Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi’nden bir profesör ve 11 öğrenci bir araya gelerek böcek üretmeye başladı. Üretilen böceklerle tarım ithalatının azaltılması amaçlanırken, üretilen böceklerin de gelecekte ihraç edilmesi planlanıyor. Yaklaşık 30 yıldur faydalı böcek üretimi teknolojisi üzerinde çalıştıklarını ve şu anda ileri bir teknoloji ile çalışmalara başladıklarını ifade eden Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bitki Koruma Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Cem Özkan, “11 öğrencim ile birlikte şirketler kurduk. Şu an Ankara Üniversitesi Teknopark’ta sürdürülebilir tarım için günde 10 milyon faydalı böcek üretmeye başladık. Böylece yıllık 600 milyon dolar olan tarım ilacı ithalatımız azalacak ve Türkiye yurtdışına bir milyar dolarlık faydalı böcek ihracatı yapılabilecek” dedi.
İNSAN SAĞLIĞINA ZARARLI
Yoğun ve bilinçsiz tarım ilacı kullanımı, Türkiye’de önemli sorunlara neden oluyor. Yaşanan sorunlar, insan sağlığının bozulmasında, biyolojik çeşitliliğin yok olmasında, doğal kaynakların kirlenmesinde, ekonomik olarak dışarıya bağımlılıkta ve ürünlerdeki ilaç kalıntı nedeniyle ihracat ürünlerin geri dönüşünde kendini gösteriyor. Bu durum bazı ülkelerle sorun yaşanmasına bile neden oluyor. Dünyada artık biyolojik mücadele ön plana çıkıyor. Tarım ilacının hem doğaya hem insan sağlığına zarar verdiğini belirten Özkan, Türkiye’nin böcek üretme teknolojisi bulunmadığından kimyasal tarım ilacı kullanmak ya da faydalı böcek ithal etmek durumunda kaldığının altını çizdi.
GÖREV SONRASI ÖLÜYORLAR
Türkiye’nin, biyolojik mücadelede kullanılabilecek faydalı böceklerin varlığı konusunda çok şanslı bir ülke olduğuna değinen Özkan, sözlerini şöyle sürdürdü: “Yabancılar, bu böcekleri ülkelerine izinsiz olarak götürüp kitle halinde üreterek üreticilerine sunuyorlar, üreticiler de tarım ilacı yerine bu faydalı böcekleri başarıyla kullanıyor. Faydalı böcekler zararlılar tükendikten sonra ise ölüyor. Aynı ülkeler bize de tarım ilacı sürdürülebilir olarak satıyor. Teknokentlerdeki genç girişimcilerimiz ile birlikte yaptığımız Ar-Ge çalışmalarıyla birçok faydalı böceğin sır olan kitle üretim teknolojilerini geliştirdik. Ülkemizde birçok meyvede, sebzede ve tahılda tarım ilacı kullanımı azalacak. Bağda, elmada ve cevizde bunu üretici düzeyinde kanıtladık. Sonuçlarımızı da bilimsel camiada, çiftçiler için yaptığımız tarla günlerinde paylaşıyoruz.”
BİRÇOK ÜRÜNDE RAHATLIKLA KULLANILIYOR
ŞU ana kadar geliştirdikleri teknolojinim yurtdışındakilerden bir farkı olmadığının altını çizen Cem Özkan, sözlerine şöyle devam etti: “Maliyet olarak AB ülkelerindeki üretimden daha düşük seviyelerde. Bu nedenle ürettiğimiz akıllı böcekleri yurt dışına da satabilecek ve önemli döviz geliri sağlayabilecek durumdayız. Örneğin, kurutulmuş üzümde şu anda dünya lideriyiz ancak liderliğimiz kimyasal ilaç kalıntıları nedeniyle elden gitmek üzere. Manisa’da Tarım ve Orman Bakanlığına bağlı kuruluşlarla birlikte yürüttüğümüz faydalı böcek salım projesiyle bağın en önemli zararlısı olan salkım güvesine karşı faydalı böcek kullanımı ile hiç ilaç kullanmadan yüzde 100 başarı elde ettik. Kuru üzümlerimiz artık tüm dünyanın tercih edeceği kalitede. Bu sene mısırda da faydalı böcek uygulamalarına başlıyoruz. Bu uygulamalar hem üreticiye, hem tüketiciye, hem çevreye hem ihracatçıya, hem de ülke ekonomisine önemli getiriler sağlayacak. Ürettiğimiz böcekleri tahıllarda, meyvelerde, sebzelerde rahatlıkla kullanabiliyoruz. Çalışma sonuçlarımızı ilgili bakanlıklarla da paylaştık ve bu konuda çok olumlu tepkiler alıyoruz. Üreticiler bu yöntemden çok memnun, akıllı böceklerin üreticiye maliyeti de tarım ilaçları ile aynı düzeyde, uzun vadede düşecek. Avrupa’daki üreticiler ise bu faydalı böcekleri daha yüksek fiyattan üreticilere sunuyorlar.”
15 MİLYON DOLAR KATMA DEĞER
GENÇ girişimcilerle birlikte Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile TÜBİTAK’tan 11 adet ‘Teknogirişim Desteği’ aldıklarını dile getiren Cem Özkan, “Temel araştırmalarımızı, A.Ü. Ziraat Fakültesi’nde yapıyoruz. Gölbaşında bulunan A.Ü Teknokent’te orta ölçekli bir üretim fabrikası kurduk ve her gün tarım için 10 milyon böcek üretebilecek bir teknolojiye ulaştık. Bu teknolojinin katma değeri çok yüksek. Örneğin bizim faydalı böceklerin üretiminde besin olarak kullandığımız Ungüvesi adlı böceğin yumurtasının Avrupa piyasasında bir kilogram fiyatı 1000 dolar. Bir kg besin ile faydalı böcek ürettiğinizde bunun katma değeri 15 bin dolara çıkıyor. Bu faydalı böceği tarım alanlarında ilaçlar yerine kullanıp, iyi bir pazarlama yaptığınızda katma değerleri 150 bin dolara yükseliyor. Bunu bir adım daha ileriye götürüp teknoloji transferi ile yurtdışına faydalı böcek üretimi yapan bir tesis kurduğunuzda 15 milyon dolar değerinde bir katma değer yaratabilecek durumdayız” dedi.
500 TARIM İLACI YASAKLANDI
TÜRKİYE’nin isterse tarım ilacı kullanımını azaltabileceğine değinen Cem Özkan, “Tarımda marka ürünler üretebilir. Faydalı böcek üretim teknolojisini ve kapasitesini geliştirip, üreticilere bu faydalı böcekleri sunabildiğimizde ülke olarak çok sağlıklı gıda elde edebiliriz. Tüketicilerimiz daha sağlıklı beslenir, ihracatta ürünlerimizin marka değeri artar. Tarım ilacı kullanımı, doğal dengeyi tehdit ediyor, arılar ve balıklar gibi hedef alınmayan canlıların ölümüne neden oluyor. Bugün 700 adet olan tarım ilaçlarının 500 adedi yasaklandı, mevcutta kaldı 200 adet tarım ilacı. Tarım ilacı alternatifi biyolojik mücadele ve benzeri yöntemler konusundaki teknolojilerimizi geliştirmek ve hızla hayata geçirmeliyiz” dedi.