TİCARET Bakanlığı’nın üzerinde çalıştığı Perakende Ticareti Taslağı, zincir marketlere sınırlandırmadan, bakkalların ucuz maliyetli mal almalarını sağlayacak ‘dağıtım kooperatifi’ kurulmasına kadar bir çok alanda düzenleme yapıyor. Taslak, AK Parti milletvekillerine görücüye çıktı ve çok sayıda eleştirilen başlık nedeniyle revizyon kapsamına alındı. Ediline bilgiye göre, Kooperatifçilik Taslağı’nın ardından Perakende Ticaret Taslağı da AK Parti’de kurulan komisyona getirildi. Son şekli verildikten sonra TBMM’ye sunma aşamasına gelecek olan taslak, yıllardan beri tartışmalı maddeleri nedeniyle sorun yaşıyor. AVM’lerin çalışma saatlerinden, zincir marketlere açılış izinlerine kadar çok alanda düzenleme içeren taslak, özetle şu başlıkları içeriyor:
ZİNCİR MARKETE SINIR
Zincir marketlerin, küçük yerleşim yerlerine açılmasına nüfus kriteri getirilecek. Bu kriterin 5 bin veya 3 bin nüfusla sınırlandırılması tartışılıyor. Zincir marketler, belirlenen nüfusun altında kalan yerlerde açılamayacak. Dolayısıyla küçük esnafın buralarda yaşamasına olanak sağlanacak. Bakkal büyüklüğünde, zincir market açılamayacak. Belli büyüklüğün altına inemeyecekler. Bu sınırlandırma, bölge halkının daha ucuz gıdaya ulaşmasına engel olmasın diye küçük esnaf ve bakkallar, kooperatifler aracılığıyla desteklenecek. Bakkalların kooperatifleşmesi veya tarım kooperatifleriyle ortak çalışması sağlanacak. Ucuz gıda için ‘tedarik ve dağıtım kooperatifi’ modeli geliştirilecek. Bu kooperatifler, ayakta kalma güçlüğü çeken küçük esnafın ucuz gıdaya ulaşmasını sağlayacak.
TİCARET KOLAYLIĞI
Aynı komisyonda incelemeye alınan Kooperatifçilik Taslağı’nda ise daha fazla yol alındı. Taslak, işlevsiz, naylon kooperatiflerin kapatılmasını ve suistimallerin önlenmesini amaçlıyor. Özellikle tarım kooperatiflerinin üreticiye direkt ulaşmaları için ticaret yapmaları kolaylaştırılıyor. Bu kooperatiflere, vergi, ilaç gibi konularda teşvik getirilecek. Toptancı hallerinde özel yer ayrılacak. Yeni sistemde kadın girişimcilerin kurduğu kooperatiflere özel destek ve teşvikler getirilecek. Bununla birlikte aynı biçimde desteklenecek diğer alan seracılık olacak. Tarım kooperatiflerinin ticaret yapmalarının önündeki engeller kaldırılacak. Bu kooperatiflere, vergi avantajı sağlanması, toptancı hallerinde özel yer ayrılması, ilaç alımında kolaylık, işçi çalıştırmada bazı teşviklerden yararlandırılması planlanıyor. Türkiye’de yaklaşık 49 bin kooperatif ve 6 milyon kooperatif ortağı bulunduğu belirtildi. Düzenlemeyle hiçbir işlevi olmayan kooperatifler ayıklanacak. Kooperatif gelirlerinin makam ve yüksek huzur hakkı için kullanılması, üyelerin mağdur edilmesi, yeni üye yazımı ve üyelikten çıkarmayla ilgili yaşanan sorunların giderilmesi sağlanacak.