Girişimcilik konusunda bir kesim hakikaten yaratıcılığın hudutlarını zorluyor. Kemal Sunal’ın ‘Şark Bülbülü’ sinemasının ünlü repliğidir: ‘Bana Mazlum’u getirin.’ Mazlum, para karşılığı işvereni rahatlasın diye dayak yiyen kişidir. Bize bunu hatırlatan da toplumsal medyada kendisine edilen hakaret üzerinden para kazananlar oldu. O denli münferit olaylardan bahsetmiyoruz, baya ekmek teknesi, tezgah açmak minvalinde bir fikir işçiliğini anlatıyoruz. Bilhassa paylaşımlarında ‘genius’ mı desek, muhalif fikirler mi bilemiyoruz fakat bunun için özel gayret sarf edenler bulunuyor. Dava başı alınan paraları hesaplayınca hak vereceksiniz. Bunun için yalnızca toplumsal medya yok çocuğunuzun oynadığı oyunlar da başınıza masraf çıkartabilir! Buyurun yeni kesimimiz: Hakaret tazminatlı uzlaşma!
Sosyal medyada birçok insanın evvelce kemik olmayan lisanı artık klavyedeki kemiksiz parmaklara dönüştü. Konuşmayı ve yazmayı bilmeyenlerin nasıl bu derece faal bir toplumsal medya kullanımı olduğunu merak ederken, bir de ne görelim bu beşerler baya geçim kapısı olmuşlar.
Independent Türkçe’den Ali Kemal Fazilet, bu mevzuyu siber cürümler üzerinde uzman hukukçu Kemal Kumkumoğlu ile konuşuyor. Duyduklarınız sizi de şaşırtacak.
Haberde, tazminat hakkı doğmaması için isim verilmezken, ünlü isimlerin yükte olduğu bir bölümün kendilerine edilen hakaretleri gelir haline getirdiğini öğrenmek şaşırtmıyor.
Sosyal medyada fenomen olarak bilinen bir kesim, yaptıkları paylaşımlarda sert ve kışkırtıcı, topluma ya da büyük kesitlere muhalif telaffuzlarda bilhassa bulunuyorlar ki ‘sürümden kazansınlar!’
Kendilerine bilerek hakaret edilmesine neden olarak dava açıp, uzlaşma ile para/tazminat mutabakatları yapıyorlar.
Hukukçuların uzun müddettir bildiği ve konuştuğu bu mevzuyu Kemal Kumkumoğlu, ‘uzun vakittir adliyeleri meşgul eden önemli bir sorun’ olarak kıymetlendiriyor.
Kamuoyunda bahsin yeni fark edildiğini, hakaret davalarını gelir kapısı haline getirenlerin içinde siyasetçi, müzikçi, gazeteci, televizyoncu, futbol dünyasından isimler, fenomenler üzere çok ünlü isimler olduğunu belirtti.
Bilinen isimler içinde tek bir kişinin dahi, “siber cürümlerle uğraş büroları”nda binlerce şikâyet evrakı bulunurken, son günlerde toplumsal medyaya da yansıyarak takipsizlik kararı olduğu tez edilen bir evrak durumun gerçekliğini gözler önüne serdi.
Belgede, bir soruşturma kapsamında ‘müştekinin’ (davada şikâyetçi ya da mağdur olduğunu sav eden kişi), bu halde çok sayıda davada taraf olduğundan, bunu şuurlu yaparak açtığı davalarla ‘menfaat temin etmeye çalıştığı’, bunu ‘meslek haline getirdiği’ tez edilerek ‘kovuşturmaya gerek olmadığına’ karar verildi.
Davaları sistematik olarak gelir kaynağı haline getirenlerin, yaklaşık 2010 yılından bu yana var olduğunu, yalnızca bir adliyede 5 ila 10 bin sayısında belgeleri olduğunu belirtiyor.
Kumkumoğlu, şuurlu bir halde tahrik edici telaffuzlarda ya da hareketlerde bulunularak, kendilerine hakaret edilmesini sağlayıp, şikayetçi olunduğunu, sürecin de bundan sonra başladığını belirtiyor.
Savcılık soruşturma yaparken, polisi yetkilendiriyor. Polisler dijital ortamda bireyleri tespit ediyor. Yüzlerce, binlerce şikâyet ya da evrak bulunduğundan emniyet ve adliye üzerindeki yük de anlaşılır oluyor.
Çok önemli bir kamu kaynağı israfına neden olan bu süreçler ayrıyeten, bilişimdeki dolandırıcılık, çocuk pornografisi, terörizm üzere çok kıymetli cürümlere harcanacak güçlere de mahzur teşkil ediyor.
Hakaret edilen kişiler bulununca, Savcı iddianameden evvel belgeyi uzlaştırmaya gönderiyor. ‘Müştekinin’ avukatları, irtibata geçiyor ve uzlaştırma sürecinde ‘tazminat’ talep ediyor. Şikâyet edilen şahıslar genel olarak toplumda sıradan beşerler olduğundan, dava sürecinden tasa ederek talep edilen tazminatı kabul edip ödüyorlar. Belge da soruşturma basamağında kapatılıyor.
Dava açmanın maliyeti belge başına yaklaşık 100 TL olurken, getirisi en azından 15-20 bin TL oluyor.
Kumkumoğlu, çocukların da maksat aldığını açıklıyor. Bilhassa ergen yaşta oynanan oyunlardaki sohbet odalarında çocukları kışkırtarak kendilerine hakaret ya da küfür etmeleri sağlanarak, şikayet ediyorlar. Aileler de çocuklar hakkında dava açılmasını istemediklerinden uzlaşmada parayı ödeyerek mutabakat yoluna gidiyor.
2022 Ağustos ayında Cumhuriyet’te Barış Pehlivan bu mevzuyu ele almış ve bakalım bu tazminatlardan yüksek gelirler sağlayanların içinde kimler varmış?
İsmailağa cemaatinin önde gelen isimlerinden, ‘Cübbeli Ahmet’ olarak bilinen Ahmet Mahmut Meşhur’un binlerce bireye dava açtığını belirten müellif Barış Pehlivan, davalarda ceza almaktan korkanların uzlaşma yoluna giderek, 10 bin TL’den başlayan mutabakatların, 5 bin TL’de sonuçlandığını açıklamıştı. Bahsedilen dava sayısı ise ‘Binlerce’ olunca meblağların yüksekliği ilgi çekiyor.
Ahmet Mahmut Ünlü ise Pehlivan’a davalarla ilgili şunları söylüyor: “Bana söven kadar kimseye söven yok. Bu türlü bir hürriyetin olmaması lazım. Para da kazandığımız yok.”
‘Bunu çekindirmek için yaptık’ diyen Cübbeli Ahmet Hoca, ‘Bunda bir para amacım yok’ diye de belirtiyor.
Barış Pehlivan’dan günler evvel Fatih Altaylı, bunun nasıl bir bölüme dönüştüğünü anlatıyor. “Hakaret Ticareti” başlıklı yazısında, bir avukatın kendisine bu durumu nasıl pazarladığından bahsediyor.
Yemek yerken karşılaştıkları bir arkadaşının yanındaki avukatın, durumu şu şekilde özetlediğini anlatıyor:
Vekaletname vereceksiniz. Bu vekaletname yalnızca size yönelik hakaret davaları için geçerli olacak. Biz gerek toplumsal medyada, gerekse öbür yerlerde sistemli taramalar yaparak size yönelik hakaret içeren paylaşımları grubumuzla tespit edeceğiz ve bunlara çabucak dava açacağız. Sizin haberiniz bile olmayacak. Her ay hesabınıza önemli bir para yatıracağız. Bizi görmeyeceksiniz bile.
“Küfürü yiyor, paraya çeviriyorlardı.”
Bir pazarlama ögesi olarak referanslarından da bahseden avukatın yük müşteri kitlesini ‘iktidar yanlısı gazeteciler’ olarak belirten Altaylı, kimilerinin bu hakaret davalarından ayda 300 bin TL’ye yakın gelir elde ettiğini de iletiyor.
Altaylı bunun gelir kapısı olmasının, ‘muhtemelen daha çok küfür işitmek için, daha uç yazılar yazıyor, milletin damarına daha çok basıyorlardı’ diye öngörürken, ‘Küfür eden arttıkça bunlar sürümden kazanıyordu’ formunda de ticari boyutu betimliyor.
Geçen yaz bu hususlar çok gündeme gelirken, Korkusuz’da Can Ataklı da 30 Eylül 2019’de bahse “’Şeytanın bile aklına gelmez’ dersiniz ancak yandaş TV’cinin aklına geliyor işte” başlıklı bir yazı yazarak farklı bir isme işaret ediyor. Lakin tahminen de “tazminat” nedeniyle ismi açıklamıyor.
Ataklı, yandaş bir televizyon sunucusunun, 18 bin kişi hakkında hakaretten kabahat duyurusunda bulunduğunu, uzlaşmada da belge başına 3 bin TL talep ettiğini belirtiyor.
18 bin kişi üzerinden yapılan hesapla, 54 milyon TL üzere bir bir gelir kelam konusu olurken, kazanılan ölçü bilinmiyor.
Sıradan insanların kendilerine açılan davalar karşısında çaresizlik hissiyle ödeme yapmayı kabul edeceklerine değinen Ataklı, ‘Her şey hukuksal, her şey kanunlara uygun. Ahlaki ve vicdani değil” demişti.
Sosyal medyada küçük araştırmalar yaparak dahi kimlerin bu mevzuda ünlü olduğunu görebiliyorsunuz.
Tabi bundan yalnızca ünlüler hisse almıyor.
Yasa ve toplum nezdinde “iğrenç” cürümler işleyenler de hukuktan bu formda faydalanabiliyorlar.
Geçen aylarda bir tecavüz suçlusuna Ezgi Mola ve Hazal Kaya’nın telaffuzları üzerinden tazminat hakkı doğmuştu.
“Bunu bir insan nasıl söyler?” dediğiniz ne varsa durup evvel kimin yazdığına bir bakın deriz.
Çoğu şahsi fikirleri olurken, bu fikirlerini bir de paraya çevirmek birtakım güruhlar için eğlenceli olsa gerek.
Yine de toplumsal medyada sahiden lisanın kemiğinin olmadığı biliniyor.
Gördüğümüz saçma diyaloglar yer yer türel sınırlamaları anlaşılır kılsa da ahlak ve etik kısmı çok tartışmalı unsurular oluyor.
Sizin kendinizi tutmayıp tazminat ödediğiniz oldu mu?
Yorumlara bekliyoruz.