Azerbaycan ile Ermenistan arasında, önceki gün Moskova’da, Rusya’nın arabuluculuğunda 11 saat süren görüşmelerin ardından sağlanan ‘insani boyutlu teknik ateşkes’ dün devreye girdi. Karabağ’da ilan edilen ateşkes, yerel saatle 12.00’de başladı. ESİR TAKASI İÇİN…Ateşkesin, cephede hayatını kaybeden asker naaşlarının toplanması, esirlerin takası ve çatışma bölgelerindeki sivil halka insani yardımın ulaştırılması için kullanılacağı bildirildi. Söz konusu faaliyetlerin ise, Kızılay ve Kızıl Haç denetiminde yapılacağı belirtildi.
SÜRE UZATILABİLİR
Moskova’da varılan ateşkesin süresi, Rusya’nın talebi üzerine tarafların kararına bırakıldı ve ucu açık olarak belirlendi. Uluslararası hukuka göre, bu tür ihtilaflarda ilan edilen insani ateşkesin süresi 72 saat olarak belirtiliyor. Bu kuralın, daha önce İsrail-Filistin sınırında ve Yemen’de defalarca uygulandığı biliniyor. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’un da açıklamasında belirttiği üzere, ateşkesin süresinin uzatılması için, tarafların bunu ayrıca müzakere etmesi gerekiyor.
KANITIMIZ VAR
Azerbaycan Dışişleri Bakanı Ceyhun Bayramov ve Cumhurbaşkanı Müşaviri Hikmet Hacıyev ise düzenledikleri basın toplantısında, ateşkesin ilk saatlerinde saldırı girişimlerinde bulunan Ermenistan’ın geri püskürtüldüğünü söylediler. Ayrıca saldırılarda 1 sivil de hayatını kaybetti. Bayramov’un, “Elimizde PKK ve diğer terör örgütlerinden Ermenistan’ın yanında savaşanların olduğuna dair kanıtlar var” ifadesi de dikkat çekti. Ermenistan tarafı ise Azerbaycan’ı ateşkes ihlaliyle suçladı.
AZERBAYCAN 14 GÜNDE NE KAZANDI?
– Dağlık Karabağ’da çatışmaların başladığı 27 Eylül tarihinden ateşkesin yürürlüğe girdiği 10 Ekim tarihine kadar çatışmalar hız kesmeden sürdü.
– Ermenistan’a ait ağır silahların yüzde 60-70 kadarı imha edildi.
– Ermeni kuvvetlerine ait 198 tank, 120 kadar zırhlı araç, 250’den fazla top, 50 civarında füze atış rampası, 20’ye yakın mühimmat deposu ve 3 Ermeni karargâhı imha edildi.
İŞGAL BÖLGELERİNİN 4’TE BİRİ KURTARILDI
– İşgal altındaki 7 reyonun yüzölçümü dikkate alındığında, dörtte bir alan geri alındı.
– En önemli kazanım, Karabağ bölgesinin kuzeyinde yer alan stratejik öneme sahip Mirovdağ tepelerinin ele geçirilmesi oldu. Güneyde Akdere kasabası çevresinde üç köy ile Fuzuli bölgesinde 5 köy Azerbaycan kontrolüne geçti.
– Fuzuli bölgesinde Karahanbeyli, Gervend, Gerediz, Yukarı ve Aşağı Abdurrahmanlı yerleşimleri kurtarıldı.
– Yine güneyde Cebrail bölgesinde Büyük Mercanlı, Nuzgar, Maralyon, Şeybey, Çakırlı, Kuycak ve Mehdili kurtarıldı. Böylece, İran ile
olan sınır bölgesinin kontrolü ele geçirilmiş oldu.
ALİYEV’İN KALICI ATEŞKES ŞARTLARI
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, ateşkesin kalıcı hale gelebilmesi için ülkesinin şartlarını açıkladı. Rusya’da iş çevrelerine hitap eden RBK haber ajansına konuşan Aliyev, şunları söyledi: “İhtilafın askeri bölümünü ya da bir başka ifadeyle ilk bölümünü geride bırakmış bulunuyoruz. Ermenistan ateşkesin geçici değil kalıcı olmasını istiyorsa, Karabağ topraklarının Azerbaycan’ın parçası olduğu gerçeğini kabul etmeli. AGİT Minsk Grubu çerçevesinde, siyasi müzakereleri biz gerekirse yarın başlatmaya hazırız. Bu müzakere süreci elbette, zamanında arabulucular tarafından ilan edilen temel ilkeler ve Azerbaycan’ın toprak bütünlüğü esas alınarak yapılmalı. Ermenistan tarafı, günümüz gerçeklerini kabul ederek bir daha Azerbaycan topraklarına silah zoruyla girmeyeceğini bize ve garantörlere ilan ederse, siyasi çözüm noktasında hızlı yol alabiliriz. Bizim için yeni müzakere süreci, süratle çözüm üretilmesi hedefinde olmalı. Aksi takdirde kaldığımız yerden devam ederiz.”
ERMENİSTAN’DAN ATEŞKES YORUMU: TÜRKİYE’YE KARŞI İLK BAŞARI
Moskova’da sağlanan ateşkesin ardından Ermenistan televizyonuna değerlendirmelerde bulunan Dışişleri Bakanı Zohrab Mnatsakanyan, bunu ‘Türkiye’nin bölgede varlık göstermesinin engellendiği bir başarı’ olarak lanse etti. Zohrab Mnatsakanyan, “Moskova’da saatlerce süren gerilimli görüşmelerde, ateşkes olmadan barış sürecinin çalıştırılamayacağı anlaşıldı. Şimdi amaç, insani boyutlu bu ateşkesi kalıcı hale getirmektir. Moskova’daki görüşmelerin en önemli kazanımı, Dağlık Karabağ ihtilafına çözümün sadece ve sadece AGİT Minsk Grubu çerçevesinde bulunmasının kabul edilmesi oldu. Dolayısıyla, Türkiye’nin görüşmeler sürecinde herhangi bir rol oynamaması karara bağlandı” dedi.
EN HÜZÜNLÜ EVE DÖNÜŞ
◊ Karabağ’da Azerbaycan ve Ermenistan’ın ateşkes konusunda anlaşmasının ardından gözler çatışmaların yaşandığı sıcak bölgelere çevrildi. Ermenistan’ın şehirleri bombalaması nedeniyle evlerini terk eden bazı aileler, ateşkesin yürürlüğe girdiği saatlerde geri döndüler.
Aileler, roket ve bombaların isabet etmesi nedeniyle harabeye dönen evlerini görünce gözyaşlarına boğuldu. (◊ Fevzi KIZILKOYUN)
TÜRKİYE’DEN İLK TEPKİ: KALICI ÇÖZÜMÜN YERİNE GEÇMEZ
◊ Türkiye, Moskova’daki 11 saatlik görüşmeyi yakından takip etti. Türkiye’nin Moskova ve Bakü büyükelçilikleri üzerinden görüşmeyle ilgili kriptolu mesajlar Ankara’ya iletilerek süreç hakkında bilgi aktarıldı.
‘KARARINIZI DESTEKLERİZ’
Dün sabaha karşı Lavrov’un ateşkese varıldığını açıklamasından sonra Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, Azerbaycan Dışişleri Bakanı Bayramov’la bir telefon görüşmesi yaparak, Türkiye’nin Azerbaycan’ın kabul ettiği kararları destekleyeceğini bildirdi. Telefon görüşmesinin ardından ateşkesin yerel saatle 12.00’de devreye girmesinden 10 dakika sonra Dışişleri Bakanlığı’ndan da yazılı açıklama geldi. Açıklamada şöyle denildi:
‘PAŞİNYAN’A SON FIRSAT’
“Azerbaycan, yaklaşık 30 yıldır işgal altında olan topraklarını kendi imkanları ve özgüveniyle geri alabileceğini Ermenistan ve bütün dünyaya göstermiştir. Bu süreçte, tüm dünyadan insani saiklerle ateşkes talepleri gelmiştir. Azerbaycan da son kez Ermenistan’a işgal ettiği topraklardan çekilmesi için bir fırsat vermiştir. İnsani gerekçelerle esirlerin ve cenazelerin değişimi amacıyla ilan edildiği belirtilen ateşkes önemli bir ilk adım olmakla birlikte kalıcı çözümün yerine geçmeyecektir. Türkiye başından beri ancak Azerbaycan’ın evet diyeceği çözümleri destekleyeceğini vurgulamıştır. Bu anlayışla sahada ve masada Can Azerbaycan’ın yanında olmaya devam edecektir.”
EMEKLİ BÜYÜKELÇİ LOĞOĞLU: TÜRKİYE’NİN O MASADA OLMASI MÜMKÜN DEĞİLDİ
Dışişleri Bakanlığı’nın eski müsteşarlarından, 1996-1998 yılları arasında Bakü Büyükelçisi olarak görev yapmış olan emekli Büyükelçi Faruk Loğoğlu da Hürriyet’e yaptığı açıklamada, sorunun çözümü için artık, aldığı kararlarla Ermenistan ordusundan işgale son verilmesini talep eden BM Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) devreye girmesinin zamanı olduğunu söyledi. Loğoğlu özetle şu değerlendirmeyi yaptı: “Ermenistan’a ve uluslararası sahadan gelen tepkilere rağmen Rusya’nın masaya Türkiye’yi davet etmesi zaten mümkün değildi. Azerbaycan, Dağlık Karabağ konusunda başından sonuna kadar haklıdır. Rusya, dışarıda ve içeride gücünü kaybetmiş Ermenistan’a, bu süreçte Erivan’ın arzuladığı desteği vermeyerek, ‘aklını başına topla’ mesajını net şekilde ortaya koydu. Sayın Aliyev, akıllı ve stratejik davrandığı takdirde kazanır. Ancak Aliyev, ateşkes sonrası kamuoyundan gelen tepkiyi de karşılamak durumundadır.”
MSB: KARABAĞ ASIL SAHİBİNE GERİ VERİLMELİ
Milli Savunma Bakanlığı da, ateşkesin devreye girmesinden sonra resmi Twitter hesabından, şu paylaşımda bulundu: “Azerbaycan ordusu işgal altındaki öz topraklarını kurtarmak için büyük kahramanlık göstermiş ve büyük başarılar kazanmıştır. Ermenistan artık işgal ettiği toprakları asıl sahibine vermelidir. Bu adım atılıncaya kadar Azerbaycan Türkü kardeşlerimizin yanında olmaya devam edeceğiz.” (◊ Uğur ERGAN / ANKARA)
