Yunanistan’ın Fransız Rafale uçakları alması Ege’de silahlanma yarışını yine gündeme geldi. Atina, uçakların güç istikrarını değiştireceğine inanıyor. Fakat Ankara’dan reaksiyon var. Pekala, Ege’deki istikrarlar değişir mi?
Komşu ülkeler olan Türkiye ve Yunanistan, tarihte yaşanan çatışmalar ve coğrafi pozisyonları nedeniyle birbirlerine karşı daima bir tansiyon içerisinde bulunuyor. “Büyük Yunanistan” doktrini olarak bilinen “Megali İdea”, kıta sahanlığı sorunu, Ege adalarının silahlandırılması ve Kıbrıs sorunu iki ülke ortasındaki sıkıntılardan kimileri.
Doğu Akdeniz’de Türkiye’nin sondaj faaliyetleri nedeniyle yaşanan tansiyonun düşürülmesinin akabinde Kıbrıs ve silahlanma yarışı ise tekrar gündeme geldi. ABD’nin Dedeağaç’a askeri sevkiyatları da tartışma konusu oldu.
Yunanistan 18 Fransız Rafale uçağı alıyor
Yunanistan, geçen yıl Eylül ayında yaklaşık 10 milyar euro fiyatında olduğu varsayım edilen dev bir silahlanma programı açıklamıştı. Fransız Dassault Aviation firmasıyla yapılan muahede doğrultusunda 12’si kullanılmış 18 Rafale uçağının bu aydan başlayarak iki yıllık bir süreçte teslim edilmesi planlanıyor. Birinci uçağın teslimatı geçen hafta yapıldı. Yunan hükümeti, Rafale uçaklarıyla Ege’de güç istikrarının değişeceğini tabir ediyor.
Lakin Yunanistan’ın son periyottaki silahlanma siyasetleri Ankara’nın yansısını çekiyor. “Üç beş kullanılmış uçakla güç istikrarlarının değişmesi mümkün değil” değerlendirmesini yapan Ulusal Savunma Bakanı Hulusi Akar, “Bu kadar borcun içindeki Yunanistan’ın ek birtakım harcamalarla halkının refahına darbe indirmesinin manası yok” tabirlerini kullandı.
Yunanistan’ın atılımının akabinde artık gözler Ege’deki askeri güç istikrarının değişip değişmeyeceğine çevrildi. Birtakım uzmanlar Türkiye’nin caydırıcılığını etkileyebileceğini söylese de bu görüşe çekinceli yaklaşanlar da var.
Ege’de güç istikrarı değişir mi?
Her ikisi de NATO üyesi olan Türkiye ve Yunanistan bilhassa 1974 Kıbrıs Barış harekatından sonra bir mühlet silahlanma yarışını hızlandırdı. 90’lardan sonra ise savunma harcamalarının bütçedeki hissesi göz önünde bulundurulduğunda bir azalış gözlendi. Uzmanlar, Yunanistan Ege’deki adaları nedeniyle coğrafik üstünlüğe sahip olsa da Türkiye’nin hem askeri işçi sayısı hem de ekonomik gücü nedeniyle dengeyi sağladığı görüşünde.
Savunma Siyasetleri Analisti Arda Mevlütoğlu, Yunanistan’ın Fransız uçak alımlarıyla Ege’deki güç istikrarının değişmeyeceğini belirtiyor. 1996 yılında Türk ve Yunan silahlı kuvvetlerini karşı karşıya getiren Kardak Krizi’ne ve sonrasında Yunanistan’ın geniş kapsamlı bir silahlanma programı başlatmasına dikkat çeken Analist Arda Mevlütoğlu, sonrasında ekonomik problemler nedeniyle bunun yavaşladığını tabir ediyor.
Fakat Mevlütoğlu, alınan Rafale uçaklarının “taşıdıkları silah ve elektronik harp sistemlerinin kabiliyetleri” ve “uçaklar üzerinden Fransa ile müşterek harekat yürütme yeteneğinin gelişmesi” nedeniyle “ciddi tehlike” teşkil ettiğini söylüyor. Yunanistan’ın Türkiye’ye karşı “konumunu güçlendirmek ve bölgesindeki aktifliğini artırmak” için jeopolitik gelişmeleri ve fırsatları kolladığına vurgu yapan Mevlütoğlu, Yunanistan’ın kendisini ABD ve Fransa’nın Doğu Akdeniz ve Karadeniz’e yönelik siyasetlerinde “güvenilir, güçlü ve tesirli bir ortak” olarak sunduğunu; “Muhatapları da Yunanistan’ı bir ortak olarak benimsemiş üzere göründüğünü” vurguluyor.
DW Türkçe’ye konuşan Hacettepe Üniversitesi Milletlerarası Alakalar Kısmı’ndan Prof. Dr. Ali Çağlar da Ege’deki güç istikrarının değişmeyeceğini belirtiyor.
Prof. Çağlar’a nazaran Yunanistan’ın “dış yardım ve dayanaklarla caydırıcı bir güç oluşturma olasılığı” bulunmuyor. Yunanistan’ın attığı adımlara karşı “Türkiye’nin de harekete geçeceği ve tedbirlerini alacağını” belirten Çağlar, “her iki ülke için kaynaklarını öteki ülkelerin savunma endüstrilerine aktarmış olmak dışında bir işe yaramaz” değerlendirmesinde bulunuyor.
“Türkiye’nin caydırıcılığını azaltmaya çalışıyorlar”
Emekli Hava Korgeneral Erdoğan Karakuş ise ABD’nin Türkiye sonuna yakın bir bölge olan Dedeağaç’a askeri sevkiyat yapması üzerinden Yunanistan’ın Türkiye’nin “caydırıcılığını azaltmaya çalıştığını” söylüyor.
Geçen yıl ABD ile askeri işbirliğini genişleten Yunanistan, ülkedeki birtakım üslerin ABD ve NATO’nun ortak kullanımının artırılması tarafında karar almıştı. Bunun üzerine ABD’ye ilişkin kimi askeri araçlar Dedeağaç’a getirildi.
ABD’nin Dedeağaç’a yaptığı zırhlı araç ve tank sevkiyatıyla ilgili konuşan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, “Bu 2014 yılından beri ABD’nin Dedeağaç’taki planlı bir programıdır. Burada olağandışı bir gelişme kelam konusu değil. Yakından takip ediyoruz. Burada üzerimize düşen neyse her vakit yapıyoruz; önlemse tedbir” dedi.
Yunanistan’ın “ABD’yi ardına alabilmek” için bu adımları attığını belirten Karakuş, Türkiye’nin bu biçimde “Dedeağaç ve ötesine harekat düzenlemesinin önüne geçmiş oluyorlar ve Türkiye’nin caydırıcılığını azaltmaya çalışıyorlar” değerlendirmesini yaptı. Caydırıcılığın ehemmiyetine de değinen Karakuş, “Caydırıcılığınızı kaybetmezseniz; savaşmazsınız. Savaşmadan istediğiniz noktaya ulaşırsınız” dedi. Kıbrıs Barış Harekatı örneğini veren Karakuş, Türkiye’nin caydırıcılığının “Yunanlıların rastgele bir biçimde savaş açmasına mani oldu” tabirlerini kullandı.
“NATO’nun ileri karakol rolü Yunanistan’a kaydırılıyor”
DW Türkçe’ye değerlendirmelerde bulunan uzmanlar, Yunanistan’ın silahlanmasının nedenlerine bakıldığında ABD’nin de değerli bir rol oynadığını belirtiyor.
Son yıllarda Türkiye ve ABD ilgilerinde birçok kriz yaşanıyor. Suriye, Libya, Karabağ, Doğu Akdeniz ve Rusya’dan alınan S-400 hava savunma sistemleri uyuşmazlık hususlarından kimileri.
Yaşanan bütün gelişmeleri “ABD’nin Türkiye’ye bir iletisi olarak okumak gerektiği” görüşünde olduğunu belirten Prof. Ali Çağlar, “Bölgedeki aktifliği ve çıkarlarının zedelenebileceği tasası ile Fransa da bu yolda adımlar atmakta” diyor. Çağlar ayrıyeten, ABD’nin Yunanistan’a bölgede yeni bir rol vermeye çalıştığına değinerek “Genelde NATO’nun ileri karakolu rolü verilmiş olan Türkiye’nin son yıllarda vakit zaman ABD siyaset ve çıkarlarına aksi adımlar atıyor olması sonucu, bu ileri karakol vazifesi Yunanistan’a kaydırılıyor üzere görünüyor. Lakin bütün bu gelişmelerin Yunanistan’ı bir tuzağın içine çekebileceği gerçeği, ne yazık ki görülememektedir. Yarın kaideler değiştiğinde ABD’nin daha evvel Vietnam, Gürcistan ve Afganistan başta olmak üzere Yunanistan’ı ortalıkta yapa yalnız bırakmayacağının bir garantisi yoktur” tabirlerini kullanıyor.
Her yıl çok sayıda ortak tatbikat düzenleyerek “hava, kara, deniz kuvvetleri ve özel kuvvetlerinin müşterek harekat yeteneklerini geliştirdiğine” vurgu yapan Mevlütoğlu, “Türkiye’ye yönelik bir mihverin oluştuğunu söylemek mümkün. Bu askeri – siyasi mihvere karşı Türkiye’nin kendi yeteneklerini geliştirmesi kadar yeni ittifaklar kurması da birebir derecede kıymete sahip” diyor.Yunanistan, başta ABD olmak üzere Mısır, Birleşik Arap Emirlikleri ve İsrail ile askeri işbirliğini son devirde süratle geliştiriyor. Analist Arda Mevlütoğlu, bu ülkelerin envanterinin karşılaştırıldığında iştiraklerin göze çarptığının altını çiziyor.
DW Türkçe