Amerikan New York Times (NYT) ve Wall Street Journal (WSJ) gazetelerinin haberlerine göre Başkan Joe Biden, önceki başkanlardan farklı olarak, ABD’de 1915 olaylarını anma günü olan 24 Nisan’da “soykırım” ifadesini kullanacak. İsmi verilmeyen Beyaz Saray yetkililerini kaynak gösteren gazeteler, Biden’ın henüz kararını netleştirmediğine dikkat çekti.
BU İLK OLACAK
Hafta başında ABD Kongresi’ndeki iki partiden 100’ün üzerinde üye, seçim döneminde 1915 olaylarını soykırım olarak tanıma vaadinde bulunan Biden’ı sözünü tutmaya çağırmıştı. Joe Biden “soykırım” derse, bu yönde adım atan ilk ABD lideri olacak. Önceki başkanlar Donald Trump ve Barack Obama, 1915 olayları için “Büyük Felaket” anlamına gelen “Meds Yeghern” ifadesini kullanmıştı. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu geçtiğimiz günlerde “Amerika ilişkileri daha da kötüleştirmek istiyorsa tercih kendilerinindir” diyerek Türkiye’nin tutumunu ortaya koymuştu.
AKAR: KABUL EDİLEBİLİR DEĞİL
ABD’de yayınlanan Real Clear Defense dergisi için kaleme aldığı makalesinde Biden’ın sözde Ermeni soykırımını tanıyacağı iddialarına değinen Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, “Günümüz dünyasında tarihten düşmanlık çıkarmak ve yeni karşıtlıklar yaratmak, ortak bir gelecek inşa etmek için ne kabul edilebilirdir, ne de faydalıdır” dedi. Dağlık Karabağ’daki ateşkes sonrası oluşturulmaya çalışılan pozitif ortama müttefiklerin yardımcı olması gerektiğini belirten Akar, Birinci Dünya Savaşı’nın ardından 1915 olaylarını incelemek üzere Türkiye’ye gelen Amerikalı General James Harbord’ın raporunu hatırlatarak, raporun bölge halkları için daha barışçıl bir gelecek öngördüğünü vurguladı.
‘ATEŞKES BÖLGE İÇİN FIRSAT’
Türkiye’nin 2005’te tarihçiler ve bilim insanlarından oluşan ortak bir komisyon kurulması önerisinin hâlâ geçerli olduğunu bildiren Akar, makalesinde Erivan ve Washington yönetimlerine de mesaj göndererek, “Ermenistan ile Azerbaycan arasında geçen yıl açıklanan ateşkes, yeni bir sayfa açılabilmesi için önemli bir fırsat sunuyor” dedi.
Günlük basın toplantısında konuşan Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreter Sözcüsü Stephane Dujarric de ABD’nin 1915 olaylarını “soykırım” olarak tanımaya hazırlanması hakkında, “BM’ye göre soykırım tanımı uygun bir yargı organınca yapılmalı” değerlendirmesinde bulundu.
AMERİKAN BASINI RİSKLERE DİKKAT ÇEKTİ
1’inci Dünya Savaşı dönemindeki olayların soykırım olarak tanımlanmasının Türkiye ile ilişkileri daha da bozacağını yazan NYT, ancak “insan haklarını ilerletmeye istekli Biden’ın risk alabileceği” yorumunu yaptı. ABD’nin eski Ankara Büyükelçisi James Jeffrey de olası soykırım açıklamasının, ABD’nin değerleri için jeostratejik hasarlar almaya hazır olduğuna işaret ettiğini söyledi.
ABD Başkanı Biden’ın “soykırım” demesi halinde bunun ilişkilerde gerilimi daha da arttıracak ender bir adım olacağını kaydeden WSJ, Türkiye’nin Amerika’daki yerlilere yapılanları gündeme getirmesinin ve diplomatik protestoda bulunmasının beklenebileceğini belirtti. “Çok olası olmasa da” ABD’nin İncirlik Üssü’nü kullanmasının yasaklanabileceğini de not düştü.
HARBORD RAPORU NEDİR
1’nci Dünya Savaşı’nın ardından ABD’nin, Osmanlı ve komşu ülkeleri incelemek üzere Tümgeneral James Harbord başkanlığında bir heyet görevlendirmesi, Türk-ABD tarihinde en belirleyici dış siyaset uygulaması olarak değerlendiriliyor. Heyetin Anadolu’nun doğu bölgeleri ile Kafkaslar’da gerçekleştirdiği 58 günlük araştırmaların ardından hazırladığı rapor, Ermeni meselesine dair Türkiye’nin elini güçlendiren bulgulara işaret ediyor.