DİLAN KUTLU
Geçen yıl kuraklık bu yıl da zirai don nedeniyle ziyan gören üreticiler, sigorta yaptırmalarına rağmen Tarım Sigortaları Havuz İşletmesi A.Ş.’nin (TARSİM) ödeme yapmadığını lisana getirdi. Adana Seyhan’da çiftçilik yapan Ali Fuat Bada, zirai donun 1 Mayıs-1 Haziran ortasında olmadığı gerekçesiyle ziyanını karşılanmadığına dikkat çekerek, “Her yıl binlerce TARSİM fiyatı ödüyorum” dedi. TARSİM, 2020 yılı mayıs ayı ortalarında yüksek kısımlarda tesirli olması nedeniyle zirai don riskinin bu yıl mayıs ayı için kapsama alındığını açıklarken; CHP Adana Milletvekili Müzeyyen Şevkin, “Adana üzere sıcak bir kentte mayıs ayında don olacağını beklemek çiftçinin aklıyla alay etmektir” dedi.
Geçen yıl kuraklık bu yıl da zirai don nedeniyle sorunlu günler geçiren üreticiler, sigorta yaptırmalarına rağmen TARSİM’in ziyanlarını karşılamamasından yakındı. Adana Seyhan’da çiftçilik yapan Ali Fuat Bada, ANKA Haber Ajansı’na şu açıklamayı yaptı:
“HER YIL BİNLERCE LİRA TARSİM FİYATI ÖDÜYORUM”
“Ben her yıl eserlerimin geneline rastgele bir ziyana karşı TARSİM yapıyorum. Her yıl binlerce TARSİM fiyatı ödüyorum. Sadece ziyan görmemek için. Bu yıl bir don felaketine maruz kaldık. Mart’ın 20’sinde biz don yedik. Bu don patlıcanımızı büsbütün kuruttu. Tekrardan yine ekmek zorunda kalacaktık. TARSİM eksperlerine bilgi verdik, gelip görsünler diye. TARSİM eksperleri gelip gördüler. Zararın sahiden çok büyük olduğunu fakat bu ziyanı TARSİM’in ödeyemeyeceğini, ödemeyeceğini zira sebzede 1 Mayıs- 1 Haziran ortasında don olursa karşılayacağını bize bildirdiler. Yalnız 1 Mayıs’ta burada hasat ediliyor eserler. Olağanda benim eserimi hasat etmiş olmam gerekirken şu an eserim daha bomboş. Zira, 35 dönümlük toprağımı hepsini tekrardan ekmek zorunda kaldım.
“PARA ÖDEDİĞİMİZ HALDE ZİYANIMIZ KARŞILANMAYACAKSA HER TÜRLÜ MAĞDUR OLUYORUZ”
Bunu ekerken emekçi maliyeti bindi. Fide maliyeti bindi. Bugün ortalama fide başına biz 5-6 bin lira para ödüyoruz. Yalnızca fide maliyeti buranın 150-200 bin lira ortası. Bu da çok büyük bir külfet. Personellik var, bunun muşambası var. Hiçbir biçimde karşılamayacağını söylediler. ‘1 Mayıs’ta don olmuş olsaydı, bunu karşılarız’ diye söylediler. Biz bilseydik bu türlü olacağını… Neden binlerce para ödüyoruz bu TARSİM’e. Para ödediğimiz halde ziyanımız karşılanmayacaksa her türlü mağdur oluyoruz.”
“TABİATTAN KAYNAKLANAN BİR HASAR KELAM MEVZUSUYSA BÜSBÜTÜN TARSİM İÇERİSİNDEDİR”
Seyhan Ziraat Odası İdare Şurası Üyesi Cahit İncefikir ise, şu açıklamayı yaptı:
“Üreticinin kendisinin kişisel yanılgılarından kaynaklanmayan gübreleme, ilaçlama buna emsal yanlış yanılgılardan kaynaklanmış deformasyonlar oluşmamışsa, o bölgede iklimle ilgili gerek sıcak gerek soğukla ilgili makul iklimsel don, sıcak, poyraz, dolu olmuşsa, tabiattan kaynaklanan bir hasar kelam hususuysa bunlar büsbütün TARSİM içerisindedir. Bunlar büsbütün bu poliçeler içerisinde kıymetlendirilmesi gereken olaylardır. Münasebetiyle TARSİM burada çiftçinin eserine karşılık uğranmış olan ziyanı telafi etmek zorundadır. Bunun ‘Mayıs ayı şu kadar derece olmalı, şu kadar sıcak ya da soğuk olmalı’ üzere belli prensipler çizmeleri yanlışsız değil. Sonuçta bir hasar varsa şayet bu hasar da tabiattan kaynaklanıyorsa bunu büsbütün TARSİM o çerçevede kıymetlendirmeli, hasarı ödemek durumdadır.”
CHP’Lİ ŞEVKİN: “SORU ÖNERGESİ VERDİK FAKAT YANIT ALAMADIK”
CHP Adana Milletvekili Müzeyyen Şevkin ise geçen yıl da TARSİM ile ilgili Meclis’e soru önergesi verdiklerini lakin yanıt alamadıklarını hatırlatarak, ANKA Haber Ajansı’na şu değerlendirmeyi yaptı:
“TARSİM, bir devlet kurumu. Çiftçiyi desteklemekle yükümlü bir sigorta kurumu. Ancak bu vazifesi yerine getiriyor mu? Bu kuşkulu. Geçen yıl Adana’da meydana gelen bu don olayından ötürü buğday çok büyük bir ziyan gördü ve vermiş olduğum soru önergesiyle TARSİM’in bu ziyanı neden ödemediğini ve çiftçinin neden yanında olmadığını sorduk ancak ne yazık ki bugüne kadar hala olumlu bir karşılık alamadık.
“ADANA ÜZERE SICAK BİR KENTTE MAYIS AYINDA DON OLACAĞINI BEKLEMEK ÇİFTÇİNİN AKLIYLA ALAY ETMEKTİR”
Tekrar bu yıl iki ay evvel Adana’da meydana gelen don nedeniyle sert çekirdekli meyveler, turfanda yetişecek olan zerzevat ve narenciye büyük ziyan gördü. TARSİM çiftçinin yanında olmak yerine ‘Mayıs ayında don olursa ve ağaçlar çiçeğe durmazsa’ bu ödemeyi yapacağına dair uçuk bir açıklama yaptı ne yazık ki. Adana üzere sıcak bir kentte mayıs ayında don olacağını beklemek çiftçinin aklıyla alay etmektir. TARSİM’i gerçek misyonuna davet ediyoruz. TARSİM bir an evvel bu ziyanı karşılayacak formda çiftçinin yanında olmalıdır.”
TARSİM Tanıtım ve Kurumsal İrtibat Müdür Yardımcısı Meliz Gürpınar, ANKA Haber Ajansı’nın soruları üzerine şu açıklamayı yaptı:
“BUGÜNE KADAR 10,3 MİLYAR TL HASAR ÖDEMESİ YAPILDI”
“Sistemin başlangıcından bugüne kadar, çeşitli riskler ve doğal afetlerden dolayı bitkisel eserleri ve hayvanları hasar gören üreticilere 10,3 milyar TL hasar ödemesi yapılmış olup, tıpkı devirde, haberlerde bahsi geçen Adana ili özelinde ise 321 milyon TL hasar ödemesi gerçekleştirilmiştir. Bu formda Adana ilimiz en çok hasar ödemesi yapılan vilayetler sıralamasında 7. vilayet pozisyonunda yer almıştır. Bu doğrultuda TARSİM, ülkemizdeki üreticilerin doğal afetlerden ve öteki oluşabilecek risklerden korunması gayesine yönelik gerekli uygulamaları yanılgısız ve süratli bir biçimde yürütmek misyonuyla faaliyetlerini sürdürmektedir.
Don riski de kuruluşundan itibaren meyve kümesi eserlerde isteğe bağlı olarak kapsamda yer almaktadır. Ağır talepler doğrultusunda ilerleyen yıllarda meyvelerde don riskinin teminat başlama evresi, küçük meyve tavrından çiçek devrine çekilmiş ve poliçelerine don riskini dahil ettiren üreticilerimizin uğradıkları kayıplar karşılanır hale gelmiştir.
“DON HADİSESİ 2020 YILININ MAYIS AYI ORTALARINDAN İTİBAREN YÜKSEK BÖLÜMLERDE TESİRLİ OLDU”
Ekstrem iklim olaylarından birisi olan ve denetim edilemeyen nitelikteki don hadisesi, 2020 yılının mayıs ayı ortalarından itibaren yüksek bölümlerde yetiştirilen domates, biber ve patlıcan eserlerinde tesirli olmuştur.
“2022 YILINDA DON RİSKİ MAYIS AYIYLA HUDUTLU KALMAK ÜZERE KAPSAMA ALINMIŞTIR”
Bu kapsamda sürdürülen çalışmaların akabinde, 2022 yılı prestijiyle şeker pancarı, çerezlik kabak, domates, biber ve patlıcan eserlerinin fide ve yapraklanma devrinde don riskinin yine ekime ve dikime neden olacak biçimde meydana getirdiği ziyanlar birinci kez ülke genelinde mayıs ayı ile hudutlu kalmak üzere kapsama alınmıştır. 2022 yılı prestijiyle fidanlarda don riski teminat kapsamına alınmış olup, don teminatının da yer aldığı fidan sigortasını yaptıran ve hasar ihbarında bulunan üreticilerimizin parsellerinde eksperler tarafından süreksiz ekspertizler yapılmış olup, kısa bir müddet içinde kesin ekspertiz çalışmalarına da başlanacaktır. Bitkisel Eser Sigortaları branşında, Ağaç Sigortası çerçevesinde yer alan meyve ağaçlarında dolu, fırtına, hortum, yangın, sarsıntı, heyelan, sel ve su baskını, taşıt çarpması ve kar yükü riskleri teminat altındadır.”