Adana Vilayet Tarım Müdürlüğü Hayvan Sıhhati Şube Müdürü Ömer Akmaz, şap hastalığının Türkiye’nin dört bir yanında yaygınlaştığını belirterek, hava sıcaklığının 25 derecenin üzerine çıktığı bölgelerde daha çabuk yayıldığını söyledi.
Akmaz, şap hastalığının Türkiye’nin dört bir yanında süratle yaygınlaştığını ve hastalığın hayvandan beşere bulaşan bir hastalık olduğunu söz ederek, “Şap hastalığı bilhassa Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde yaygın bir biçimde görülmektedir. Son vakitlerde bu bölgelerdeki hayvan pazarları kaldırıldı. Bunun nedeni ise yaz aylarında 25 dereceden sıcak olan yerlerde rüzgarla birlikte hastalığın yayılma riskinin artması” dedi.
Hayvancılıkla uğraşan vatandaşları şap hastalığına karşı uyaran Akmaz, şunları kaydetti:
“Şap hastalığı çift tırnaklı hayvanların akut seyirli, çok bulaşıcı ve zoonotik karaktere sahip viral bir enfeksiyonudur. Hastalığın bulaşma oranı yüksek olup, hassas hayvan topluluklarında yüzde 100’e kadar ulaşabilmektedir. Bu nedenle hastalık ekonomik, siyasi ve ticari istikametlerden büyük kıymet taşımaktadır. Hastalık insanlara bulaştığı vakit mevte kadar götürmektedir. Hastalık direkt ve indirekt olarak yayılmaktadır. Hastalığın en bariz yayılma yolu havada bulunan virüsün teneffüs sistemiyle alınmasıyla olmaktadır. Enfekte yahut kuluçka periyodundaki hayvanlar teneffüs, deri, sekret ve ekstretleri, süt ve sperma ile A2 virüsü saçmaktadır. Hastalık bulaşık hayvan eserleri, bulaşık araç ve aletler, insan, yabani hayvanlar, kuşlar, rüzgar ve nakil araçlarıyla da bulaşabilmektedir. İnsanlarda ise enfekte hayvanlarla temas yahut enfekte et ve süt eserleriyle enfeksiyonu nadiren aldıkları bildirilmektedir.”
Akmaz, sığırlarda ateş, iştahsızlık, depresyon ve süt randımanında azalmanın hastalık için birinci klinik bulgular olduğuna dikkat çekerek, “24 saat içerisinde salya akışı başlar ve dil-dişetinde veziküller şekillenir. Keseciklere interdigital bölgede, koroner bölgede, göğüs derisinde, ağız ve burun mukozasında rastlanabilir. Veziküllerin yırtılmasıyla geniş ülseratif yaralar şekillenebilir. Lisandaki yaraların çoklukla birkaç günde güzelleşmesine rağmen ayaklardaki ve nazal bölgedeki lezyonlar çoğunlukla ikinci bakteriyel enfeksiyonlara maruz kalırlar, tırnak düşebilir. Koyun ve keçilerde hastalık daha hafif seyirlidir. Hastalık koyunlarda ekseriyetle topallık ile karakterizedir ve topallık süreklilik gösterir. Ağızdaki lezyonlar sığırlardaki lezyonlardan daha küçük ve daha kısa periyodiktir. Çoklukla hastalığın yol açtığı ekonomik kayıplar sığırlarınkinden daha düşüktür ve klinik bulgular lakin dikkatli bir müşahedeyle belirlenir” diye konuştu.
HAYVAN PAZARLARI KAPATILDI
Adana Vilayet Tarım Müdürlüğü Hayvan Sıhhati Şube Müdürü Ömer Akmaz, şap hastalığının denetimi için 3 ana strateji uygulandığının altını çizerek, şöyle devam etti:
“Hastalıktan kurtulmak için kesim, karantina, aşılama kademeleri uygulanır. Bir ülkede yahut bölgede bu usul yahut prosedürlerden hangilerinin uygulanacağına karar vermek için, öncelikle sosyo-ekonomik durum, hayvan varlıklarının durumu ve şap hastalığı tarafından epidemiyolojisi, iklim-coğrafik kaideleri dikkate alınarak kar-zarar tahlillerinin yapılması gerekmektedir. Ülkemizde şap hastalığıyla gayrette aşılama ve karantina yolu kullanılmaktadır. Fakat hayvan hareketlerinin çok fazla oluşu, Doğu ve Güneydoğu hudutlarımızdan kaçak hayvan girişleri, endüstriyel hayvancılığa geçilememesi ve çiftçimizin gereğince bilinçlenmemiş olması çabayı güçleştirmektedir. Adana’da bu yıl 128 bin 63 hayvan hastalığa karşı aşılandı. Hayvan pazarları daima denetim ediliyor. Bu yıl Kayseri’de 38 hayvanda hastalığa rastlandı. Bunun dışında Afyon, Burdur, Sivas, Erzurum, Ağrı ve Kars üzere vilayetlerde birçok hayvanda şap hastalığı görüldü. Bu nedenle bu vilayetlerdeki hayvan pazarları kapatıldı. Şap hastalığının değişik tipi olan A2 virüsü Türkiye’ye İran’dan gelen hayvanlardan bulaşıyor. Bu virüse karşı insan çok dayanıksız olduğu için çok önemli problemler yaratıyor. Bu nedenle İran ile hayvan ticaretine çok dikkat etmeliyiz.”
Hayvancılıkla uğraşanların alması gereken tedbirleri de sıralayan Akmaz, “Ahır girişlerinde şap hastalığına tesirli dezenfektanlar ile muamele edilmiş paspaslar daima bulundurulmalı. Ahırlara hayvan bakıcılarından öteki kimse sokulmamalı, bakıcılar farklı kıyafet ve ayakkabıyla ahıra girmeli. Sağım öncesi ellerin, otomatik sağım makineleri ve göğüslerin paklığına itina gösterilmeli. Yeni satın alınan hayvanların 15 gün mühletle karantinaya alınmalı ve mühlet sonunda sağlam ise öbür hayvanların yanına sokulmamalı. Mera mevsiminde enfekte meralara hayvanlar gönderilmemeli. Enfekte bölgelerden ot ve saman alınmamalı” formunda konuştu.
Akmaz, hastalık çıkmadan, çıktıktan sonra ve veterinerin alması gereken tedbirleri de şöyle sıraladı:
“Hastalık çıkmadan evvel; 4-6 ayda bir sistemli biçimde aşılama yapılmalı, hayvan hareketleri denetim edilmeli, hayvan sevkıyatından evvel hayvanlar aşılanmalı ve 3 hafta sonunda sevkıyata müsaade verilmeli, hayvancılıkla uğraşanlar eğitilmeli. Hastalık çıktıktan sonra alınacak tedbirler; hasta hayvanlarla sağlıklı hayvanlar çabucak birbirinden ayrılmalı, hasta hayvanların bulunduğu yer dezenfekte edilmeli, hasta hayvanların altlıkları yakılmalı, hayvan bakıcıları ayrılmalı. Veteriner tabibin alacağı tedbirler ise; kesin teşhis için marazi unsur alınarak en seri biçimde Şap Enstitüsü’ne gönderilmeli, hastalık çıkan yere kordon konulmalı, çift tırnaklı hayvan ve eserlerinin çıkışı durdurulmalı. Alınacak sonuç doğrultusunda hastalar, şüpheliler ve 5 aylıktan küçükler dışında kalan tüm hayvanlar aşılanmalı. Ölen hayvanlar yakılarak yahut gömülerek imha edilmeli. Sahibinin isteği doğrultusunda karantina bölgesinde kesilecek hayvanlara Hayvan Sıhhati Zabıtası kararları uygulanmalı.”
