Türkiye’de son aylarda ömrüne son veren polislerin sayısında görülen artış dikkat çekiyor. Bu duruma Emniyet Genel Müdürlüğü raporlarında da yer veriliyor.
Geçtiğimiz günlerde Gaziantep’te vazife yapan Muhammed Arslan isimli polis memuru ailesine yazdığı mektupta meslek hayatında yaşadığı şiddeti şu sözlerle anlatmıştı:
“Canım ailem, vefakar anam, asker babam, canım kardeşim… Biliyorsunuz ki Peygamber ocağında darp edildim, küfür, tehdit ve hakarete maruz kaldım. Adalet kapısını yüzüme kapattılar, sürgüne gönderildim. Ancak din kültürü öğretmenliğini bırakıp, baba mesleğini seçtiğim gün bana oğlum, ‘gitme’ demesinde ben senin gönlünü edip ikna edip gitmiştim polisliğe. Sen haklıydın ana her şeyimi söküp aldılar. Canım anam sakın hiç üzülmeyesin, ağlamayasın. Senin oğlun vatanına ve milletine asla ihanet etmedi. Alnınız açık, başınız dik olsun. Tarafıma yapılan onca baskı, zulüm, mobbing ve ruhsal azaptan sonra dayanamayıp hayatıma son veriyorum.”
Kendisine bir müddet ulaşılamayan Arslan’ın bulunduğuna dair açıklama yapan Emniyet Genel Müdürlüğü Arslan’a ruhsal takviye sağlandığını duyurdu.
Polis memuru Muhammed Arslan hayatta. Fakat bir hafta evvel Antalya’da emniyet binasının 4’üncü katında, başına dayadığı tabancasını ateşleyerek hayatına son veren 15 yıllık polis memuru Hakan A. değil.
“Uzun mesailer, ekonomik ezalar, mobbing”
Emniyet Genel Müdürlüğü 2021 yılında geçmiş yıllara kıyasla intihar oranlarında bir artış olduğunu kabul ediyor.
Euronews’ten Dilek Gül’ün haberine nazaran Emniyet Genel Müdürlüğü’nün yazılı olarak yaptığı açıklamaya nazaran 2017’de yüz binde 20 olan intihar oranı 2020’de yüz binde 11’e düştü.Ama Emniyet-Sen dataları 2021’nin birinci altı ayında 40 polisin hayatına son verdiğini söylüyor.
Yargıtay kararıyla kapatılan Emniyet-Sen Genel Lideri Faruk Sezer ise polis intiharlarına dair sağlıklı bir bilgi paylaşılmadığı üzere, insan canının matematik hesabı yapılarak açıklanmasına reaksiyon gösteriyor.
Sezer, bu intiharların altında yatan münasebetleri polislerin çalışma şartlarının zorluğu, mobbing ve ekonomik zorluklar olarak sıralıyor.Emniyet mensuplarının mesai saatlerinin uzunluğu, yıllık ve idari müsaadelerin kullandırılmamasından şikayet ederek başlıyor kelama Sezer.
”Emniyet teşkilatı çalışanları yıllık müsaadelerini aylar öncesinden bildirmiş olmalarına karşın kullanamazlar. Önünümüzde kurban bayramı var. Polisler dokuz günlük tatilden faydalanmak için ya yıllık müsaadesini kullanacak ya da o tatilden faydalanamayacak. Bütün devlet memurları tatil yaparken siz daha fazla çalışacaksınız. O vakit bana bu dokuz günün parasını ver ya da o dokuz günü yıl içinde kullandırttır. Bu bir mobbingdir. Kişinin öz hakkın olan idari ve de yıllık müsaadesini gasp ediyor. Bu müsaade vermeme hali keyfidir. Mobbing illa fizikî şiddet değildir. Bu da ruhsal şiddettir. Hakkını isteyen polisler de sürgün tehdidi ile karşı karşıya kalıyor. Ya da vilayet içi tayini polislerin üzerinde sopa olarak kullanılabiliyor. Bu ne demek, sizin şurası bir sisteminizin bozulması… İşte o vakit soruyorsunuz, hakkımı arayıp yerimden mi olayım yoksa susup yerimde mi kalayım? Yani canından vazgeçme bir anda olmuyor, o bardağın son damlası artık. Çalışma koşulları, ekonomik koşulları düzeltmek lazım. Evet misyona gideceğiz fakat bana bunun parasını vereceksin. Sorun yokmuş üzere davranıyorlar lakin problemler bitmiyor.”
‘Rehberlik ve ruhsal müşavere ve sıhhat üniteleri fişleme merkezleri’
Aslında mesai dışında verilen misyonların yarattığı kahırlar ve ağır çalışma saatleri nedeniyle ruhsal olarak yaşanan sıkıntılara dair 2014 yılında Kamu Denetçiliği Kurumu’na çeşitli polislerin şikayetlerinin sonucu hazırlanan bir rapor var. İsmi Kamu Denetçiliği Emniyet Raporu.
Emniyet mensuplarının şikayetlerinin yer aldığı bu raporun konusu şu sözlerle tabir ediliyor:
”Şikayetçiler, İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü bünyesinde polis memuru olarak vazife yaptıklarını, kanunla haftalık çalışma müddetlerinin 40 saat olarak belirlenmesine rağmen bu vaktin çok üstünde çalıştıklarını, mesai dışında ek vazifeler verildiğini ve bu çalışmaları karşılığında fazla mesai fiyatı almadıklarını, bu ağır çalışma saatleri nedeniyle psikolojilerinin, toplumsal ve aile hayatlarının bozulduğunu, bununla birlikte kendileri üzere polis memuru olan fakat ofiste çalışan meslektaşlarıyla birebir maaşı ve ek ödemeyi aldıklarını, yaptıkları fazla mesaiye karşılık olarak verilmesi gereken idari müsaadelerinin verilmediğini belirterek, bu uygulamaların hukuka ve hakkaniyete karşıt olduğu gerekçesiyle polislerin özlük haklarının düzeltilmesi konusunda tavsiye kararı verilmesini talep etmişlerdir.”
Lakin raporun Meclis’te okunma zaruriliği olmasına karşın, okunmadı.
Polislerin meslek hayatlarından kaynaklı yaşadığı problemlere dair Emniyet Genel Müdürlüğü’nün tahlil üretmediğini savunan Sezer, Emniyet Genel Müdürlüğü’nde rehberlik ve ruhsal müşavere ve sıhhat ünitelerinin de ”fişleme merkezleri” olduğunu öne sürüyor:
”Bir ünite kuruldu, takviyeler verilmeye başlandı. Ancak burada konuştuğunuzda, kederinizi anlattığınızda, anlatılanlar bilinmeyen kalmıyor. Hasta tabip saklılığı ihlal ediliyor. Siz odadan çıktığınız an, anlattıklarınızla ilgili rapor hazırlanır. Ve ilgili makama yani polisin bağlı olduğu vilayet emniyet müdürlüğüne sunulur. O nedenle yaşanan intiharlarda çarçabuk maddi, alevi, ruhsal ve gönül bağı meseleleri vardı deniliyor. Bu tespitleri rehberlik ve ruhsal müşavere ve sıhhat ünitelerinde yapılan görüşmelerden biliyorlar. En acı kısmı da bu. Bu merkezlerden dayanak alan polis arkadaşlarımız, iş hayatında yaşadıkları şiddeti ve baskıyı anlatıyor ya da misyon sırasında insan üstü çalıştırılma sonucunda nasıl yıprandığını anlatıyor hatta bunun aile münasebetlerine nasıl yansıdığından bahsediyor ancak sizin isminizin karşısına ailevi problemleri var diye not düşülüyor. Halbuki anlatılan bu değil. İş ömründe yaşanan o zahmetlere dair anlatılanlar not düşülmüyor. Madem bu polislerin ruhsal, ekonomik, ailevi ya da diğer problemleri olduğunu biliyorsunuz neden bunlara dair bir tahlil bulmuyorsunuz? Neden polisler canına kıymadan evvel tedbir almıyorsunuz?”
‘POLSAN’ın 465 milyon lirasının kayıp, muhtaçlığı olan emniyet mensubuna bu sandıktan kredi verilmiyor’
Sezer’e nazaran aslında polis teşkilatının yaşadığı ekonomik sıkıntılara da deva bulunabilir. Zira polisler için emekli sandığı olarak bilinen ve gereksinim duyan üyelerine kredi ve toplumsal yardımlar sağlamak için kurulan bir yardım sandığı var. Ancak Sezer, bu yardım sandığının 465 milyon lirasının kayıp olduğunu, maddi gereksinimi olan emniyet mensubuna bu sandıktan kredi verilmediğini söz ediyor:
”Polis yardım sandığında yıllar evvel 2013’te yaşanan yolsuzluk 465 milyon civarında. Bunu ben ve takımım ortaya çıkardık. Olağan kaidelerde bu yolsuzluk hükümet devirir. 90’lı yıllarda İKSAN yolsuzluğunda hükümet devrildi. Lakin meşhur bir laf var; ”Türkiye’de her şey olabilirsiniz lakin rezil olamazsınız.” Ne yazık ki bu işin sorumlusu yok. Sandığı paravan şirketler kurarak polis memurlarının ortağı olduğu parayı iç edeceğinize, kredi kullandırtın. Polisin ne kadar borcu olduğu ya da maddi ıstırabının ne olduğu çok rahat görülüyor iş verenleri tarafından. Lakin polis canına kıydıktan sonra maddi meseleleri vardı deniliyor. Güya bilinmiyormuş gibi…”
‘Soylu mobbing uygulamıştır’
İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun ” Polislik bir maaş mesleği değildir, kim o denli düşünüyorsa bir dakika durmasın” açıklamasına da reaksiyonlu Sezer. Mobbing olarak kıymetlendiriyor:
”Soylu, bu açıklaması ile emniyet teşkilatın tamamına mobbing uygulamıştır. Tehdit etmiştir. Türkçe meali şudur; sesinizi çıkarmayacaksınız, kuzu kuzu çalışacaksınız. Şayet sesiniz çıkarsa babasının köyüne geri gönderirim. Bu üst perdeden bir baskı ve mobbingdir. Bu alttaki ünitelerin işini daha da kolaylaştıracak. Yani altta kalanın da canı çıkmış oluyor esasen.”
‘Polis intiharları meslek kümeleri içerisinde en riskli grup’
Umut Vakfı İdare Heyeti Üyesi Psikiyatr Hekim Ayhan Akcan ise polislerin en yüksek oranda intihar eden meslek kümelerinden biri olduğunu söylüyor:
“Polis intiharları meslek kümeleri içerisinde en riskli küme. Nedeni de meslekle bir arada ortamda silah bulunması. İkincisi de meslek kendi içinde esasen toplumun en sorunlu, en yasadışı kümeyle uğraşıyor. Aşikâr bir noktadan sonra meslek ve kişilik örtüşmesi oluşabiliyor. Ve her şeyde kuşkucu ve kuşkucu araştırmacı bir yaklaşım sergileyebiliyorlar. Bu günlük ömrünü etkilediğinde evvel evlilikleri bozuluyor. Öbür beşerlerle bağlantıda kopukluk oluyor. Üçüncüsü toplumsal manada kendini saklama eğilimi oluyor. Dördüncü öfke sorunları çıkabiliyor, ruhsal sorunlar çıkıyor. Bunlarla boğuşurken dayanak alması lazım. Ancak bizim ülkemizde maddelerde polislerin ruhsal takviye alması yok. Mecburî değil. Ve kayda geçtiğinizde bu sefer silahlı olarak mesleğini icra edip edemeyeceği sorgulanıyor. O nedenle saklama eğilimi ön planda oluyor ya da özelde takip ediliyor. Sonuç olarak tedavi edilemediği ve dayanak alamadığı için hem depresyon hem de meslekten kaynaklanan önemli soruşturmalarda çok çabuk intihar eğilimleri olabiliyor. ”Tarafsız bir merkezden bu sürecin yürütülmesi gerektiğini tabir eden Psikiyatr Hekim Ayhan Akcan, ”Emniyet çalışanlarına her yıl en az bir kez ruhsal dayanak alma zaruriliği getirilmeli” diyor.
”Türkiye’de polislik mesleği sosyo ekonomik düzeyi düşük kümenin tercih ettiği bir durum. Onun için de aile içinde bu durum saklanıyor, yüz kızartıcı olarak görülüyor. Mesleğim elimden mi alınır tasası yaşanıyor. Polislerde intihar nedenlerinin başında toplumsal nedenler geliyor. Mesainin sonu muhakkak değil, bayram seyran yok. Bu bir sorun. Şayet eşi yönetim edemezse çok önemli boşanmalar, sonuçlar oluyor.CHP İstanbul Milletvekili Mahmut Tanal polis intiharlarının araştırılması için Meclis Başkanlığı’na önerge sunmuştu.
Son bir ayda 20 polisin intihar ettiğine dikkat çeken Tanal’ın önerge münasebetinde amir baskısına, pandeminin polislere getirdiği iş yükü ve gerilime, özlük hakları ve maaş konusundaki haksızlıklara, kumanyaların yetersiz ve sıhhatsiz olmasına, tayin, terfi, atama ve görevlendirmelerle ilgili sıkıntılara vurgu yapıldı.