Dijital ekranlardaki akış suratının çocukların tahlil kapasitelerinin çok üzerinde olduğunu ve uzun mühlet maruz kalan çocukların dünyaya olan algısının kapandığını söyleyen Doç. Dr. Adnan Ayvaz, “2 yaşından evvel dijital ekrana uzun mühlet maruz kalmak çocukta, konuşma gecikmesine neden oluyor” dedi.
Okan Üniversitesi Hastanesi Çocuk Nörolojisi Uzmanı Doç. Dr. Adnan Ayvaz, erken yaşta fark edilemeyen ve günlük hayatta konuşma bozukluğuna sebep olacak ayrıntıları gözden kaçırmanın ailelerin ve çocukların hayatını olumsuz etkilediğini söyledi. Doç. Dr. Ayvaz, “2 yaşından evvel çocukların uzun mühlet dijital ekranlara maruz kalmaları, aileler tarafından fark edilmeyen konuşma bozukluğunun en değerli nedenlerinden biridir” diye konuştu.
“DİJİTAL EKRANLARIN AKIŞ SURATI ÇOCUKLARIN DÜNYAYA OLAN ALGISINI KAPATIYOR”
En geç 3 yaşına kadar konuşma gelişimini tamamlaması gereken çocuklarda ortaya çıkan lisan ve konuşma bozukluklarının en kıymetli sebepleri ortasında, onlara yemek yedirmek ve çocukları sakinleştirmek için dijital ekranlara maruz bırakılması geldiğini belirten Doç. Dr. Ayvaz, 2 yaşına kadar dijital ekranlara uzun müddet maruz kalan çocukların, önemli irtibat ve lisan sorunları, toplumsallaşma, öğrenme ve tahlil yeteneklerinde sıkıntılar yaşadığını lisana getirdi.Doç. Dr. Ayvaz, çocukların dijital ekranlardaki süratli akışa yetişemediklerini vurgulayarak şunları söyledi:
“Televizyon, tablet, telefon üzere elektronik aygıtların ekranlarındaki süratli akış, bu devirdeki çocukların algı ve tahlil edebilme kapasitesinin çok üzerinde. Çocuklar gördüklerini algılamaya çalışırken çok fazla efor sarf eder ve bu durum geri kalan dünyaya algılarını ve hislerini kapatmasına neden olur.”
“EN BÜYÜK YANLIŞ, AİLELERİN AKILLI TELEFONLARINI ÇOCUKLARINI SAKİNLEŞTİRMEK İÇİN KULLANMALARI”
Çocukların dijital ekranlar karşısında sabitlendiğini gören ailelerin, çocuklarını sakinleştirmek ve yemek yedirmek için bu programları sıhhatsiz bir tercih yaparak kullandığını, lakin bu durumun önemli toplumsal sıhhat sorunlarına yol açtığını lisana getiren Doç. Dr. Ayvaz, en büyük yanlışın ailelerin akıllı telefonlarını çocukları sakinleştirmek için kullanmaları olduğunu aktardı.
Çocukların ekrana baktığı müddette yaşadığı çok odaklanma halinin, beyni yorduğunu ve beynin sağlıklı gelişimini kısıtlayabildiğini söyleyen Doç. Dr. Ayvaz, “Televizyon karşısında fazla vakit geçiren çocuklar, uygun olmayan çok uyaran almakla birlikte ebeveynlerinden ve etrafındaki sağlıklı toplumsal ortamlardan alması gereken birebir bağlantının sağladığı sağlıklı uyaranlardan da yoksun kalıyor” dedi.
“ÇOCUKLAR 2 YAŞINDA KONUŞMUYORSA KESİNLİKLE UZMANA DANIŞMAK GEREKİYOR”
Konuşma sorununu tek başına değil daha çok bağlantı meseleleri içinde ele almak gerektiğini bildiren Doç. Dr. Ayvaz, irtibat sıkıntıları içinde; anlatım bozukluğu (sözel anlatım bozukluğu, lisan algılama bozukluğu), konuşma bozukluğu, fonasyon (ses çıkarma kabiliyeti bozuklukları), kekemelik sorunlarının yer alabileceğini söz etti.
Doç. Dr. Ayvaz, çocuğun 18’inci ayda hiç sözü yoksa, 2 yaşında iki sözlü bir cümle kuramıyorsa, üç yaşında olağan bir cümle kuramıyor yahut hiç konuşmuyorsa, anlaşılmaz konuşuyorsa kesinlikle lisan sorunu ve konuşma gecikmesi açısından incelenmesi gerektiğini lisana getirdi.
KONUŞMA BOZUKLUĞUNUN ÖTEKİ NEDENLERİ
Çocuklarda konuşma sorunlarının nedenlerinin ortasında yalnızca dijital ekranlara maruz kalmak değil, ruhsal nedenlerin de yatıyor olabileceğini belirten Doç. Dr. Ayvaz, konuşma bozukluğuna neden olabilecek öteki durumları ise şöyle açıkladı:
“Çocukların istismar edildiği ve ruhsal travmaya uğradığı savaş, terör, ebeveyn kaybı-eksikliği, şiddet görme üzere durumlarda bedeninde bir sorun olmasa da konuşma gecikmesi ve bozukluğu görülebilir. Konuşma bozukluğunun mümkün öbür nedenleri ortasında, beyin anomalilikleri, nörolojik gelişim sıkıntıları, genetik nedenler, çevresel faktörler, lisan faktörleri, işitsel süreçler de gösterilebilir.”
“ÇOCUĞUNUZLA VAKİT GEÇİRİN”
Doç. Dr. Ayvaz, konuşma gecikmesi olan çocuklar için rastgele bir sıhhat sorunu tespit edilmemişse öncelikle televizyon, tablet, bilgisayar, telefon üzere elektronik aygıtlardan uzak durulması gerektiğinin altını çizdi. Doç. Dr. Ayvaz, “Ebeveynler çocuklarıyla birlikte onun oyununa katılarak oyun oynamalı, fırsat buldukça bir birey olarak çocukla sohbet edilmeli, öğretilmek istenen sözlerin ve davranışların oyunla, yumuşak bir formda, sık tekrarlayarak, sabırla ve bir süreç dahilinde üstünde durulması gerekiyor” diye konuştu.
Çocukların kreş üzere öbür çocuklarla irtibat kurabileceği, paylaşımlarda bulunabileceği ortamları da lisan ve toplumsal gelişim açısından yararlı olduğunu söyleyen Doç. Dr. Ayvaz, bundan sonraki basamakta çocukların kimileri için profesyonel yardım, psikiyatrik inceleme, lisan terapisi ve özel eğitim gerekebileceğini aktardı.
