Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, ABD Başkanı Joe Biden’in 1915 olayları için yaptığı ve Osmanlı dönemini kast ederek iki kez “Soykırım” ifadesini kullandığı açıklamasına çok sert tepki gösterdi. Çavuşoğlu, Twitter hesabından, “Sözcükler tarihi değiştiremez, yeniden yazamaz. Tarihimiz hakkında kimseden ders alacak değiliz. Siyasi fırsatçılık barış ve adalete karşı en büyük ihanettir. Tek dayanağı popülizm olan bu açıklamayı tümüyle reddediyoruz. #1915Olayları” paylaşımında bulundu. Çavuşoğlu’nun bu tepkisinden bir süre sonra da Dışişleri Bakanlığı’nın açıklaması geldi. Bakanlıktan yapılan açıklamada, ABD Başkanı’nın açıklamasının kabul edilmediği ve en şiddetli şekilde telin edildiği belirtildi. Biden’ın sözleri “Bazı çevreleri tatmin etmek dışında hiç bir amaca hizmet etmeyecek açıklama” olarak değerlendirildi ve ABD Başkanı bu vahim hatasını düzeltmeye davet edildi. Dışişleri’nin Türkçe ve İngilizce yapılan açıklamasında şöyle denildi:
ŞİDDETLE TELİN EDİYORUZ
“ABD Başkanı’nın radikal Ermeni çevreleri ile Türkiye karşıtı grupların baskısı altında 24 Nisan tarihinde yaptığı 1915 olaylarına dair açıklamayı kabul etmiyor ve en şiddetli şekilde telin ediyoruz. Açıklamanın konuya dair bilimsel ve hukuki bir temele dayanmadığı ortadadır. 1915 olaylarına ilişkin olarak, uluslararası hukukta tanımlanmış olan soykırım ifadesinin kullanılabilmesi için gereken şartların hiçbiri mevcut değildir.”
TARİHİ HOYRATÇA TAHRİF
“1915 olaylarının niteliği politikacıların konjonktürel siyasi saiklerine veya iç siyaset mülahazalarına göre değişmez. Böyle bir tutum, tarihin yalnızca hoyratça tahrif edilmesine hizmet eder. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, 1915 olaylarının tartışmalı niteliğini açıkça ifade etmiştir. Öte yandan, Türkiye’nin o döneme dair bilimsel gerçekler ışığında adil bir hafızanın oluşturulmasına yönelik olarak 2005 yılında yaptığı Ortak Tarih Komisyonu kurulması önerisi de, Ermeni tarafı buna hiç yanaşmamış olsa da, bugün halen geçerliliğini korumaktadır. Bu itibarla, tarihi konularda hüküm vermeye ne hukuken ne ahlaken yetkisi bulunan ABD Başkanı’nın yaptığı açıklamanın hiçbir değeri bulunmamaktadır.”
DERS ALACAK DEĞİLİZ
“Medeniyetlerin beşiği olarak adlandırılan bir coğrafyanın merkezinde yer alan ve yaşadığı tüm acılara rağmen insanlığın barış ve huzuru için çaba sarfetmeyi şiar edinmiş bulunan Türkiye, tarihiyle yüzleşmekten hiçbir zaman kaçınmadığı gibi, bu konuda ABD dahil kimseden ders alacak değildir. Bu vesileyle, Birinci Dünya Savaşı öncesinde ve sırasında dönemin olağanüstü şartlarında hayatını kaybeden Osmanlı İmparatorluğu’nun Müslüman, Hıristiyan ve Yahudi tüm milletlerinden fertlerin aziz hatıralarını da bir kez daha saygıyla anıyoruz. Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın Birinci Dünya Savaşı döneminde hayatını kaybeden Osmanlı Ermenileri için bu yıl da, 24 Nisan günü, İstanbul Ermeni Patrikhanesi’nde düzenlenen törene ilettiği mesaj Türkiye’nin konuya ilişkin yaklaşımını yansıtmaktadır.”
BARIŞA DESTEK VERİN
“ABD Başkanı’nı bazı siyasi çevreleri tatmin etmek dışında başka hiçbir amaca hizmet etmeyen bu vahim hatasını düzeltmeye; tarihten düşmanlık çıkarmaya çalışan bu çevrelerin gündemine hizmet etmek yerine, başta Türk ve Ermeni halkları arasında olmak üzere, bölgede barış içinde birarada yaşama pratiğinin tesis edilmesine yönelik çabaları desteklemeye davet ediyoruz.”
BÜYÜKELÇİ ÇAĞRILDI
ABD’nin Ankara Büyükelçisi David Satterfield’ın Dışişleri Bakanlığı’na çağrılarak Türkiye’nin tepkisinin iletildiği aktarıldı. Satterfield’a, “tarihi ve hukuki dayanaktan yoksun” bu açıklamanın “kabul edilemez olduğu” ve Türkiye tarafından “şiddetle kınandığı” bildirildi.
FUAT OKTAY: REDDEDİYORUZ
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay: “Siyasi hesap uğruna tarihin çarpıtılmasının bir göstergesi olan Biden’ın 1915 olaylarına ilişkin değerlendirmesini reddediyoruz. Ermenilerce kurgulanan asılsız iddiaları temel alan ve Ermeni isyancılar tarafından katledilen Türklerin ızdırabını, acılarını göz ardı eden bu açıklamanın milletimiz ve tarih karşısında hiçbir değeri yoktur. Gerçekleri görmek isteyenlere arşivlerimiz açıktır.”
FAHRETTİN ALTUN: ŞİDDETLE KINIYORUZ
Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun: “Türkiye olarak Biden’ın 1915 olaylarını soykırım olarak tanımlamasını reddediyor ve şiddetle kınıyoruz. Hukuki ve bilimsel meşruiyeti olmayan bu beyanı hükümsüz kabul ediyoruz. Ters etki yaratacağına şüphe olmayan bu girişim, Ermenilerin zor durumdan kurtulmasına yardım etmeyeceği gibi ABD’nin çıkarlarına da hizmet etmeyecektir. Tarihimizin kasıtlı yanlış tanımlanması bizi, ortak bir kaderi paylaştığımız kardeşlerimize kucak açmaktan, onları korumaktan vazgeçirmeyecektir.”
İBRAHİM KALIN: YOK HÜKMÜNDEDİR
m Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü Büyükelçi İbrahim Kalın: “Yeni husumet tohumları ekmeye çalışan radikal Ermeni lobilerin baskısıyla Biden’in 1915 olayları hakkında yaptığı talihsiz açıklama, Türkiye Cumhuriyeti açısından yok hükmündedir. Kötü niyetli ve tek gündemi ülkemize düşmanlık olan çevrelerin iftiralarını yansıtan açıklamayı şiddetle reddediyor ve kınıyoruz. ABD Başkanı’nı Türkiye-ABD ilişkilerinde derin yaralar açacak bu açıklamasını düzeltmeye, ve bölgesel barışa hizmet edecek bir tutum sergilemeye davet ediyoruz.”
BİDEN’IN BU AÇIKLAMASI NE ANLAMA GELİYOR?
ABD Başkanı Joe Biden’ın bu açıklamasıyla ilk kez görevde bir ABD başkanı, 1915 olayları için 24 Nisan günü ‘soykırım’ ifadesini kullanmış oluyor. Daha önce 1981 yılında Başkan Ronald Reagan, Yahudi soykırımı ile ilgili bir açıklamada ‘Ermeni soykırımı’ ifadesini kullanmıştı.
BİDEN NİYE BÖYLE BİR KARAR ALDI?
2019 yılında ABD Kongresi’nin iki kanadı Senato ve Temsilciler Meclisi, 1915 olaylarını ‘soykırım’ olarak tanıyan iki ayrı karar almıştı. Joe Biden, geçen yıl seçilirse ‘Ermeni soykırımı’nı tanıyacağını vaat etmişti. Biden’ın tanıma kararıyla insan haklarını, siyasi çıkarların üstünde tuttuğu mesajı verdiği öne sürülüyor.
BU HAMLENİN BİR YAPTIRIMI OLUR MU?
Biden’ın 1915 olaylarının anıldığı 24 Nisan dolayısıyla yaptığı bu açıklama şu haliyle sembolik bir öneme sahip. Ancak karar, Ermeni lobisini, ABD’de Türkiye’ye karşı tazminat davası açmaya, tarih kitaplarında değişiklik talebi gibi girişimlerde bulunmaya teşvik edebilir.
ABD-TÜRKİYE İLİŞKİLERİNİ NASIL ETKİLER?
ABD, Rusya’dan S-400 füze savunma sistemi aldığı gerekçesiyle Türkiye’ye yaptırım uyguluyor. Ayrıca terör örgütleri YPG/PKK ve FETÖ’ye desteğinden ötürü Ankara’nın tepkisini çekiyor. Bu son karar ilişkileri daha da germe potansiyeline sahip. Ancak önceki gün Biden ile Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın telefon konuşması sonrasında yapılan açıklamalarda iki liderin haziran ayındaki NATO zirvesinde görüşme konusunda anlaştığı da belirtilmişti.