800 bin kişi öldürüldü. Paris yönetimi failleri korudu. Ama “Fransa’nın Ruanda soykırımında sorumluluğu var, suçu yok” denildi. Bu tuhaf ifade Fransa’da Cumhurbaşkanı Macron’a, Ruanda soykırımına ilişkin bir rapor sunuldu.
Fransa’nın tarihindeki kara lekeler, petrol, terör ve göç odaklı adımlarıyla sınırlı değil. Başka bir dizi insan hakları ihlalleri ve katliamlarla dolu. Fransa, 1524’te başlattığı sömürgecilik faaliyetleriyle Afrika’nın batısında ve kuzeyinde 20’den fazla ülkede hakimiyet kurdu. Afrika’nın yüzde 35’i, 300 yıl boyunca Fransa’nın kontrolünde kaldı.
Fransa’nın dünya savaşlarında bağımsızlık vaadiyle kendi saflarında savaştırdığı ülke halklarının başlattığı ayaklanmalar da şiddetle bastırıldı. Bölgede beş asır süren sömürge dönemi ve bağımsızlık savaşları 2 milyondan fazla Afrikalının hayatına mal oldu.
Bunların arasında en büyük soykırımlardan birinin adresi Ruandaydı. Doğu Afrika ülkesi Ruanda… 100 günlük katliamı yaşadı. Ruanda halkı toplumsal olarak zaten ikiye bölünmüştü… Hutular ve Tutsiler üzerinden hem devlet hem de sosyal yapısı değiştirildi. 1994’te Çoğunluktaki Hutular dönemin devlet başkanı Habyarimana’nın uçağının düşmesinden sorumlu tuttukları Tutsilere karşı soykırım başlattı, 100 gün süren katliamda, 800 binden fazla Tutsi öldürüldü.
Fransa, 23 haziran 1994’de ülkenin güneybatısında sığınmacılar için güvenli bölge oluşturmak amacıyla turkuaz operasyonu’nu başlatmıştı ancak, soykırımı engellemek yerine soykırımcılara silah ve destek sağlamıştı. Fransız askerleri cinayeti engellemek yerine cinayete ortak oldu.
Türkiye’de özellikle ayrılıkçı terör örgütü PKK’ya desteğiyle bilinen Fransa’nın eski cumhurbaşkanı François Mitterrand’ın soykırımla ilgili sözleri de halen tartışma konusu. Mitterrand, Le Figaro gazetesine 1998’de verdiği mülakatta, ” O ülkelerde bir soykırım yaşanması o kadar da önemli bir şey değil” ifadesini kullanması hala uluslararası kamuoyunca bilinen bir gerçek. Şimdi son dönemeçte Paris yönetimi soykırımla arasına çizgi çekmek derdinde, raporda, dönemin Cumhurbaşkanı François Mitterrand’ın soykırımda önemli rol oynadığı vurgulanıyor. “Fransa, ırkçı katliamları teşvik eden rejime uzun zaman yatırım sağladı. Fransa, soykırım hazırlığı konusunda kör davrandı” ifadesi kullanıldı.
Fransa’nın Ruanda’da izlediği politikanın Mitterand tarafından belirlendiğini kaydeden uzmanlar, Mitternad’ın soykırımı yapan hükümet ile yakın ilişkisi olduğunun da altını çizdi. Ancak bu durumda dahi, Ruanda soykırımında Fransa’nın sorumluluğu var, suçu yok” ifadesi kullanılması tartışmaları beraberinde getiriyor.
