Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, sığınmacı yükünün paylaşılmasına destek olunmaması durumunda Türkiye’nin kapıları açmak zorunda kalacağı mesajını içeren geçen haftaki açıklamaları Avrupa’yı teyakkuza geçirdi. Almanya, Avrupa Birliği ile Türkiye’nin 2016’da üzerinde anlaştığı mülteci krizi odaklı 18 Mart mutabakatı bağlamındaki işbirliği konusunda devreye girdi. Almanya Başbakanı Angela Merkel, önceki gün Erdoğan ile sığınmacıların durumunu telefonda görüşürken göç konusunun zayıf halkalarından Yunanistan’a yönelik baskı artıyor. Avrupa basını ise Türkiye’deki Suriyeli mülteciler için oluşturulan toplam 6 milyar Euro’luk kaynağın ardından yeni bir desteğin söz konusu olup olmayacağını sorguluyor.
AB’nin sınırların idaresinden sorumlu ajansı Frontex’in açıkladığı son rakamlar Ege Denizi’nde temmuzda yaklaşık 6 bin kural dışı geçiş belirlendiği yönünde. Geçen ay Yunanistan’a geçen göçmenlerin sayısı ise yaklaşık on bin civarında. Bu sayı, göç akınının tepede olduğu Ekim 2015’te ayda 210 bin kişi düzeyindeydi. Ege Denizi’ndeki toplam geçişler bir yıl öncesinin ilk sekiz aylık dönemine göre hâlâ düşük olsa da son aylarda artış eğilimi gözlemleniyor. Geçiş yapanların yüzde 80’ine yakınının Afgan olması, Suriyelilerin oranının ise yüzde 5’te kalması dikkat çekiyor.
Yunanistan’ın göçmenlere yönelik ev sahipliği, oluşturulan kampların yetersizliği, kapasite aşımı ve Yunan yargısının sığınma başvurularını karara bağlama hızı sorun yaratıyor.
YUNANİSTAN’A BASKI ARTIYOR
AB’nin kural dışı geçiş yapan göçmenler için Atina’ya 1.5 milyar Euro’dan fazla katkı sağlamasına rağmen Yunan hükümetinin adalardaki kampların şartlarını yeni göçü cesaretlendirmemek için iyileştirmemesi eleştirilere neden oluyor. Son haftalarda, 18 Mart mutabakatı çerçevesinde, Yunanistan’dan Türkiye’ye iadelerin artırılmasına ilişkin talepler de yoğunlaştı.
Almanya İçişleri Bakanlığı Müsteşarı Stephan Mayer, Alman medyasına yaptığı açıklamada kayıt merkezlerindeki sıkıntılı durumun iyileştirilmesi gerektiğine dikkat çekerek, “Göçmenlerin Türkiye’ye iadesinde acilen bir ilerleme kaydetmemiz gerekir” dedi. Alman İçişleri Bakanlığı’nın verilerine göre, 18 Mart mutabakatı bağlamında AB’den Türkiye’ye yaklaşık iki bin göçmen iade edilirken, Türkiye’den alınanların sayısı 24 bin. Öte yandan Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas dün AB’nin Türkiye ile varılan mutabakattaki yükümlülüklerini yerine getireceğini, Türkiye’den de kendi yükümlülüklerini yerine getirmesini beklediklerini söyledi.
MALİ YARDIM YAVAŞ GELİYOR
Türkiye’nin mevcut paketin mali boyutuna ilişkin en önemli rahatsızlığı AB’nin 6 milyar Euro’nun ödenmesi konusunda yavaş hareket etmesi. AB ise sıkı denetim sistemine rağmen proje bazlı ödemelerin, ‘Birlik normalinin üstünde bir hıza sahip olduğu’ görüşünde. AB’nin mutabakat kapsamında tahsis ettiği miktar 5.6 milyar Euro, sözleşmeye bağladığı ise 3.5 milyar Euro düzeyine ulaştı. Ödemesi yapılan miktar da yaklaşık 2.4 milyar Euro. Bu da 2016’dan bu yana daha ilk 3 milyar Euro’luk dilimin ödemesinin tamamlanmadığı anlamına geliyor.
YENİ DESTEK TARTIŞMASI
AB, mali desteğin sürekli tartışmaya neden olmasına rağmen 18 Mart mutabakatının devamından yana. Anlaşma sayesinde göç sayısında ve Ege Denizi’ndeki ölümlerde radikal düşüşler sağlanması AB’nin anlaşmaya bağlı kalmasını kaçınılmaz kılıyor. Mutabakatın büyük ölçüde AB lehine ve sadece göç boyutuyla işlemesi, müzakere süreci gibi unsurların devreden çıkmış olması Ankara’yı rahatsız ederken yeni yardımın söz konusu olup olmayacağına ilişkin sorular şu aşamada yanıtsız kalıyor. Bu konuda Brüksel’in önceliği Türkiye’ye yönelik mevcut mali taahhüdün yerine getirilmesi. Yeni bir mutabakat konusunda ise şu aşamada net bir yaklaşımdan ziyade ‘bekleyip görme’ havası hâkim. Yeni AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen de mali desteğin yenilenme ihtimali konusundaki soruları şu aşamada cevapsız bırakıyor.
