LATİN Amerika ülkelerinden Bolivya’da sol çizgideki Devlet Başkanı Evo Morales’in Genelkurmay Başkanı Williams Kaliman’ın bildirisinden sonra önceki gün istifa etmesinin yankıları sürüyor. Morales, polisin kendisi hakkında yakalama kararı çıkardığını söyledi. Bolivya Emniyet Müdürü Vladimir Yuri Calderon ise tutuklama emrinin söz konusu olmadığını açıkladı. Ülkede Senato İkinci Başkan Yardımcısı Jeanine Anez geçiş dönemi devlet başkanı oldu. Morales karşıtı olan Anez, yeni seçim çağrısı yapacağını söyledi.
2016’DAKİ REFERANDUM
Bolivya halkının 2016’da düzenlenen referandumda, ülkeyi Ocak 2006’dan bu yana yöneten Morales’in dördüncü dönem görev yapmasına “hayır” demesine karşı, Kasım 2017’de Bolivya Adalet Yüksek Mahkemesi, hiçbir devlet dairesinde dönem sınırlaması olmadığı kararını vererek Morales’in 2019 seçimlerine katılmasına olanak verdi. 20 Ekim’deki seçimleri Morales yüzde 47.8 oyla ilk turda kazanmış, rakibi eski Devlet Başkanı Carlos Mesa ise yüzde 36.51’de kalmıştı. Yasalara göre, bir adayın devlet başkanı olabilmesi için geçerli oyların yüzde 50’sini alması veya yüzde 40 oy alarak en yakın rakibine 10 puan fark atması gerekiyor. Bu oranlara ulaşılamaması durumunda seçimler, en yüksek oy alan iki adayın yarışacağı ikinci tura kalıyor. Kriz, seçim otoritesinin ikinci tura kalacak gibi görünen sonuç yayınını, sayım yüzde 83’e ulaştığında kesmesiyle başladı. Hükümet, kesintiyi kırsal kesimdeki altyapı eksikliği nedeniyle verilerin geç gelmesine bağladı. Yayın geri geldiğinde farkın Morales lehine açılmaya başlaması üzerine gözlemci Amerikan Devletleri Örgütü (OAS) ile Avrupa Birliği, “sonuçların açıklanamaz şekilde farklılaştığı” gerekçesiyle seçimlerin ikinci tura götürülmesi gerektiğini duyurdu. OAS ve AB’nin bu açıklamaları üzerine muhalif Mesa, 22 Ekim’de taraftarlarına genel grev çağrısı yaptı.
Müttefikler orduyu ‘darbe’ ile suçladı
Bolivya Devlet Başkanı Morales’in ordunun bildirisi üzerine görevinden istifa etmesine ilişkin başta bölge ülkeleri olmak üzere çeşitli devletlerden açıklamalar geldi. Morales’in istifasına tepki gösteren Arjantin, Venezuela, Küba ve Meksika süreci “darbe” olarak nitelendirdi. Türkiye de açıklama yaptı. Mesajlar şöyle:
- Türk Dışişleri Bakanlığı, “Türkiye, yönetimlerin demokratik süreçlerle işbaşına gelmesi ilkesine önem atfetmektedir. Bolivya’da Devlet Başkanı Morales’in istifasıyla sonuçlanan gelişmeleri endişeyle takip ediyoruz” açıklamasını yaptı.
- Arjantin’de başkan seçilen Alberto Fernandez, “Bolivya’da sivillerin şiddet eylemleri, polisin ihmalkârlığı ve ordunun tepkisizliğinin bir ürünü olarak darbe yapıldı” dedi.
- Venezuela Devlet Başkanı Nicolas Maduro, “Devlet Başkanı Morales’e karşı yapılan darbeyi sert bir şekilde kınıyoruz” ifadesini kullandı.
- Küba Devlet Başkanı Miguel Díaz-Canel Bermudez, “Darbeyi sert bir şekilde kınıyoruz” dedi.
- Rusya Dışişleri Bakanlığı, yaşanan gelişmeleri “organize edilmiş bir darbe” olarak nitelendirerek tüm taraflara sağduyu çağrısında bulundu.
- ABD’nin Alaska eyaleti eski Demokrat Parti Senatörü Mike Gravel, Amerikan Merkezi Haberalma Teşkilatı’na (CIA) tepki göstererek, “Bolivya’da iktidarı ele geçirdiğiniz için tebrikler @CIA” diye tweet paylaştı.
BİLGİ NOTU
Bolivya’da 20 Ekim’de düzenlenen devlet başkanlığı seçimleriyle başlayan, 3 kişinin ölümü ve 383 kişinin yaralandığı protestolara yol açan kriz, Devlet Başkanı Morales’in 10 Kasım’da istifasıyla sonuçlandı.