Türk Halk Müziği sevenlerin araştırdığı Bozlak kültürüne dair detaylar merak ediliyor.
Bozlak, Türk halk müziğinde bir uzun hava türünün ve bir ayağın ortak adı. Bozlak kelimesi, “feryat etmek, haykırmak” anlamlarını taşır.
Bozlakların usta seslendiricileri arasında, Kırşehir’li Hacı Taşan, Muharrem Ertaş, Neşet Ertaş, Çekiç Ali, Ekrem Çelebi, Bahri Altas ve Tufan Altas gibi yöresel sanatçılar bulunur.
Peki Bozlak kültürü nedir? İşte Bozlak kültürü hakkında bilgiler..
BOZLAK NEDİR?
Bozlak, Türk Halk edebiyatında bir uzun hava türüdür. Konusunu aşiret kavgalarından, kan davalarından, aşk maceralarından alır. İç Anadolu bölgelerinde söylenir.
Son derece dokunaklı sözleriyle ve kederli ezgileriyle birer ağıt sayılabilecek olan bozlaklar, yaratıldıkları yörenin ya da boyun adıyla anılır.
Bozlaklar, 11 heceli şiir kalıbına sahiptir. Nazım birimi olarak, en az 2 ve daha fazla dörtlüklerden meydana gelir. Beş dizeden oluşan şiirler de vardır.
Bozlak ayağı, klasik Türk müziğindeki kürdi makamına yakındır. Sekiz ardışık sesle gösterilen dizisi, sol’den başlayarak yazılır. Bu ayaktan olan ve notada karar perdesi sol’ olacak biçimde yazılan parçaların icrası sırasında, türkücünün ya da türkücülerin ses alanlarına göre transpozisyon yapılır.
BOZLAK KÜLTÜRÜ
Usulsüz bir sözel türdür. Bu türü belirleyen ögelerden ilki, kürdi dizisi içerisinde seslendirme yapılmış olmasıdır.
Bunun yanında muhayyer dizisinde bozlaklar görülmesine karşın, bu diziyle yapılan seslendirmelerde durak ve tiz durakta kalınacağı zaman, üst yeden olacak şekilde Si sesleri ters glisandoyla pestleştirilir. Dolayısıyla yine kürdi makamlarının etkisi oluşur.
Ses genliğinde en geniş türdür. Küme ve motif sekilemeleri sıkça yapılmıştır. Seslendirme, genel olarak durak sesinin bir küçük üçlü üzerindeki sesten, veya bu sesin bir oktav tizinden, yani tiz duraktan başlar.
Sözel bölmeye başlamadan önce, tek çalgı tarafından yol gösterme adı verilen bir usulsüz acış yapılır. Sözel bölümün seslendirilmesi sırasında ise çalgılardan biri dem tutabilir.
BOZLAKLARIN ADLANDIRILIŞI
Bozlaklar, sözlerindeki hikâyeye, yazılan şahsa ve yöreye göre değişik adlar alır.
Örneğin;
- Türkmen Bozlağı,
- Avşar Bozlağı,
- Kırat Bozlağı,
- Katırcıoğlu Bozlağı,
- Cerit Bozlağı,
- Öksüz Ali Bozlağı ve
- Kızılırmak Bozlağı gibi…