AP’nin daha önceki Türkiye kararlarıyla karşılaştırıldığında tonunun bir derece daha düşük olduğu görülen karar, 57’ye karşı 601 oyla kabul edildi. 36 parlamenter ise çekimser kaldı. Bazı siyasi gruplarca istenmesine rağmen ‘gümrük birliğinin askıya alınması, silah ambargosu uygulanması’ gibi aşırı önerilere yer verilmeyen karar, Türkiye’nin kabul etmediği ve tepki gösterdiği unsurlar içerse de diyalog vurgusunu öne çıkarıyor.
YOĞUN VURGU: AP, 15 maddeden oluşan kararda 11 kez diyalog vurgusu yaptı. Sorunlara sürdürülebilir çözümün ancak iyi niyet ruhu ve uluslararası hukuka uygun şekilde diyalog, diplomasi ve müzakerelerle bulunabileceği ifade edildi. Tarafların diyaloğa dönmesinin desteklendiği kaydedildi.
ADAY ÜLKE: AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’in önceki günkü ‘Birliğin Durumu’ konuşmasında Türkiye’yi komşu olarak niteleyip aday ülke boyutunu görmezden gelmesinin aksine AP metninde bu vurgulandı. Kararda, AB ülkeleri ile aday ülke arasındaki ihtilaf ve askeri gerilimden yüksek endişe duyulduğu ifade edildi.
KAPSAYICI YAKLAŞIM: AB Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, AB Dönem Başkanı Almanya ve NATO’nun diyalog ve diplomasi aracılığıyla çözüm çabalarını memnuniyetle karşılayan AP, Doğu Akdeniz konusunda çok taraflı konferans çağrısına da destek verdi. AP, AB Komisyonu ve tüm üye ülkelere Türkiye ile geniş ve kapsayıcı bir diyalog yürütme çağrısı yaptı.
ORUÇ REİS ETKİSİ: Sismik araştırma gemisi Oruç Reis’in bölgeden çekilmesini Doğu Akdeniz’deki gerilimleri düşürme açısından bir ilk adım olarak niteleyip memnuniyetle karşılayan AP, araştırma gemisi Yavuz için yeni Navtex yayınlanmasını ise kınadı. Beklendiği gibi, Yunan ve Rum tezlerine de destek verilerek Türkiye’nin eylem ve söylemleri eleştirilip kınandı.
YAPTIRIM HAZIRLIĞI: Yaptırımlardan ancak diyalog ve samimi işbirliği ile kaçınılabileceği vurgulanan kararda, Türkiye ile belirgin ilerleme sağlanamaması halinde yeni yaptırımlar için hazır olunması talep edildi. Belgede, yaptırım kararı alınması halinde bunların sektörel ve hedef odaklı olması, Türk halkını, AB’nin Türk sivil toplum kuruşlarına ya da Türkiye’deki mültecilere yönelik desteğini etkileyecek türden olmaması istendi.
DIŞİŞLERİ’NDEN TEPKİ: ‘AP YANLI VE YETKİSİZ’
AP’nin tavsiye kararına ilişkin Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, “Sırf üyelik dayanışması adına ve bazı üye ülkelerin bencil çıkar arayışlarına hizmet amacıyla kabul edilen gerçeklerden uzak tavsiye kararı birçok yönüyle kabul edilemezdir” denildi. Açıklamada ayrıca AP’nin deniz hukukuyla ilgili yorum yapma “yetkisi olmadığı” ve kararın “yanlı” olduğu kaydedildi. Bununla birlikte metindeki diyalog vurgusuna dikkat çekilerek, “AP’nin AB Konseyi ve Komisyonunu ülkemizle geniş ve kapsamlı diyalog yürütmeye davet eden ve Doğu Akdeniz’de kapsamlı ve stratejik güvenlik mimarisi ile enerji işbirliğine atıf yapan bu tavsiye kararının 9. maddesi tarafımızdan not edilmiştir” denildi.
CHP de AP’ye, “Türkiye’nin haklı ve meşru tezlerinin hiçbir şekilde dikkate alınmaması endişe vericidir. Bu davranışı asla kabul etmiyoruz” sözleriyle tepki gösterdi.
AP kararının herhangi bir bağlayıcılığı yok ancak siyasi tabloyu yansıtması açısından önemli. Belge, Brüksel’de yapılacak AB Zirvesi’ne katılacak liderler tarafından uyulmak zorunda olmasa da ‘dikkate alınacak’ türden.
