Ülkenin kuzeyindeki Baço Kiro Mağarası’nda bulunan kalıntılar üzerinde yapılan testler, homo sapienslerin 46 bin yıl kadar önce mağarada olduğuna işaret ediyor.
Daha önce İtalya ve İngiltere’de bulunan fosiller, Avrupa’daki en eski modern insan fosili olarak görülüyordu.
O dönemde Avrupa’da küçük gruplar halinde yaşayan eski insan türü Neandertaller, modern insanın sahneye çıkmasıyla ortadan kaybolmuştu.
Modern insanın Avrupa’da ve Avrasya’da Neandertaller ile ne kadar süre ortak yaşadığı konusunda tartışmalar sonuçlanmış değil.
Bu dönemde iki grup arasındaki ilişkinin özelliği ve Neandertallerin neslinin nasıl tükendiği soruları da yanıt bekliyor.
Bir diş ve dört kemik parçasından oluşan fosiller üzerinde yapılan incelemeler iki ayrı bilimsel yayınla paylaşıldı.
Fosillerden alınan DNA örnekleri bulguları doğruladı
Almanya’daki Max Planck Evrimsel Antropoloji Enstitüsü’nden Helen Fewlass ve ekibinin kemik parçalarıyla ilgili Nature Ecology & Evolution dergisinde paylaştığı sonuçlar, fosillerin 46 bin ila 43 bin yıl öncesine ve modern insana ait olduğunu gösteriyor.
Aynı enstitüden Jean-Jacques Hublin ve ekibinin Nature dergisinde yayımladığı araştırma da dişin modern insana ait olduğunu belirledi.
Fosillerden alınan DNA örnekleri de aynı bulguları doğruladı.
Londra’daki Doğa Tarihi Müzesi’nden Prof. Chris Stringer’a göre bunlar, (Eski Taş Devri’nin üçüncü ve son alt devri olan) “Erken Üst Paleolitik dönemde, Homo sapienlerin Avrupa’daki varlığına dair en eski ve en güçlü yayımlanmış veriler ve Neandertallerin neslinin tükenmesi bundan birkaç bin yıl sonrasına denk geliyor.”
Kemiklerin yanında bulunan bazı taş aletler ve ayı dişinden yapılmış kolye gibi el yapımı eşya bulundu. Daha sonra Neandertallerin yaşadığı bölgelerde bulunan örnekler ile bunlar arasında benzerlikler olması, iki grup arasında etkileşim olduğunun ve bu etkileşimin modern insanın Neandertallerin davranış biçimlerini etkileyecek düzeye olduğunun göstergesi olarak yorumlanıyor.
Prof. Stringer bu yorum için, “Kesinlikle mümkün olabilir, ama Neandertallerin o dönemden çok daha önce kartal pençesinden ve deniz kabuklarından takı yaptığına dair veriler var” diyor.
İngiltere ve İtalya’daki fosiller
Baço Kiro Mağarası’ndaki fosiller için verilen en eski tarih 46 bin yıl öncesine ait. Daha önce İngiltere’nin Devon bölgesindeki Kents Mağarasında bulunan Homo sapiens kalıntıları 44200 – 41500 yıl öncesine ait bir çene kemiği ile İtalya’daki Grotta del Cavallo bölgesinde 43000 – 45000 yıl öncesine ait iki dişten ibaretti.
Ancak bu fosillerin hangi döneme ait olduğunu belirlemek için 2011’de bulundukları toprak tabakaları teste tabi tutulurken, Bulgaristan’daki kalıntılarda kemiklerin kendisi incelendi.
Prof. Stringer, İtalya ve İngiltere’deki fosillerde kullanılan yöntemlerin “belirsizlikler nedeniyle genel kabul görmediğini” söylüyor.
2014’te yayımlanan bir araştırma, Neandertallerin Avrupa’dan yok oluş tarihini yüzde 95 ihtimalle 41000 ila 39000 yıl öncesine dayandırmıştı.
Ancak, Neandertallerin bazı bölgelerde var olmaya devam ettiğini gösteren verilere rastlayan bilim insanları var.
Her şeye rağmen, yeni bulguların Avrupa’da Neandertaller ile modern insanların 5000 yıl birlikte yaşadığını ortaya koyduğu söylenebilir.
‘Neandertaller birden bire yok olmadı’
Londra’daki UCL Üniversitesi Arkeoloji Enstitüsü’nden Dr. Matt Pope, Neandertallerin Avrupa’dan “birden yok olmadığını” belirtiyor.
Dr. Matt Pope, “Yeni tarihler eğer doğruysa Neandertaller ile modern insanların birlikte yaşadığı taihi İtalya ve İngiltere’deki bulguların tarihinden birkaç bin yıl daha geriye itiyor” diyor ve ekliyor:
“Bazı yerlerde iki grup arasında ırk karışımı olduğunu ve bunun gruplar arası sosyal iletişim ve uyuma işaret ettiğini gösteren verilere rastlarken, bazı örneklerde de Neandertallerin morfolojisinde hiçbir bozulma olmadığını, yani melezleşme yaşanmadığını görüyoruz.”
Prof. Stringer ise modern insanın Avrupa’ya ilk yayılışının küçük gruplar halinde olabileceğini ve bunların geniş Neandertal varlığı karşısında ayakta kalma şansı bulmamış olabileceğini belirtiyor.
DNA verileri, Avrupa’ya bu ilk gelen grupların daha sonraki nüfusun gen havuzuna minimal katkıda bulunduğunu gösteriyor.
Homo sapienslerin Avrupa’da daha erken varlığına işaret eden veriler de var.
2019’da araştırmacılar Yunanistan’daki Apidima Mağarası’nda bulunan kafatası parçasının 210 bin yıl önce yaşamış bir Homo sapiense ait olduğunu tespit etmişti.
Ancak bilim insanları, Avrupa’ya bu ilk gelişlerin kalıcı olmadığını ve yerlerini Neandertallere bıraktıklarını söylüyor.