TÜRKİYE ekonomisinde küçülme hız kesti ve yılın ikinci çeyreğinde yüzde 2 olan beklentilerin aksine yüzde 1.5 daralma yaşandı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre yılın ikinci çeyreğinde dış ticaretin önemli katkısı, devletin tüketim harcamalarının iyi performans göstermesi ve bankacılık sektöründe destek kredilerinin öne çıkmasıyla daralmanın ivmesi azaldı. İç talepte toparlanma görülürken yatırımlarda ise olumsuz seyir sürüyor.
Birinci çeyreğe göre ise yüzde 1.2 büyüme yaşandı. Bu veri teknik resesyonun etkilerinin de geride bırakıldığının işareti. Ekonomistler yılın ikinci yarısında artık pozitif büyüme bekliyor. Yıl sonunda hükümet Yeni Ekonomi Program’da (YEP) yüzde 2.3 büyümeyle, analistler 2019’un sıfır büyümeyle tamamlanmasını öngörüyor.
3.9 TRİLYONLUK EKONOMİ
TÜİK, verilerine göre yılın ikinci çeyreğinde Türkiye ekonomisinin büyüklüğü 3 trilyon 998 milyar lira, 722 milyar 179 milyon dolar oldu. Kişi başı milli gelir ise TÜİK’in 2019 yıl ortası nüfus projeksiyon verisine göre yaptığımız hesaba göre 8 bin 766 dolar oldu. TÜİK, üretim ve harcamalar yöntemiyle gayri safi yurtiçi hasıla verilerini açıklıyor. Üretimde en önemli bileşen sanayi üretimi. Birinci çeyrekte yüzde 4.3 daralan ve ekonomiyi neredeyse 1 puan küçülten sanayi üretimi yılın ikinci çeyreğini daha olumlu bir performans göstererek yüzde 3.3’lük daralmayla tamamladı. Bu da Türkiye ekonomisine 0.54 puanlık olumsuz katkı verdiğini gösteriyor. En sıkıntılı sektör ise inşaat. İnşaatta ikinci çeyrekte yüzde 12.7’lik bir küçülme var. Ve bunun toplam ekonomiye negatif katkısı 0.98 puan. Yani yüzde 1.5’lik toplam küçülmenin 1 puanı inşaat sektöründeki olumsuz seyirden geldi.
FİNANSTAN OLUMLU KATKI
Umut veren sektör ise finans ve sigorta. Yılın ikinci çeyreğinde kamu bankaları öncülüğünde başlatılan nefes ve destek kredi paketleri ekonomiye olumlu yansımış görünüyor. İkinci çeyrekte finans sektörü yüzde 9.3 büyüdü ve bu 0.46 puanlık bir katkı sağladı. Üçüncü çeyrekte özellikle Merkez Bankası’nın faiz indiriminin etkisi ve gelecekteki faiz politikasıyla finans sektöründen büyümeye gelecek katkının artması muhtemel. Hareketlenmeye başlayan kredi pazarı Türkiye ekonomisini de hareketlendirecek.
YATIRIMLARDA SERT DÜŞÜŞ
BÜYÜMEDE en dikkati çeken veri yatırımlardaki durum. Toplam yatırımlar ikinci çeyrekte yüzde 22.8 geriledi ve ekonomiye olumsuz katkısı 7.1 puan oldu. Yatırımın tüm kalemlerindeki olumsuz seyir öne çıkıyor. İnşaat yatırımlarında yüzde 29.2 küçülme var. Bu küçülme verisi birinci çeyrekte yüzde 16 seviyesindeydi. Makine ve teçhizat yatırımlarında azalma yüzde 16.5 yine birinci çeyrekte yüzde 11.3 idi. Hem inşaatta hem de sanayinin yatırımlarında daralma çok sert.
YAVAŞ YAVAŞ HARCIYORUZ
VATANDAŞIN tüketim harcamalarındaki daralma hız kesti. Bu veride inşaat ile otomotiv, mobilya ve beyaz eşyadaki vergi indirimlerinin etkisi büyük. Ayrıca inşaat sektörüne hareket getirme için kamu bankaları öncülüğünde faiz indirimleri de gerçekleştirilmişti. Vatandaşın ikinci çeyrekte otomobil, mobilya ve beyaz eşya gibi dayanıklı tüketim malı harcamaları yüzde 7.3 arttı, yarı dayanıklı yanı giyim ayakkabı gibi mallara harcamaları yüzde 10.6 yükseldi. Başta gıda olmak üzere dayanıksız tüketim harcamalarındaki artış ise yüzde 24.5. Hizmet sektöründe vatandaşın yaptığı harcamalardaki büyüme ise yüzde 13 olarak belirlendi.
VATANDAŞ TOPARLANIYOR
Birinci çeyrekte vatandaşın tüketiminde büyük bir daralma yaşanmış bu da ekonomiyi olumsuz etkilemişti. İkinci çeyrekte bu performansın toparlanmaya başladığı görülüyor. Verilere göre ikinci çeyrekte vatandaşın tüketimi geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 1.1 azaldı ve 0.62 puanlık olumsuz bir katkı yaptı. Ancak yine kredi pazarındaki toparlanmaya paralel yılın ikinci yarısında vatandaşın tüketimindeki küçülmenin azalarak sona ermesi beklenti dahilinde. Devletin tüketimi ilk çeyreğe göre hız kesse de artışını sürdürdü. İkinci çeyrekte yüzde 3.3 tüketim harcamalarını artıran devlet 0.46 puanlık büyümeye olumlu katkısıyla öne çıktı.
Dış ticaret ihracattaki artış ithalattaki düşüşle ekonominin lokomotifi oldu. İkinci çeyrekte ihracat yüzde 8.1 arttı ve bu 1.81 puanlık olumlu katkıyı yarattı. İthalat ise yüzde 16.9 azaldı ve 3.87 puanlık bir katkı verdi. Böylece dış ticaretin ekonomiye pozitif etkisi 5.7 puan oldu. Bu yılın ikinci yarısında da sürecek. İhracatta rekorlar devam ediyor, ithalatta da biraz hız kaybetse de düşüş sürüyor.
TURİZM ETKİLER
İkinci çeyrekte tarım sektörünün büyümesi yüzde 3.4 ve katkısı 0.13 puan. Üçüncü çeyrekte bu katkı da artacak. Hizmetler kaleminde yer alan turizm sektöründe de üçüncü çeyrekteki hareketlenme ikinci çeyrekte yüzde 0.3 daralan sektörün katkısını olumluya çevirecek.
