Diğer dillere baktığımızda ay isimlerinin bizimkilerle aynı veya benzer olduğunu görüyoruz. Türkçede Mayıs, İngilizcede May olması ya da Eylül’ün İbranice Elul olması gibi. Peki ay isimleri nereden geliyor?
1. Ocak (January)
Eski ismi Kanunnisa’dır. Kanun, Süryanice bir kelime olup ocak, fırın anlamına gelmektedir. Ocak, ateş yakılan yer, ev, yuva sözcükleriyle bağlantılı olup ocakların yakıldığı, günlerin dışarıda çalışarak, avlanarak değil de, ocaklarda (evlerde) geçirildiği soğuk ay, anlamını taşımaktadır. Eski Roma’daki ismi Januaris’dir. Janus, Roma mitolojisinde iki yüzü olan bir tanrıdır.
2. Şubat (February)
Süryanice Şabat sözcüğünden Türkçeye geçmiştir ve Süryani takviminde aylardan biridir. Şubat ayının batılı dillerdeki adları, Roma arınma Tanrıçası Februus’un adından gelir. Februa ise Romalıların günahlarına kefaret olarak kurban kestikleri arınma festivaline verilen isimdir. Februarius, Roma’da yılın son ayı olduğu için yeniden doğuş, zamanın başlangıcı gibi anlamlara gelmektedir.
3. Mart (March)
Antik Roma’da Mart ayının adı, Roma Savaş Tanrısı “Martius” idi ve bu ayın savaşa başlamak için şanslı bir zaman olduğu kabul edilirdi. Ocak ve şubat ayları, savaşmak için uygun olmadıklarından Roma takviminin ilk ayı Mart idi.
4. Nisan (April)
Nisan sözcüğünün, Farsça (nisan), Süryanice (nisanna), Sümerce (nisag = ilk meyveler), Akadca (nisānu) ve İbranice (nîsān) sözcüklerinden alındığı söylenebilir.
April sözcüğünün Latince aprilis’den geldiği rivayet olunur. Klasik etimolojiye göre, Latince aperire (açmak); ağaçların çiçek açmaya başladığı mevsimi ima eder. Aynı tez, modern Yunancada ilkbahar anlamına gelen ἁνοιξις (açmak) ile de destek bulmaktadır.
5. Mayıs (May)
Mayıs adı, Roma bereket Tanrıçası Bona Dea ile birlikte tanımlanan, Yunan Tanrıçası “Maia’nın Ayı” anlamında Latince maius mensis’ten gelmektedir.
6. Haziran (June)
Süryanicede hazuran kökünden gelir ve sıcak anlamını taşır. Bu ay için sıcakların başladığı zaman anlamında kullanılmıştır. Roma’daki adı Junius olup, Jüpiter’in eşi, Roma tanrıçası Juno’dan gelmektedir. Gençlik, genç anlamlarına gelir.
7. Temmuz (July)
Eski Türkçede ‘tamu-z’ ‘çok sıcak, cehennem’ sözcüğünden, Eski Babil’de üreme ve bereket tanrıçası Tammuz sözcüğünden gelmektedir. Gregoryen takviminde bu aya, Roma İmparatoru Julius Sezar’a ithafen July adı verilmiştir.
8. Ağustos (August)
www.aito.com
İmparator Octivivus’un ünvanı olan Augustus’tan gelir. Octivivus en görkemli icraatlarından biri olan İskenderiye’nin fethini bu ayda gerçekleştirince Sezar döneminde Sextilis (Altıncı Ay) olan bu ay Augustus’a çevrilmiştir.
9. Eylül (September)
İbrani takviminde İlul veya Elul diye telaffuz edilir. İsmini Babilceden alır ve Akadca ‘hasat’ anlamına gelir. Roma’daki adı Latince 7 anlamına gelen ‘septem2 den gelir. O zamanlar Mart, yılın ilk ayı olduğu için böyle denilmiştir.
10. Ekim (October)
Eskiden Süryanice olan Teşrin-i Evvel (ilk teşrin) adı verilirdi. Bu aya ekim yapılıp tarlalar sürüldüğü için Ekim adını verilmiştir. Roma’da October (Sekizinci Ay).
11. Kasım (November)
Eskiden Süryanice olan Teşrin-i sani (son teşrin) denirmiş. Bu aya Arapça kökenli, ayıran-bölen anlamına gelen ‘Kasım’ adını vermişiz. Nedeni ise eskiler, Kasım ayından itibaren 180 günlük süreler halinde Ruz-i Kasım ve Ruz-i Hızır diye yılı ikiye ayırırlarmış. Roma’da November’dır (Dokuzuncu Ay).
12. Aralık (December)
Türkçe bir kelimedir. Eski yıl ile yeni arasında kaldığı için bu aya ‘Aralık’ adı verilmiştir. Roma’da December (Onuncu Ay).
Kaynak
1 2 3
