Horseshoe Adası’ndan manzaralar
Horseshoe Adası üzerindeki eriyen buz katmanları
Ada üzerindeki buz katmanlarının ölçümlerinin yapılması
6. Ulusal Antarktika Bilim Seferi Lojistikten sorumlu sefer önder yardımcısı Kaptan Özgün Oktar ile röportaj
İstanbul Teknik Üniversitesi Geometrik Mühendisliği kısmı öğretim üyesi Mahmut Oğuz Selbesoğlu ile röportaj
Türk bilim grubu’nu ağırlayan Şili bayraklı Betanzos gemisi Kaptanı Juan Barra Recabarren ile röportaj ŞEBNEM COŞKUN – Türk Bilim insanları, 6. Ulusal Antarktika Bilim Seferi kapsamında global iklim değişikliğinin izlenmesini, dünyanın ısı istikrarını sağlayan ve her yıl azalan buzulların takibini yaparak dünyanın bilinmeyen geleceğine ışık tutuyor.
Cumhurbaşkanlığı himayelerinde, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı uhdesinde, TÜBİTAK MAM Kutup Araştırmaları Enstitüsü uyumunda gerçekleştirilen 6. Ulusal Antarktika Bilim Seferi’ni gerçekleştiren bilim heyeti, süreksiz Türk Bilim Üssü’nün bulunduğu Horseshoe Adası’nda bilimsel çalışmalarına devam ediyor.
Bilim Seferi kapsamında 6. sefer sefere katılan ve Seferi Lojistikten Sorumlu Sefer Başkan Yardımcısı Kaptan Özgün Oktar, araştırma konusunun deniz buzları olduğunu söz ederek, “Deniz buzları aslında dünyamızın iklimini dengeleyen, iklim sisteminin oluşmasını sağlayan yapılardır. Bunlar denizdeki soğuk havanın tesiriyle denizin donmasıyla oluşuyorlar ve deniz buzları beyaz oldukları için güneşi yansıtarak, dünyanın ısı istikrarını sağlarken hem de içinde ki tuz ölçüsünü azaltarak daha ağır sular oluşturarak dünyada bir akıntı sistemi başlatıyorlar. Bu akıntı sistemi aslında tüm dünyayı dolaşarak dünyada iklimin var olmasını sağlıyor. Yani Türkiye‘de 4 mevsimin yaşanmasının sebebi Arktik ve Antarktika’daki deniz buzlarının var olması. Ayrıyeten bu deniz buzları her yıl azalıyor” yorumunu yaptı.
Bilhassa son yüzyılda insan tesiriyle iklimimizde değişim yaşandığına ve bu değişimin hem deniz buzlarını hem de buzulları etkilediğinin altını çizen Oktar şöyle devam etti:
“Araştırmalarımda uydu bilgileriyle her ikisinin incelenmesi ve yersel olarak doğrulanması konusunu ele alıyorum. 1970’lerin başından beri uydularla takip ettiğimiz deniz buzlarından bazen uydulardan alamadığımız bilgiler oluyor, buzulların alanını görebiliyoruz fakat kalınlığını tespit etmek çok daha sıkıntı. Bu sebeple yersel çalışmalar bizim için ehemmiyet arz ediyor. Lakin gemilerin denizlerde karşılaştığı tek buzlar deniz buzları değil, kara kaynaklı buz dağları da mevcut. Dünyamız bilhassa güney yarım küresinde, dünyadaki buzulların yüzde 90’ından daha fazlasını oluşturuyor ve dünyanın tatlı suyunun da yüzde 70’inden fazlası burada donmuş halde.”
“Bir damla su bütün dünyayı dolaşıp bin yıl sonra buraya geri dönüyor”
Oktar, “Buradan denize kavuşan her bir damla su deniz düzeyini artırırken iklimin de değişmesine sebep oluyor. Okyanusların bir döngüsü içerisinde bu bin yıllık akıntı sisteminin içerisinde bir damla su buradan bütün dünyayı dolaşıp bin yıl sonra buraya geri dönüyor. ” diyerek şunları kaydetti:
” Şu an Türk Antarktik Bilim kampının bulunduğu Horseshoe Adası açıklarında Lystad Körfezi’nde demirledik. Adanın etrafındaki buzullar gözle görülür düzeyde azalmakta. Biz bunu her yıl buraya gelişimizde görebiliyoruz. Şu an seferimiz kapsamında bir projemiz buzulları yersel olarak yer radarıyla incelerken tıpkı vakitte bu buzulların uydu datalarıyla incelenip doğrulanması konusunda çalışmalar yapıyoruz. Bu çalışmalar değerli zira, yersel çalışmalar aslında kısıtlı kalıyor, biz kısıtlı bir alanı ölçebiliyoruz lakin uydu bilgileri global bir kapsama alanına sahip ve burada aldığımız bir datayı uydular ile doğrulayarak uydu datalarını dünyanın tamamında kullanmak için çalışmalar yürütüyoruz.”
“Buzulları kaybetmek canlılığı da kaybetmektir”
Deniz buzlarının iklim tesirinin yanında ekosistemin değerli bir kesimi ve canlılar için ömür alanı olduğunu tabir eden Oktar, “Denizde bu alanlar krillerin beslendiği, alglerin tutunduğu alanlar ve tıpkı vakitte penguenler, kutup ayıları üzere başka canlıların da üreme, avlanma ve hayat alanları. Deniz buzlarını kaybediyor olmamız aslında bir manada bizim için canlılığı da kaybediyor olmamız demek. Bu canlıların beslenme düşünceleri ya da bir yerden bir yere göç etmelerinin engellenmesi manasına geliyor. Bu nokta da deniz buzları çok önemli” değerlendirmesini yaptı.
“Deniz buzu dediğimizde tek bir tip buzdan bahsetmiyoruz, farklı evreleri, hava şartları ve farklı oluşumları var.” diyen Oktar kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Bunlardan kimileri bir kıştan daha fazla kış görüyor ve daha kalın hale geliyor, kimileri ise bir kış donup sonraki yaz eriyebiliyor. Kuzeye baktığımız vakit çok yıllık buzların, yani birden fazla yaz periyodunu geçirebilmiş, kış periyodunu geçirebilmiş buzların olduğunu biliyoruz. Fakat bu git gide azalıyor. Bu da şu manaya geliyor; daha kalın buzları kaybediyoruz, yerine her yıl daha ince buzlar oluşuyor. Yani daha az deniz suyunu donduruyoruz, tabana daha az tuz bırakıyoruz ve okyanusun bu büyük döngüsünü yavaşlatıyoruz. Bu da iklimin aslında Türkiye dahil olmak üzere tüm dünyanın da değişmesine sebep oluyor.
Antarktika ve Grönland’daki buzullar hepsini düşündüğünüz vakit bu buzulların toplam kütlesi, Antarktika Türkiye’nin neredeyse 20 katı büyüklüğünde ve üzeri 2.5 kilometrelik biz buzulla kaplı ve bu kütleyi kaybetmemiz demek dünyadaki deniz düzeyinin 70 metre yükselmesi demek. Yani İstanbul’u düşündüğümüzde Beşiktaş’ın, Kadıköy’ün, Tarihi Yarım Ada’nın bir kısmı ve surların olmaması, Taksimin deniz kenarı olması demektir.”
İstanbul Teknik Üniversitesi
Kutup ve buzullar sayesinde bütün ekosistemin istikrarda durduğunun altını çizen Selbesoğlu şunlara dikkati çekti:
” ‘Buzul oluşumlarının bu biçimde kalması lazım zira buzullar bu soğuğu okyanuslar vasıtası ile bütün dünyaya dağıtıyor. Buzullar bu açıdan çok değerli ve ne kadar eridiğini, hacimlerin yıldan yıla ne kadar değiştiğinin daima takip edilmesi gerekiyor. Buradaki buzullar binlerce, yüzlerce, tahminen de milyonlarca yıla dayanıyor. Dünyada insanoğlunun var oluşuna hizmet eden, ekosisteme hizmet eden oluşumlar. Uzun vakittir bu çalışmaları yürütüyoruz. Biz uzun vakittir burada proje gerçekleştirmekteyiz.
TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi (MAM) Kutup Araştırmaları Enstitüsü (KARE) kurulduktan sonra projelerimiz artarak devam ediyor ve bu yıl da İstanbul Teknik Üniversitesi KARE ve Bulgaristan Bilimler Akademisi iştirakinde bu projeyi devreye soktuk. Bu projede biz adadaki buzulları ölçerken Bulgar takımı de adamızın jeolojik yapısı hakkında bilgiler topluyor. Bu bilgiler ışığında, hem buzulların ölçülmesi hem de buzulun dinamiğinin ortaya konulması bu çalışmayla birlikte ortaya konacak.”
Betanzos gemisi Kaptanı Juan Barra Recabarren da, ” King George Adası’nın bulunduğu Fildes Körfezi’nden geçerken dağların çimen yeşili üzere olduğunu gördük,Bu iklim değişikliğine tanıklık etmekti. King George Adası’ndan buraya kadar hissettiklerim her şeyin artık farklı olduğuydu. Seyir sırasında çok fazla buz görmeyi beklemiyorduk fakat Lemaire Kanalı buz kesimleriyle doluydu ve bu sebeple buradan geçmek şiddetli bir çabaydı. Her şeye karşın başarılı bir seyahat yaptık” formunda konuştu.
İstanbul Teknik Üniversitesi, Antarktika, Türkiye, su, Şimdiki, Haberler