
Muş Valiliğine demişti?
Şüpheliler hakkında birinci soruşturma müsaadesi 2006 yılında verildi.
Muş Valiliği soruşturma müsaadesinde, olaydan bir gün evvel 2 Ekim 1993 tarihinde Hasköy İlçe Jandarma Komutanlığı’nca yapılan operasyonlar sırasında Gökyazı Jandarma Karakol Kumandanı Mustafa Uçar’ın PKK’lılarca öldürüldüğünü, bir örgüt üyesinin silahı ile birlikte meyyit ele geçirildiği, bu olayın ardından örgüt mensuplarının Korkut Altınova kasabasına geldiklerinin ihbarı üzerine bölgeye 2 komando bölüğü, 1 Özel harekat birliği, 2 BTR zırhlı aracı, 1 panzer ve 1 shortland zırhlı aracı ile olay mahalline takımların sevk edildiği belirtildi.
Muş Valiliği
Valilik soruşturma müsaade evrakına nazaran, 3 Ekim tarihli Cumhuriyet Başsavcılığı meyyit muayene zaptında, meydana gelen olaylarda Nasır, Eşref, Sevim, Sevda, Mehmet Şakir, Mehmet Tatlı, Cihan, Aycan ve Cinar Öğüt’ün yanarak öldüğü ve cesetlerin kömürleşmesi nedeniyle kimlik tespitinin yapılamadığını, meskenin büsbütün yandığı ve yangının çıkış sebebinin tespit edilemediği kaydedildi.
Hayatlarını kaybettiklerinde Sevim 13, Sevda 12, Mehmet Şakir 11, Mehmet Hoş 8, Aycan 5, Cinar ise 3 yaşındaydı.
Sanıklar suçlamaları kabul etmedi
Kuşkulu Hanifi Akyıldız, askerlerin köyde rastgele bir yangına sebebiyet verdiği argümanını kabul etmediğini, suçlamaları reddettiğini, o periyoda ilişkin tutanakların incelenmesini talep ettiğini, bu olayın askerin yaptığına dair hiçbir iddiayı kabul etmediğini söyledi.
Turhan Nurdoğan ise “teröristlerle çatışmaya girdiklerini, vatandaşlara makus muamele etmediklerini” söyleyerek suçlamaları kabul etmedi.
O tarihte Özel Harekat Şube Vekili olan Şerafettin Uz ise tabirinde askeri birliklerin bu köyün “teröristlere yardım ve yataklık yapan, dağa militan veren tehlikeli bir köy olduğunu” bu yüzden dikkat etmelerini istediklerini belirtti.
“Köydeki yangını, çatışmaya giren teröristler tarafından güvenlik güçlerinin köye girmesini engellemek ve aleyhte propaganda yapmak niyetiyle çıkarılmış olabilir” diyen Uz suçlamaları kabul etmedi.
Hasköy ilçesi Jandarma Bölük Kumandanı olarak vazife yapan kuşkulu Bülent Karaoğlu ise olaydan bir gün evvel Astsubay Mustafa Uçar’ın vurulması ve bir askerin yaralanması üzerine yaralıyı hastaneye götürdüğünü, köydeki olaylara ve fiillere katılmadığını söylemişti.
Bülent Karaoğlu, olay yerindeki tutanakta imzası olan vazifelileri de tanımadığını belirtmişti.
