Merhabalar. Türkiye olarak çok çetrefilli geçen bir Cumhurbaşkanlığı seçimi sürecindeyiz. Türkiye’de seçimler nasıl oluyor diye tartışırken dünyada seçim kültürleri nasıl diye bir soru da kıymet kazanıyor. Bu içerikte farklı ülkelerde yaşayanların seçmen olabilmek için hangi kuralları taşıması gerektiğini derledim. Bakalım hangi ülke, şahısların oy kullanabilmesi için hangi kaideleri öne sürüyor?
Detaylar içerikte!
1. Amerika Birleşik Devletleri
ABD vatandaşı olmak (Bazı bölgelerde vatandaş olmayanların sadece lokal seçimlerde oy kullanmasına müsaade verilir)
Bulunulan eyaletin ikamet ihtiyaçlarını karşılıyor olmak
Evsiz olunsa da ikamet ihtiyaçları karşılıyor olmak
Seçim günü yahut öncesinde 18 yaşında olmak
İkamet edilen eyaletin seçmen kaydına kaydolmak (Kuzey Dakota seçmen kaydı gerektirmez.)
Ağır hata mahkumiyeti altında olmamak
Zihinsel engelli olmamak (Kurallar eyaletlere nazaran değişebilir)
Başkanlık seçimlerinde sırf ABD topraklarında ikamet eden ABD vatandaşı olmak
2. Birleşik Krallık
Birleşik Krallık’ın tamamında, Birleşik Krallık Parlamento seçimlerinde oy kullanmak için seçim bölgesinde oy kullanmak için kayıtlı olmak
Oy kullanma gününde 18 yaşında olmak
İngiliz, nitelikli Commonwealth vatandaşı ya da İrlanda Cumhuriyeti vatandaşı olmak
3. Almanya
Federal Meclis seçimlerinde 18 yaşından büyük ve Alman vatandaşlığına sahip tüm şahıslar oy kullanabilir.
Eyalet seçimlerinde (Landtagswahlen), 18 yaşından büyük ve Alman vatandaşlığına sahip tüm beşerler oy kullanabilir. Brandenburg, Schleswig-Holstein, Bremen ve Hamburg’da 16 yaşından itibaren oy kullanılabilir.
Almanya’da üç aydan fazla müddettir yaşayan tüm Alman vatandaşları ve AB vatandaşları belediye/yerel seçimlerde (Kommunalwahlen) oy kullanabilirler. Taban yaş eyalete bağlıdır.
Tüm yetişkin AB vatandaşları Avrupa seçimlerinde oy kullanabilir.
4. Yunanistan
Yunanistan’da ikamet etmek
Seçim yılının 31 Aralık tarihine kadar 17 yaşında olmak
Yunanistan’da oy kullanma hakkını kaybetmemek
Kendi devletlerinin maddelerine nazaran oy kullanma hakkını kaybetmemek
Yunanistan Cumhuriyeti’ndeki bir belediyenin özel seçim kütüğüne kaydolmak
5. Azerbaycan
Azerbaycan Cumhuriyeti’nin Parlamento, Cumhurbaşkanlığı yahut belediye seçimlerinin yapıldığı yahut referandum gününe kadar yahut o gün 18 yaşını doldurmuş olan her vatandaşı oy kullanma hakkına sahiptir.
Azerbaycan Cumhuriyeti’nde en az 5 yıl daimi ikamet eden vatansız şahıslar Cumhurbaşkanlığı, TBMM ve Belediye seçimleri yahut referandumları sırasında oy kullanma hakkına sahiptir.
Seçmen kütüğüne kayıtlı olmak zaruridir.
Seçimlerde vatandaşlık ve ikamet mühleti dikkate alınır.
6. Fransa
Seçim gününden bir gün evvel en az 18 yaşında olmak
Fransız olmak
Fransa’da ikamet eden bir Avrupa vatandaşı, Fransa’daki belediye ve Avrupa seçimlerinde oy kullanmak için seçim listelerine kaydolabilir.
Hapiste tutulan bir kişi oy kullanma hakkından yoksun bırakılmaz.
7. Ermenistan
Ulusal seçimlerde 18 yaşında olmak gerekir.
Ermenistan vatandaşlığına sahip olmak zaruridir.
Seçmen kütüğüne kayıtlı olmak zarurî değildir.
8. Brezilya
Brezilya’da oy kullanma, 18 yaş üstü ve 70 yaş altı tüm okuma yazma bilen vatandaşlar için zaruridir.
16 ve 17 yaş, 70 yaş üstü yahut okuma yazma bilmeyen vatandaşlar için isteğe bağlıdır.
Brezilya, 1932’deki Seçim Kanunu’na nazaran zarurî oylama getirdi ve 1988 anayasasında oy kullanma yaşını 18’den 16’ya düşürdü.
9. Venezuela
1999 Venezuela Anayasasına nazaran 18 yaşın üzerindeki tüm Venezuelalılar oy kullanma hakkına sahiptir.
Venezuela’da ikamet yahut daimi vize ile yaşayan yabancılar yasal olarak lokal ve bölgesel seçimlerde oy kullanma hakkına sahiptir, lakin ulusal seçimlerde oy kullanamaz.
Tüm Venezuelalıların kimlik numaraları, fotoğrafları ve parmak izleri olan ulusal kimlik kartlarıyla oy kullanmaları gerekir.
10. Güney Afrika
Ulusal Meclis seçimlerinde, Güney Afrika dışında ikamet edenler de dahil olmak üzere 18 yaşında yahut daha büyük her Güney Afrika vatandaşı oy kullanabilir.
Bir vilayet yasama meclisi yahut belediye meclisi seçimlerinde yalnızca vilayet yahut belediye içinde ikamet edenler oy kullanabilir.
11. Arjantin
Oy hakkı, Arjantin Anayasası’nın 37. Hususunda zarurî kılınmıştır. Ulusal tertipte oy kullanma hakkı vatandaşlığa dayalıdır.
Doğuştan Arjantin vatandaşları ve 16 yaşında oy kullanma hakkına sahipken, vatandaşlığa kabul edilmiş vatandaşlar 18 yaşından itibaren oy kullanabilir.
Vatandaş olmayan daimi ikamet edenler ulusal makamlar için oy kullanma hakkına sahip değildir, lakin eyalet kanunlarıyla belirlendiği biçimde mahallî makamlar için oy kullanmalarına müsaade verilebilir.
12. Hindistan
Hindistan Anayasası uyarınca, kendilerini seçmen olarak kaydeden 18 yaşın üzerindeki tüm Hint vatandaşları oy kullanmaya uygundur. Bu bireyler ulusal, eyalet, ilçe ve mahallî idare organı seçimlerinde oy kullanabiliyorlar.
Diskalifiye kriterlerini yerine getirmedikçe hiçbir kişi gözaltına alınamaz yahut oy kullanması engellenemez.
Her seçmene yalnızca bir oy verilir. Bir seçmen, sadece kendini kaydettiği seçim bölgesinde oy kullanabilir.
13. Suudi Arabistan
Suudi Arabistan, bir kral tarafından yönetiliyor ve halkın yöneticilerini seçmede yahut değiştirmede hiçbir rolü yok.
Suudi Arabistan’da seçimler olur ancak azdır. Belediye seçimleri en son 2015’te yapıldı ve bayanlara birinci defa oy kullanma ve aday olma hakkı verildi.
Kral, yürütmenin yanı sıra yasama meclisini de seçer. Yargıçları atar ve kararlarından rastgele birini değiştirebilir.
Vatandaşlar siyasi partiler yahut rastgele bir siyasi örgüt kuramazlar. Medya, hükümdarın sevmediği hiçbir şeyi bildiremez.
Din özgürlüğü yoktur. Her vatandaşın Müslüman olması gerekmektedir.
14. Hollanda
18 yaş ve üstü tüm Hollanda vatandaşları, Avrupa Parlamentosu, Hollanda Temsilciler Meclisi, Vilayet Kurulu, belediye meclisleri ve ilçe konseyleri seçimlerinde oy kullanabilir.
Hollanda vatandaşı olmayanlar için oy hakları ise şu haldedir:
İkamet sahibi (18 yaş ve üzeri) olan ve Hollanda’da en az 5 yıldır oturma müsaadesi ile yaşayan Hollanda vatandaşı olmayanların belediye seçimlerinde oy kullanmalarına müsaade verilir.
Avrupa Birliği üye devletlerinin vatandaşları da seçimde Avrupa Parlamentosu’nun (Hollandalı) üyeleri için oy kullanmayı seçebilirler.
Kendi ülkesinde ya da Hollanda’da oy kullanmaktan dışlananlar seçimlere katılamazlar.
Hollanda seçimlerinde oy verenler kendi ülkelerinde oy veremezler.
15. Kanada
Seçim Heyeti Lideri ve Seçim Heyeti Lider Yardımcısı hariç, 18 yaş ve üstü her Kanada vatandaşı oy kullanma hakkına sahiptir.
Kanada Haklar ve Özgürlükler Kuralı’nın 3. kısmı, oy kullanma yaşının mevzuatla 18 yaşında olmasına karşın, yurtdışında ikamet edenler de dahil olmak üzere ‘her Kanada vatandaşının oy kullanma hakkına sahip olduğunu’ öngörmektedir.
Kanada Seçim Kanunu’na nazaran en az iki yıl mahpus cezası alan mahkumların oy kullanmaları yasaktır.
16. Kuzey Kore
18 yaş ve üzeri Kore vatandaşları cumhurbaşkanlığı seçimlerinde ve Ulusal Meclis seçimlerinde oy kullanma hakkına sahiptir.
Ancak her oy pusulasında yalnızca bir aday görünür.
Seçimler bâtın oyla yapılır ve oy vermek zaruridir.
Yerel idarenin yetkisi altındaki seçim bölgesinde ikamet eden 19 yaş ve üstü Kore vatandaşları ise lokal seçimlerde oy kullanma hakkına sahiptir.
Seçimlerde oy kullanmak için aranan koşullar çabucak hemen birbirine benzese de günümüzde birtakım ülkelerde çok aşırı durumlar olabiliyor. Örneğin Kuzey Kore. Siz bu husus hakkında ne düşünüyorsunuz?