Lübnan’ın başkenti Beyrut’taki limanda ağustos ayında meydana gelen patlamaya ilişkin soruşturmada Başbakan Hassan Diyab ve eski bakanların “görevi ihmal” ile suçlanması ülkede tartışma konusu olurken, siyasetçileri de karşı karşıya getirdi.
Ülkedeki Sünni kesim, soruşturma kapsamında Başbakan Diyab’a yöneltilen suçlamaya “siyasi” olduğu gerekçesiyle tepki gösterirken, Cumhurbaşkanlığı ise Cumhurbaşkanı Mişel Avn’ın limandaki tonlarca amonyum nitrattan haberdar olduğu halde suçlamaya maruz kalmadığı yönündeki iddiaları yalanlıyor.
Lübnan tarihinin en büyük ekonomik krizlerinden biriyle mücadele ettiği bir dönemde 190’ı aşkın kişinin ölmesine, 6 binden fazla kişinin yaralanmasına, 300 bin kişinin de evlerini terk etmesine yol açan Beyrut Limanı’ndaki patlamanın üzerinden yaklaşık 130 gün geçti.
Patlamada yaşamını yitirenlerin yakınları ile ev ve iş yerleri yıkılanlar, soruşturmanın bir an önce sonuçlandırılmasını ve sorumluların hakim karşısına çıkarılmasını isterken, soruşturma kapsamında Sünnilerin temsil ettiği Başbakanlık makamına “görevi ihmal” suçlaması yönetilmesi tartışmaları da beraberinde getirdi.
Beyrut Limanı’nda 4 Ağustos’ta meydana gelen patlamayı soruşturan Yargıç Fadi Savvan’ın, eski Maliye Bakanı Ali Hasan Halil ve eski Bayındırlık ve Ulaştırma bakanları Gazi Zuaytir ile Yusuf Finyanus ile “yüzlerce kişinin yaşamını yitirmesine ve yaralanmasına yol açan ihmal ve kusur” ile suçladığı Başbakan Diyab’ın ifadesine başvurması bekleniyor.
Başbakan Diyab, söz konusu suçlamanın ardından hükümeti kurduğu günden bu yana ailesiyle birlikte ikamet ettiği Hükümet Sarayı’ndan ayrılarak kendi konutuna taşındı.
Diyab’ın, ifadesine başvurmak üzere Hükümet Sarayı’na gelecek Yargıc Savvan ile görüşmemek için bu adımı attığı yorumları yapıldı.
HARİRİ VE DİĞER YETKİLİLERDEN TEPKİ
Yargıç Savvan’ın, Başbakan Diyab’ı, “Beyrut Limanı’na patlamaya yol açan amonyum nitrata ilişkin uyarılar konusunda gerekli adımları atmamakla” suçlaması eski Başbakan Saad Hariri başta olmak üzere Sünni kesimin tepkisine yol açtı.
Hariri, Yargıç Savvan’ın suçlamasına karşı cuma günü Hükümet Sarayı’na gerçekleştirdiği ziyaretle Başbakan Diyab’ın yanında olduklarını bildirdi.
Ziyaretin ardından düzenlediği basın toplantısında Hariri, “Başbakanlık makamı, şantaja alet edilemez.” diyerek, söz konusu suçlamayı kabul etmeyeceklerini belirtti.
Patlamada ölenlerin yakınlarının, gerçekleri öğrenmeye hakkı olduğunu vurgulayan Hariri, “Ancak Anayasa’ya aykırı olarak Başbakanlık makamına suçlama yöneltilmesi kabul edilemez. Başbakan ile dayanışma için bu ziyareti gerçekleştirdim.” diye konuştu.
Eski Başbakan Temam Selam da sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, Diyab’a yönelik suçlamaya tepki göstererek, “Başbakanlık, her şeyde kurban edilecek bir makam değildir.” ifadelerini kullandı.
İDDİALAR ORTAYA ATILDI
Diyab’a yönelik suçlamaya tepki gösteren eski Başbakan Necib Mikati de Twitter hesabından, şunları kaydetti: “Adalet, çifte standartlar ile gerçekleşemez. Cumhurbaşkanı (Mişel Avn), Beyrut Limanı’nda tehlikeli maddelerin olduğuna dair raporlar okuduğunu dillendirmesine rağmen suçlamaların seçici olmasına anlam veremiyorum.”
Ülkedeki Sünnilerin dini merci olarak bilinen Şeyh Abdullatif Deryan da konuyla ilgili yaptığı yazılı açıklamada, “Başbakanlık makamına yönelik suçlama, kabul edilemeyen siyasi bir adımdır ve başbakanları yargılamaya ilişkin Anayasa’daki maddeyi ihlal ediyor.” ifadelerini kullandı.
Konuyla ilgili Başbakanlık Basın Ofisi’nden yapılan yazılı açıklamada ise şu ifadelere yer verildi:
“Başbakan’ın vicdanı rahat, kendisinin suçsuzluğundan emin ve Beyrut Limanı’ndaki patlamaya yaklaşımı şeffaftır. Kim olursa olsun Başbakanlık makamını hedef almasına müsaade edilmeyecektir.”
CUMHURBAŞKANLIĞI VE MARUNİ PATRİĞİN TEPKİSİ
Ülkedeki bazı basın yayın organlarında ise Cumhurbaşkanı Avn’ın, yıllardır Beyrut Limanı’nda bulundurulan amonyum nitrattan haberdar olduğu ancak kendisine yönelik bir suçlama yapılmadığı iddialarına yer verildi.
Bunun üzerine Cumhurbaşkanlığı’ndan yapılan yazılı açıklamada, “Cumhurbaşkanlığı, Beyrut Limanı’nda yüksek miktarda amonyum nitrat olduğunu 21 Temmuz 2020’de Devlet Güvenliğinin hazırladığı raporla öğrenmiş oldu.” denilerek, bahsi geçen iddialar yalanlandı.
Cumhurbaşkanı Avn’ın konuyla ilgili bilgi sahibi olduktan hemen sonra askeri müsteşarını ve Yüksek Savunma Komisyonu Genel Sekreteri ile gerekli önlemleri almaları konusunda görevlendirdiği belirtilen açıklamada, “Yüksek Savunma Komisyonu Genel Sekreteri, 28 Temmuz’da konuyla ilgili çalışmaların başlatıldığını kendilerine iletti. Patlamadan bir gün önce 3 Ağustos’ta da konuyla ilgili Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanlığı’na bilgi verildi.” ifadeleri kullanıldı.
Lübnan Maruni Patriği Mar Beşara Butrus er-Rai de Sünni kesimin Başbakan Diyab’a yönelik suçlamalara verdiği tepkilere ilişkin, “Beyrut Limanı’nda birkaç ay önce meydana gelen patlamayla ilgili yürütülen soruşturmanın, siyasi, mezhepsel ve hukuksal tepkilerin kurbanı olmamasını temenni ediyoruz.” dedi.
LÜBNAN’DAKİ YÖNETİM ŞEKLİ
Lübnan Anayasa’sı uyarınca ülke yönetimi Müslümanlar ile Hristiyanlar arasında yarı yarıya paylaşılıyor.
Anayasa’ya göre Cumhurbaşkanı Maruni Hristiyan, Başbakan Sünni ve Meclis Başkanı ise Şiilerden seçiliyor.
Lübnan’daki farklı dinleri ve mezhepleri karşı karşıya getiren iç savaşı sonlandıran 1989’daki Taif Antlaşması gereğince, Lübnan Meclisindeki 128 sandalye Müslümanlar ve Hristiyanlar arasında yarı yarıya paylaştırılıyor.
NE OLMUŞTU?
Beyrut Limanı’nda 4 Ağustos’ta patlayıcı maddelerin bulunduğu 12 numaralı depoda önce yangın çıkmış ardından tüm kenti sarsan çok güçlü patlama meydana gelmişti.
Cumhurbaşkanı Avn, patlamaya 6 yıldır limandaki bir depoda tutulan 2 bin 750 ton amonyum nitratın yol açtığını söylemişti.
Patlamada 190’dan fazla kişinin hayatını kaybettiği, 6 bini aşkın kişinin ise yaralandığı açıklanmıştı.
Lübnan yargısı, 14 Kasım’da patlamayla ilgili 3’ü gıyaben olmak üzere toplam 28 kişi hakkında gözaltı kararı çıkarıldığını duyurmuştu
