TÜİK, 2022 yılı Hanehalkı Tüketim Harcaması araştırmasını yayımladı. Türkiye ortalamasında vatandaşın ana harcamaları temel besin, barınma ve ulaşım oldu. Gelir seviyelerine nazaran oran değişse de bu üç kaleme, gelirin yarısından fazlası harcandı.
2022’de hanehalkı bütçesinden en fazla hisse besin ve alkolsüz içecek harcamasına ayrıldı.
Hanehalkı Bütçe Araştırması’nın 2022 yılı sonuçlarına nazaran; Türkiye genelinde hanehalklarının tüketim maksatlı yaptığı harcamalar içinde en yüksek hissesi %22,8 ile besin ve alkolsüz içecek harcamaları alırken, ikinci sırayı %22,4 ile konut ve kira harcamaları, üçüncü sırayı ise %21,3 ile ulaştırma harcamaları aldı.
TÜİK’ten yapılan açıklamaya nazaran, toplam tüketim harcamalarında en düşük hissesi alan harcama çeşitleri ise %1,4 ile eğitim hizmetleri, %2,2 sıhhat ve %2,5 ile cümbüş ve kültür harcamaları oldu.
Hanelerin tüketim harcamalarını karşılaştırılabilir hale getirmek gayesiyle hanehalkı büyüklüğü ve kompozisyonu dikkate alınarak elde edilen muadil fert başına tüketim harcaması kullanılmaktadır.
Aylık ortalama tüketim harcaması hanehalkı başına 12 bin 159 TL ve muadil fert başına 6 bin 259 TL olarak varsayım edildi.
Temel gelir kaynağına nazaran harcama kalıpları değişti.
Temel gelir kaynağı maaş, fiyat, yevmiye geliri olan hanehalkları; ulaştırma harcamalarına %22,5, besin ve alkolsüz içecek harcamalarına %21,0 ve konut ve kira harcamalarına %20,8 hisse ayırırken, müteşebbis geliri olan hanehalkları; ulaştırma harcamalarına %27,2, besin ve alkolsüz içecek harcamalarına %22,9 ve konut ve kira harcamalarına %18,5 hisse ayırdı.
Düşük gelirli haneler, yüksek gelirlilere nazaran besine iki kattan daha fazla hisse ayırdı. Düşük gelirlilerin gelirinin yüzde 65’i beslenme ve barınmaya gitti. Gelir seviyesi arttıkça oransal bazda ulaşıma ve lokantayla otellere giden hisse arttı.
Gelire nazaran sıralı %20’lik kümeler prestijiyle tüketim harcamalarının 2022 yılındaki dağılımına bakıldığında; en düşük gelir kümesi olan birinci %20’lik kümede yer alan hanehalkları, besin ve alkolsüz içecek harcamalarına %35,8, konut ve kira harcamalarına %29,3, ulaştırma harcamalarına %8,3 ve mobilya ve konut eşyası harcamalarına %5,5 hisse ayırdı.
En yüksek gelir kümesi olan beşinci %20’lik kümede yer alan hanehalkları ise, ulaştırma harcamalarına %28,5, konut ve kira harcamalarına %19,3, besin ve alkolsüz içecek harcamalarına %16,6 ve lokanta ve otel harcamalarına %6,8 hisse ayırdı.
Tek kişilik haneler konut ve kiraya kalabalık hanelerden bir buçuk kat daha fazla hisse ayırdı.
Hanehalkı büyüklüğüne nazaran tüketim harcamalarının 2022 yılındaki dağılımına bakıldığında; tek kişilik hanehalkları, konut ve kira harcamalarına %27,7, ulaştırma harcamalarına %20,4 ve besin ve alkolsüz içecek harcamalarına %16,8 hisse ayırdı.
Hanehalkı büyüklüğü 7 ve daha fazla kişi olan hanehalkları, besin ve alkolsüz içecek harcamalarına %35,9, konut ve kira harcamalarına %18,8 ve ulaştırma harcamalarına %14,4 hisse ayırdı.
Vatandaşların harcama dağılımları, hane büyüklükleri ya da gelir kümeleri dağılımı da bu biçimde oldu.