Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile Çin Devlet Başkanı Şi Cinping’in de aralarında bulunduğu Asya’daki 13 ülkenin devlet ve hükümet başkanı, bölgedeki iş birliği ve güveni artırmak için Tacikistan’ın Başkenti Duşanbe’de buluşacak.
Cumartesi günü başlayacak Asya’da İşbirliği ve Güven Arttırıcı Önlemler Konferansı (AİGK) 5. Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi’ne Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev, Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sooronbay Ceenbekov, Türkmenistan Cumhurbaşkanı Gurbanguli Berdimuhammedov, Bangladeş Cumhurbaşkanı Abdül Hamid, Sri Lanka Devlet Başkanı Maithripala Sirisena ve Afganistan İcra Kurulu Başkanı Abdullah Abdullah katılacak.
Ev sahibi Tacikistan Cumhurbaşkanı İmamali Rahman, Bahreyn, Vietnam, Mısır, İsrail, Hindistan, Ürdün, Irak, Katar, Kamboçya, Güney Kore, Moğolistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Pakistan, Filistin, Tayland, Belarus, Endonezya, ABD, Filipinler, Malezya, Ukrayna ve Japonya’dan üst düzey yöneticileri de ağırlayacak.
Toplantıda Birleşmiş Milletler (BM), Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT), Şangay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ), Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) ve Türk Dili Konuşan Ülkeler Parlamenter Asamblesi (TÜRKPA) gibi kuruluşların temsilcileri de hazır bulunacak.
İkili görüşmeler kapsamında, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, Rusya Devlet Başkanı Putin, Çin Devlet Başkanı Şi ve İran Cumhurbaşkanı Ruhani ile bir araya gelmesi bekleniyor.
Duşanbe Zirvesi’nin teması “Daha güvenli ve daha müreffeh bölgenin ortak vizyonu” olarak belirlendi. Asya kıtasında iş birliği ve güveni artıracak tedbirlerin ele alınacağı toplantıda, bölgesel ve uluslararası güncel konular da değerlendirilecek. Zirvenin ardından “Duşanbe Bildirisi” kabul edilecek.
“ZİRVE, AVRASYACILIĞA YENİ BİR MANİFESTO”
Uzmanlar, ABD’nin daha çok Asya ülkelerini yaptırım kapsamına aldığı ve bu ülkelere yoğun tehditlerde bulunduğu bir dönemde yapılan zirvenin farklı anlamlar taşıdığına dikkati çekiyor.
Rusya Uzak Doğu Federal Üniversitesi Rusya-Asya İlişkileri Uzmanı Artyom Lukin, Asya’da İşbirliği ve Güven Arttırıcı Önlemler Konferansı’nın “Avrasyacılığa” yönelik bir başka “manifesto” özelliği taşıdığını savundu.
Yükselen Avrasyacılığın temelini, sekiz üyeli Şanghay İşbirliği Örgütünün (ŞİÖ) oluşturduğunu anlatan Lukin, “Ancak 27 üyeli Asya’da İşbirliği ve Güven Arttırıcı Önlemler Konferansı da Avrasya nezdindeki iş birliğinin ve ortak çıkarların ele alındığı önemli ve ŞİÖ’den daha geniş kapsamlı bir forum.” dedi.
ABD, Avrupa Birliği ve Japonya’nın AİGK’ye üyeleri olmadığını anımsatan Lukin, “Aynı zamanda İran, İsrail, Hindistan ve Pakistan gibi birbirlerine muhalif tarafları bünyesinde bulunduruyor. AİGK’nin temel önemi, başta Çin’in ‘Kemer ve Yol’ projesi olmak üzere Avrasya merkezli girişimlerin meşrulaştırılmasına yardımcı olabileceğidir.” değerlendirmesinde bulundu.
Çin’in, Kemer ve Yol projesinin 2013’te başlattıktan sonra AİGK’ye ilgi duymaya başladığına işaret eden Lukin, “Bu bir tesadüf değil. AİGK günümüzde Çin’in öncülüğünde ilerliyor ve Tacikistan gibi ülkelerin de Çin’e önemli oranda bağımlı olduğu biliniyor. Forumun Tacikistan’da düzenleniyor olması da Çin’in AİGK nezdindeki gücünü gösteriyor.” diye konuştu.
15-16 Haziran’da yapılacak Duşanbe Zirvesi için yerli ve yabancı 650 gazeteci akredite oldu. Liderlerin bugünden itibaren gelmeye başladığı Duşanbe’de geniş güvenlik önlemleri alındı, şehrin merkezindeki caddeler trafiğe kapatıldı.
AİGK’NİN TARİHÇESİ
AİGK süreci 1992 yılında başladı ve 2002 yılındaki ilk zirveye kadar Kazakistan’ın koordinatörlüğünde gelişti. İlk 8 yıl Kazakistan’ın başkanlığını yaptığı örgütün 2002 ve 2006 yıllarındaki zirveleri Almatı’da düzenlendi.
Örgütün 2010 yılındaki zirvesi İstanbul’da yapıldı ve Türkiye dönem başkanlığını devraldı. Geçtiğimiz yıl Şanghay’da düzenlenen toplantıdan itibaren dönem başkanlığını Tacikistan yürütüyor.
Ekonomik, çevre ve insani, askeri ve siyasi alanlarda, yeni zorluklar ve tehditlere karşı güven artırıcı önlemlerin uygulanması için ortak mekanizmaların gelişimine yardımcı olmayı amaçlayan 27 üye bulunuyor. Sekiz ülke ile 5 uluslararası örgüt de gözlemci statüsünde yer alıyor.