Avrupa Güney Gözlemevi’nden (ESO) gökbilimciler, Sevgililer Günü’nde yayınlanan bir haberde, yıldızın güncel yüksek çözünürlüklü görüntülerinde şeklinde meydana gelen değişimi açıkladılar.
Belçika’daki KU Leuven Üniversitesi’nden Miguel Montargès liderliğindeki bir ekip, Şili’deki Avrupa Güney Gözlemevi’nin VLT Teleskobu ve ona bağlı SPHERE adı verilen detektör ile dünyadan 700 ışık yılı uzaktaki yıldızın yüksek çözünürlüklü görüntülerini elde etti.
Betelgeuse, Ocak 2019’da ilk olarak Dr. Montarges tarafından görüntülendiğinde daha parlak bir disk olarak görünmekteydi. 1 yıl sonra ise tüm parlaklık yıldızın kuzey yarısına doğru hareket ettiği ve yıldızın etrafında gözlemlenen bir kararma, gökbilimciler arasında ‘yıldız patlayacak mı?’ tartışmalarını beraberinde getirmişti. Dr. Montargès, yaptığı açıklamada, “Yıldızın asimetrik görünmesine neden olan yerel bir yüzey soğutması ya da yıldızın bir kısmını gizleyen bir toz bulutu, bu görüntü değişikliğine neden olmuş olabilir. Betelgeuse gibi süper yıldızlar, genellikle gaz toz katmanlarını yakındaki alana püskürttükleri ve kendilerini örttükleri kararsız dönemlerden geçerler. Betelgeuse’in kararmasında tozun sorumlu olma olasılığı çok yüksek” ifadelerini kullandı.
GÜNEŞTEN 1000 KAT BÜYÜK!
Betelgeuse yıldızı, 4,5 milyar yaşındaki Güneş’e karşılık sadece birkaç milyon yaşında. Ancak Güneş’in 1000 katı büyüklüğünde ve 100 bin katı parlaklığında olan Betelgeuse, Güneş Sistemi’nin merkezinde olsaydı büyüklüğüyle Merkür, Venüs ve Dünya’yı içine alarak Jüpiter’e dek uzanırdı. Dev yıldızın yüzeyinde saptanan ortalama yüzey sıcaklığı, Güneş’in yüzey sıcaklığından 3 bin derece daha sıcak, 9 bin derece.
PATLARSA NE OLUR?
Bazı bilimadamları, meydana gelecek patlamada yayılacak ışığın şiddetinin Ay’ın yansıttığı ışığa eşdeğer olacağını söylerken, kimi bilimadamları ise patlamanın çok daha parlak olacağını iddia ederek, Dünya’nın kısa süreliğine de olsa adeta iki “güneşi” olacağını savunuyor. Yıldızın uzaklığı nedeniyle patlamanın Dünya için tehlikeli olmadığını vurgulayan bilimadamları, süpernova patlamasının 5-6 hafta süreceğini belirtiyorlar. Patlamada yayılan ışık nedeniyle gezegenimizin bazı bölgelerinde, insanların “beyaz geceler”le tanışacağını (kutuplar ve yakınlarındaki aydınlık geceler), bazı bölgelerde ise gündüz aydınlığının 2-3 saat uzayacağını söylüyorlar.
ASTRONOMİ MERAKLILARI İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ’NDE BULUŞUYOR
İstanbul Üniversitesi Gözlemevi Müdür Yrd. Dr. Öğr. Üyesi Sinan ALİŞ galaksimizdeki gerçekleşen en son süpernova patlamasının 1604 yılında olduğunu ancak modern bilimin ortaya çıkmasından beri galaksimizde bir süpernova tespit edilemediğini belirtti. Betelgeuese patlamasıyla Güneş Sistemi’ne zarar veremeyecek kadar uzak ancak gökyüzünde büyük bir görsel şölen yaratacak kadar da yakın bir yıldız. Astronomiye meraklı herkes bu muhteşem görsel şöleni görmeyi umuyor! Astronomlar da bir süpernova olayını modern teleskop ve detektörler ile bu kadar yakından incelemek için sabırsızlanıyorlar.
İstanbul Üniversitesi Gözlemevi’nin her ay düzenlediği “Gözlem Geceleri” etkinliği Şubat ayı programını Betelgeuse ile ilgili bir bilimsel konuşmaya ayırmış durumda. Astronomi meraklıları 28 Şubat 2020 Cuma akşamı İstanbul Üniversitesi’ne gelebilirler. Etkinlik hakkında bilgiler ve ayrıntılar İstanbul Üniversitesi Gözlemevi’nin internet sayfaları ve sosyal medya hesaplarından alınabilir.