Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi (BAİBÜ) Fen Edebiyat Fakültesi Fizik Bölümünde görev yapan bilim adamları tarafından bor madeni kullanılarak süper iletken tel üretildi.
Fizik Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. İbrahim Belenli gözetiminde 5 akademisyen 2013 yılında başlattıkları çalışmalarını sürdürüyor.
Yaklaşık 7 yıllık sürecin ardından bor madeninden üretilen, MR cihazları ve rüzgar türbinlerinde kullanılan süper iletken tel, test için yurt dışına gönderildi. Yapılan testlerden başarıyla geçen tel sayesinde akademisyenler Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) tarafından “Proje Performans Ödülüne” layık görüldü.
Prof. Dr. Belenli, çalışmayla ilgili AA muhabirine yaptığı açıklamada, TÜBİTAK’tan aldıkları ödülün kendilerini çok mutlu ettiğini bildirdi.
Olabildiğince yerli üretimle çalıştıklarını ve çalışmalarda Prof. Dr. Hakan Yetiş, Doç. Dr. Mustafa Akdoğan, Dr. Öğretim Üyesi Fırat Karaboğa ve Dr. Öğretim Üyesi Asaf Tolga Ülgen’in imzasının olduğunu anlatan Belenli, “Bizim asıl odak noktamız projemizde kullanacağımız cihazların neredeyse tamamının yerli üretim cihazlar olmasıydı. Yerli üretim olmasıyla da bunu ileride daha değişik şekillere büründürme, daha da geliştirme imkanımız olacak.” dedi.
Bilimsel Ar-Ge çalışmaları sonucunda önemli çıktılar ortaya konduğunu belirten Belenli, elde edilen ürünün, eksi 250-270 derecelere kadar soğutulduğunda yüksek akımları geçiren bir süper iletken tel olduğunu söyledi.
“Akımı dirençsiz taşıdı”
Hiçbir direnç olmadan 4,2 kelvinde çok yüksek akımlar geçiren bir tel ürettiklerini aktaran Belenli, “Bu tellerimizi yurt dışına götürüp orada test ettik. Test sonuçları oldukça iyi çıktı. Oradaki sistemde maksimum 150 amper akım verebiliyorlar. Onun tamamını kullandıkları halde bu tellerimiz süper iletkenlikten çıkmadı, yani o akımı dirençsiz taşıdı.” ifadelerini kullandı.
Belenli, teknolojik olarak bir mesafe alabilmek ve bir şeyler üretmek için atölye ve fabrika donanımına doğru gitmek gerektiğini anlattı.
“Süper iletken tellerin seri üretimi dünyada çok eskiden beri yapılıyor.” diyen Belenli, şöyle devam etti:
“Ama bizim ürünümüzün benzerleri ürünler daha yeni kullanılmaya başlandı. Bu süper iletken teller bakır tellerle ve diğer iletkenlerle yapılamayan işleri yapıyor. Mesela MR cihazlarının hepsine süper iletken tel kullanılır. Bizim yapmaya çalıştığımız parkur bobindi. Parkur bobinler çok büyük elektrik motorlarında rüzgar türbinlerinde ve elektrik üretiminde kullanılan bobinlerdir. Türkiye’de, MgB2 yani magnezyum-bor tabanlı süper iletken tel konusunda ciddi çalışan başka kurum yok diye biliyorum. Varsa da bizim ölçeğimizde değildir.” şeklinde konuştu.
Tüm amaçlarının seri üretim olduğunu kaydeden Belenli, “Ülkenin katma değeri yüksek ürünlere doğru gitmesi için biz elimizden gelen gayreti gösteriyoruz. Tüm çabamız bunun seri üretime geçmesi ve katma değeri yüksek teknolojik ürünler haline gelmesi.” dedi.
