NEW ABD’de ulusal bir bayram olarak kutlanan Kristof Kolomb’un Amerika’ya ayak basmasının yıl dönümü, bu yıl birinci defa resmen Yerli Halklar Günü olarak da kutlanmaya başlandı.
Yerli Halklar Günü kutlamaları, birçok eyalette ekim ayının ikinci pazartesi günü federal tatil olarak kabul gören Kolomb Günü’nün yerini alırken, birtakım eyaletlerde ona paralel olarak düzenlendi.
Yerli Halklar Günü için üniversiteler ve müzeler yerlilerin tarihi ve kültürüne yönelik etkinlikler düzenlerken, okullar da müfredatlarında bu mevzuyu ele aldı.
Ülkede birçok siyasetçi ve ünlü, Yerli Halklar Günü için kutlama iletileri yayınladı.
ABD’nin birinci yerli bakanı olan İçişleri Bakanı Deb Haaland, Twitter üzerinden yayınladığı iletide, yerlilerin varlıklı geleneklerini ve dirençlerini kutlamaktan gurur duyduğunu tabir ederek, yerli halkların ülkenin birinci sahipleri olduğunu vurguladı.
Yerli Halklar Günü’nü kabul eden birinci eyalet olan Güney Dakota’nın Valisi Kristi Noem eyalette bulunan dokuz yerli halkı tanıma ve onlara hürmet gösterme misyonunu sürdürdüğünü belirtti.
ABD’nin en büyük yerli topluluğu olan Navajo Yerlileri lideri Jonathan Nez ise “Kolomb Günü’nün Yerli Haklar Günü’ne dönüşmesi, genç Navajoları geldikleri halktan ve içlerindeki hoşluktan gurur duymaya teşvik edecektir.” diyerek kutlamalara dayanak verdi.
Lakin bu hususta siyasi bir ayrılık ortaya çıktı.
Demokrat Parti temsilcileri ve senatörler Twitter üzerinden Yerli Halklar Günü’nü kutlarken, Cumhuriyetçi Parti Lideri Ronna McDaniel ve birçok cumhuriyetçinin Kolomb Günü’nü kutlaması dikkat çekti.
Kolomb’un imajı değişiyor
İtalyan Kristof Kolomb’un 12 Ekim 1492’de Bahamalar’a ayak basması ABD’de 1792’den beri kutlanıyor. Birinci sefer 1934 yılında Lider Franklin D. Roosevelt tarafından ulusal bayram ilan edilen gün, on yıllardır tartışmalara da bahis oluyor.
Kolomb’un, milyonlarca yerlinin yaşadığı Amerika’yı “keşfetmesi” anlatısı, Avrupa merkezli bir bakış olarak eleştirilirken, Kolomb Günü’nde, yerlilerin soykırıma uğramasına ve köleleştirmesine yol açan günün bayram olarak kutlanması birçoklarınca uygun bulunmuyor.
Birleşmiş Milletler sponsorluğunda düzenlenen Amerika’daki Yerli Halklara Karşı Ayrımcılık Konferansı’da birinci sefer 1977’de ortaya atılan ve 1990’dan beri Kolomb Günü’nün yerine geçmesi tartışılan Yerli Halklar Günü, birçok eyalet, kent ve üniversitede resmi olarak kabul görüyor.
Alabama, Alaska, Güney Dakota, Hawaii, Maine, Nebraska, New Mexico, Oklahoma, Oregon ve Vermont eyaletleri, Kolomb Günü yerine Yerli Halklar Günü’nü kutluyor.
Ülkede, Kolomb’un Karayip ve Güney Amerika’ya yaptığı seferlerde burada yaşayan milyonlarca yerliyi katlettiği ve köleleştirdiği görüşü giderek yayılırken, Kolomb’un heykelleri kentlerden kaldırılıyor.
Beyaz üstünlüğünün simgesi olarak görülen Kolomb’un heykelleri bilhassa de Siyahların Hayat Kıymetlidir hareketinin sürat kazanmasıyla birlikte kentlerden kaldırılıyor.
Ülkedeki eğitimciler de, okullarda da hassas bir bahis olarak bedellendirilen Kolomb günü ile ilgili müfredatın, Avrupa merkezli bakıştan uzaklaşarak, yerli halklara ilişkin anlatılara da yer veren kapsayıcı bir bakışa yönelmesi istikametinde çalışmalar yapıyor.
Kolomb, ABD’ye ayak basmamıştı
ABD’ye hiç ayak basmamış olmasına karşın Kolomb, Monument Lab’in araştırmasına nazaran ülkede Abraham Lincoln ve George Washington’dan sonra en çok anılan üçüncü tarihi figür olarak öne çıkıyor.
ABD’de 6000’den fazla kent, kamusal kurum yahut yerin Kolomb’un ismini taşıdığı iddia ediliyor.
Washington Post’un araştırması, 2018 yılından beri ülke çapında 40 Kolomb heykelinin kaldırıldığını lakin hala 130 heykelin bulunduğunu ortaya koyuyor.
“Diğer Kölelik: Amerika’da yerlilerin Köleleştirilmesi” kitabınında Kolomb’un Karayipler’in en büyük altın madenlerine sahip olan Hispanyola adasında kurduğu yerli kölelerin emeğine dayalı şirketi anlatan tarihçi Andrés Reséndez, Kolomb’un sistemine dayalı olarak Amerika’da 1492’den 19’uncu yüzyıla kadar 2,5 ila 5 milyon yerlinin köleleştirildiğini kestirim ediyor.
Biden, Yerli Halklar Günü’nü birinci defa ilan etti
ABD Lideri Joe Biden, Kolomb’un Amerika’ya çıkarak Avrupa’dan göçleri başlatmasının yıl dönümünü geçen hafta imzaladığı başkanlık kararnamesiyle birinci defa Yerli Halklar Günü ilan etmişti.
Biden, Kolomb Günü bildirisinde ise şu sözleri kullanmıştı:
“Bugün birebir vakitte Avrupalı göçmenlerin yerli uluslara ve halklara yaşattığı zulmün acı tarihini de kabul ediyoruz. Geçmişimizin bu utanç verici periyodunu unutmaya çalışmamak, dürüstçe yüzleşmek, açığa çıkartmak ve irdelemek, ülke olarak büyüklüğümüzün ölçüsüdür.”
Biden’ın kararnamesi, ABD’de Kolomb Günü’nün Yerli Halklar Günü’ne dönüşmesi tarafında bugüne kadar atılan en değerli adım olarak yorumlanmıştı.