TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi Kutup Araştırmaları Enstitüsü uyumunda gerçekleştirilen 6’ncı Ulusal Antarktika Bilim Seferine katılan Atatürk Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Kısmı Dr. Öğretim Üyesi Mehmet Karadayı, çok sayıda numunenin mikrobiyal çeşitliliğini Erzurum’da kültüre almayı başardıklarını bildirdi.
Cumhurbaşkanlığı himayelerinde, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı uhdesinde, TÜBİTAK MAM Kutup Araştırmaları Enstitüsü uyumunda gerçekleştirilen 6’ncı Ulusal Antarktika Bilim Seferine katılan Atatürk Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Kısmı Dr. Öğretim Üyesi Mehmet Karadayı ile Astrofizik Araştırma ve Uygulama Merkezi (ATASAM) Teknik Müdür Yardımcısı Dr. Onur Şatır, Erzurum’a döndü. 22 Ocak’ta başlayan ve 46 gün süren Antarktika seferinde Karadayı ve Şatır Türk üssünün bulunduğu Horseshoe Adası’nda çalışma yaptı.
‘ANTARKTİKA EL DEĞMEMİŞ MADEN’
Antarktika’nın ve Türk üssünün bulunduğu adanın biyoçeşitlilik çalışmaları için el değmemiş maden olduğunu belirten Fen Fakültesi Biyoloji Kısmı Dr. Öğretim Üyesi Mehmet Karadayı, çok sayıda değerli numune getirme talihi elde ettiğini söyledi. Antarktika’da yaptığı çalışmalardan elde ettikleri numuneler üzerinde çalışmalara başladıklarını belirten Karadayı, “Yerli ve ulusal teknolojiler geliştirecek, enzim sanayine katkı sağlayacak mikrobiyal kültürleri laboratuvarlarda geliştirmeye çalışıyoruz. Bugün getirdiğimiz numuneler konusunda sevindirici bir gelişme oldu. Getirdiğimiz çok sayıda numunenin mikrobiyal çeşitliliğini Erzurum’da kültüre almayı (geliştirmeyi) başarmış bulunmaktayız. İleriki çalışmalarda bunları biyoteknolojik açıdan değerlendirmeyi planlıyoruz. Yeni cinslerin ortaya çıkması, ülkemizin memleketler arası bilimsem toplulukta temsili için hayli kıymetli. Birebir vakitte biz yalnızca bilimsel bilgi üretmekten fazla buradan ülke iktisadına katkı sağlayacak teknolojiler geliştirmeyi hedefliyoruz. Bu noktada soğuğa adapte enzim üreten organizmaları geliştirip, yerli ve ulusal bir teknoloji haline dönüştürerek ülke iktisadına katkı sağlamayı amaçlıyoruz. Şu an oradaki organizmaları canlı olarak laboratuvarımızda geliştirmeyi başardık. Bu noktada çalışmamızın kaynağı olan Antarktika’ya gereksinimimiz kalmadı. Bu enzimleri üretmeyi başarabilirsek dışardan dövizle satın aldığımız enzim katkılarını ülkemizde üretip kendi teknolojimizi geliştirebiliriz” diye konuştu.
‘TELESKOP İÇİN ÖLÇÜMLER YAPTIK’
Atatürk Üniversitesi’nden hazırladıkları projeyle Antarktika seferine katıldığını belirten ATASAM Teknik Müdür Yardımcısı Dr. Onur Şatır, “Projemizin kapsamı, ülkemizin ileride Antarktika kıtasında kurmayı planladığı kutup teleskobunun bir ön çalışmasını yapmaktı. Şu an üssümüzün bulunduğu yerin astronomik manada kalitesinin ölçülmesi üzerineydi. Bu manada iki aland6a ölçümler aldık. Biri kozmik ışınlar üzerineydi başkası de atmosferik kalite, gök kalitesi, gökyüzünün karanlığı ve bulutluluk üzerineydi. Orada olduğumuz sürece ölçümlerimizi muvaffakiyetle yaptık” dedi.
ATASAM olarak Erzurum’da Doğu Anadolu Gözlemevi (DAG) projesini yürüttüklerini hatırlatan Şatır, şunları söyledi:
“Erzurum’da Karakaya Zirveleri’nde 3170 metre rakımda. Aslına bakarsanız Antarktika koşullarına çok benzeri kurallarda bir teleskop kuruyoruz. Astronomlar olarak bizim istediğimiz üzerimizdeki gökyüzünün bizim müşahedelerimizi olabildiğince az etkilemesi. Olabildiğince soğuk, sakin ve nemsiz bir hava. Erzurum’da gözlemevi yerleşkesinde biz buna sahibiz. Antarktika’da da aslına bakarsanız astronomlar için dünyanın en âlâ yerlerinden biri. Anakaranın merkezlerinde 4000 metre üzerinde rakıma sahip platolar var. Buralarda atmosfer çok kuru, nem yüzde 1-2’lerde. Çok sakin, soğuk birebir vakitte kutupta olması sebebiyle de kışın geceler çok uzun. Hatta birkaç ay güneşin doğmadığı devirler var. O yüzden astronomi için orası dünyanın en güzel yerlerinden biri. Türk üssünün bulunduğu Horseshoe Adası, Antarktika kıtasının kıyısında. Oranın astronomik olarak kalitesinin merkezle ne kadar benzediğini ölçmek için yaptığımız bir projeydi. Gördük ki yeniden uygun kurallara sahip lakin kıta merkezi kadar olmasa da haliyle daha ufak çaplı bir teleskobun kurulması için uygun bir yer. Lakin dediğim üzere dünya standartlarında bir müşahede yapmak için gidilmesi gereken yer Antarktika’nın merkezindeki yüksek platolar” (DHA)
