Afganistan‘da haşhaş ekimi ve ticaretinin yapıldığı merkezlerden biri olarak bilinen Kandahar’daki çiftçiler, Taliban‘ın haşhaş ekimine getirdiği yasağın uygulanması için alternatif eser talep ediyor.
AA takımı, ülkenin güneyindeki Kandahar’ın Jirey ve Meyvand ilçelerinde haşhaş ekimi ve satışı yapan çifti ile tacirlerle görüştü.
Kelam konusu ilçelere giderken yol uzunluğu ana cadde kenarında rengarenk açmış çiçekleriyle haşhaş tarlaları dikkati çekti.
Olağanda 10 Nisan’dan sonra başlayan haşhaş bitkisinden afyon toplama süreci, Taliban‘ın 3 Nisan’da bu bitkinin ekimine getirdiği yasaktan çabucak bir gün sonra başladı.
Bu nedenle caddenin bir tarafından şimdi tam olgunlaşmamış haşhaştan afyon toplayan çiftçiler ve öteki tarafında da farklı renklere bürünmüş çiçek açan haşhaş tarlalarını görmek mümkün.
AA muhabirine konuşan çiftçiler, Taliban‘ın kendilerine şimdi bir ikazda bulunmadığını fakat yasak nedeniyle kaygı duyduklarını belirtti.
Kandahar’ın Jirey ilçesi sakini ve haşhaş tarlası sahibi, 28 yaşındaki Ataullah Jarband, babasının 40 yıldır, kendisinin de 15 yıldır haşhaş ekerek ailesinin geçimini sağladığını söyledi.
Kendisine ilişkin 1 dönüm tarlasından her yıl 40 kilogramdan fazla mahsul elde ettiğini tabir eden Jarband, Taliban‘ın haşhaş ekimini yasaklamasının akabinde afyon fiyatlarının 3 katına çıktığını belirtti.
Jarband, ” Taliban‘ın haşhaşı yasaklaması için çiftçilere evvel alternatif bir eser sunması lazım. Bu türlü bir durumda, bu yasağın tam manada uygulanacağını zannetmiyorum.” dedi.
Üç çocuk babası Jarband, Taliban yetkililerinin haşhaş tarlalarını yok etmemesi için afyon toplama sürecine vaktinden bir hafta erken başladıklarını kaydetti.
Daha evvel buğday, mısır ve başka eserlerin de ekimini yaptığını lisana getiren Jarband, fakat bu eserlerden hiçbir kar elde edemediklerini vurguladı.
Jarband, “Kandahar kurak bir bölge olduğu için toprağı haşhaş ekimine müsait. Haşhaş az suda da yetişiyor lakin öbür bitkiler için bol su lazım. Biz haşhaş tarlasını açtığımız kuyulardan suluyoruz. Zira burada ırmak suyu bulunmuyor.” sözlerini kullandı.
Çiftçiler yasağın bu türlü bir devirde yanlışsız olmadığını savunuyor
Yaklaşık 25 yıldır 2,5 dönümlük tarlasına haşhaş eken 43 yaşındaki Kandaharlı Muhammed Server Haksar da bu türlü bir devirde haşhaş ekiminin yasaklanmasının hakikat olmadığını savundu.
Taliban idaresinin, haşhaş ekimini çiftçilere alternatif sunmadan yasakladığını lisana getiren Haksar, “Afganistan fakir bir ülke bilhassa bu türlü açlık periyodunda, işsizliğin had safhada olduğu bir vakitte haşhaşın yasaklanması hakikat değil. Evvel bize bir alternatif sunulmalı ve yardım edilmeli.” dedi.
Kandahar’ın Meyvand ilçesi sakini Gulam Muhammed Ekberi de kendisine ilişkin olan 4 dönüm tarlaya her sene haşhaş ektiğini belirtti.
Taliban haşhaş ekimini yasaklasa da buna alternatif bir eser sunmadığı yahut çiftçilere yardım edilmediği takdirde bu yasağın uygulanamayacağını söyleyen Ekberi, “Ailemi aç bırakmaktansa yasak olsa da haşhaş ekmeyi tercih ederim. Şu ana kadar haşhaş tarlamıza bir şey yapmadılar lakin her şeye karşın tekrar mahsulleri toplamayı biraz erkene aldık.” diye konuştu.
Yaklaşık 13 yıldır afyon ticareti yapan Ferit Destgiri, her yıl ortalama 1000 kilodan fazla afyon alım satımı yaptığını söyledi.
Çiftçilerin bu türlü yüksek gelirli bir eseri bırakmasının şimdilik mümkün olmadığını öne süren Destgiri, “Taliban hükümeti, bu işi büsbütün bitirmek istiyorsa evvel çiftçilere tohum ve maddi takviye sağlaması ya da onların hepsine iş imkanı oluşturması gerekiyor.” dedi.
Yaklaşık 40 yıldır afyon ticaretiyle uğraşan 8 çocuk babası ve Meyvand ilçesi sakini Hacı Gülaley Ahmadi, Afganistan’ın güney vilayetlerindeki halkın birçoğunun gelirini afyondan sağladığını kaydetti.
“Haşhaş ekimi yasaklanmadan evvel iş imkanları yaratılmalı.” diyen Ahmadi, çok fazla işsizlik ve yoksulluğun olduğu ülkede, bu türlü yüksek gelirli bir bitkinin büsbütün yasaklanmasının mümkün olmadığını savundu.
Yurt içindeki çiftçilerden topladığı afyonu tacirlere sattığını aktaran Ahmadi, yasak sonrası kendilerine Taliban yetkililerinden rastgele bir ikaz gelmediğini ve buna karşın eskisi üzere rahat olamadıklarını kelamlarına ekledi.
Ekonomik kriz, birçok kişiyi bu alanda çalışmaya sevk ediyor
Afganistan, dünyada yasa dışı yollarla uyuşturucu husus elde edilen haşhaş ve kenevir üzere bitkilerin en fazla üretildiği ülkelerin başında geliyor.
Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Hata Ofisi’nin (UNODC) raporuna nazaran, 2020’de dünyada haşhaştan elde edilen afyonun yüzde 85’inden fazlası Afganistan’da yapılıyor.
UNODC’nin Kasım 2021’de yayımladığı raporuna nazaran, evvelki yıllardaki fiyat artışları, afyon üretimindeki düşüşten kaynaklanıyordu lakin 2021’de bir evvelki yıla oranla afyon üretiminde yüzde 8 artış meydana geldi.
Rapora nazaran, 2021’de Afganistan’da 6 ton 800 kilogram afyon üretilirken; bununla yaklaşık 320 ton saf eroin elde edildi.
Taliban’ın idareye gelmesinin akabinde milletlerarası yardımların kesilmesiyle derinleşen ekonomik kriz, birçok kişiyi yüksek çıkarlı kesim olması nedeniyle bu alanda çalışmaya sevk ediyor.
Çiftçiler, kanunî iş imkanlarının olmaması, kuraklık ve besin temininde yaşanan problemler nedeniyle birçok kişinin bu alana yöneldiğini belirtiyor.
Taliban süreksiz hükümeti, 3 Nisan’da haşhaş ekimini büsbütün yasaklamış lakin haşhaş yerine nasıl bir alternatif sunup sunmayacağını açıklamamıştı.
