Çin’i çevreleme gayesi taşıyan ve dörtlü güvenlik diyaloğu olarak bilinen Quad ittifakının Tokyo doruğu, ABD Lideri Joe Biden’ın bölge ziyaretiyle öne çıkmaya hazırlanıyor.
Misyona geldiği Ocak 2021 sonrası birinci Asya ziyaretine çıkan ABD Lideri Biden, Tokyo temasları kapsamında yarın düzenlenecek Quad Başkanlar Tepesine katılacak.
Avustralya’nın yeni Başbakanı Anthony Albanese ile Hindistan Başbakanı Narendra Modi’nin de katılacağı dorukta Doğu Çin Denizi ve Güney Çin Denizinde seyrüsefer emniyetinin ehemmiyeti vurgulanacak.
Japonya‘nın önderliğinde yürütülen “Serbest ve Açık Hint-Pasifik” vizyonu üzerinde kapsamlı görüş alışverişi yapılacak dorukta Quad başkanları, Kovid-19 aşılarının durumu, ülkelerdeki altyapı yatırımları, yarı iletken çipler dahil kritik teknolojilere yönelik iş birliği imkanlarını da ele alacak.
Çin’e karşı gayriresmi stratejik forum biçiminde bilinen ve “Asya’daki demokrasi yayı” olarak nitelendirilen Quad, sistemli toplantılarla bilgi alışverişinde bulunuyor.
AA’ya konuşan diplomasi ve milletlerarası bağlantılar uzmanları, bölgesel tesirini artıran “Çin’i çevreleme” maksadı taşıdığı kaydedilen Quad’ın yarınki doruğunda önderlerin, Asya bölgesine yönelik, hem ikili hem de bölgesel diyalog fırsatı arayacağını söyledi.
Sasakawa Peace Foundation (SPF) Japonya uzmanı Akimoto Satohiro, Biden idaresinin son periyotta Rusya-Ukrayna krizine ağırlaştığına dikkati çekerek, “Bu dorukta Asya’ya da kıymet verildiği vurgulanacak.” diye konuştu.
Potansiyel gösterme fırsatı
Stimson Center Kıdemli Uzmanı Tatsumi Yuki, Biden dahil başkanların, “statükonun güç kullanılarak değiştirilmesine karşı çıkılmasına yönelik kararlılıklarını vurgulayacaklarını” belirterek, bunun Çin’e de bildiri içereceğini söyledi.
Australian National University kamu siyaseti danışmanlarından William Stoltz diyalog kapsamında şimdiye kadar “diplomatik coşku” yaşandığını kaydederek, bu tepe ile Quad’ın, “potansiyelini göstermek ismine somut olarak yapılması gerekenlere odaklanılması” fırsatı sunabileceğine işaret etti.
Stoltz genel seçimlerinin galibi, Personel Partisinin başkanı Anthony Albanese’nin ülkenin başbakanı olarak, birinci memleketler arası doruğa katılmasının değerine dikkati çekerek doruğun, yeni başbakana, AUKUS mutabakatını, direkt Biden ile müzakere etme fırsatı verebileceğini söyledi.
AA’ya konuşan Nakasone Barış Vakfı Lideri ve Japonya’nın eski Washington Büyükelçisi Fujisaki İçiro, Quad’ın temellerini 15 yıl evvel Japonya’nın attığını anımsatarak, “siyasi diyalog” biçiminde nitelediği oluşumun kıymetinin son devirde bir sefer daha ortaya çıktığını söyledi.
Çin’e odaklanılacak
Rusya-Ukrayna krizi sonrası bölge ülkelerinin bu diyaloğun ehemmiyetini farkına vardıklarını kaydeden Fujisaki, diyaloğun “NATO gibisi bir yapılanmaya benzetilmesi” görüşüne katılmadı.
Fujisaki, Quad’ın siyasi bir oluşum olduğunu belirterek, “Quad, ‘biz demokrasiyiz ve hukuka dayalı memleketler arası hukuk doğrultusunda çalışıyoruz’ diyor. Hasebiyle NATO’dan çok farklı.” diye konuştu.
SPF Kıdemli Uzmanı Watanabe Tsuneo da doruğun “Hint-Pasifik’te istikrar arayışına” dikkat çekeceğini belirterek, “Çin ile nasıl baş edileceğine daha ağır bir halde odaklanılacak.” dedi.
Doruğa yönelik, Yeni Delhi merkezli Observer Research Foundation uzmanı Dhruva Jaishankar ile Broookings Institute uzmanı Tanvi Madan da dış siyaset mecmuası Foreign Affairs için makale kaleme aldı.
Operasyonel farkındalık
İki uzman, Çin’in Solomon Adaları ile imzaladığı güvenlik muahedesinin, Pekin idaresine, Avustralya ve ABD topraklarına yakın bölgede deniz üsleri kurması fırsatı vereceğini anımsatarak, bunu, “(Çin’in) Hint-Pasifik’teki artan askeri hırslarının en son hatırlatıcı unsuru” olarak niteledi.
Jaishankar ve Madan, Quad ülkelerinin, bölgede çıkabilecek muhtemel bir deniz krizine “gafil yakalanmaması için operasyonel farkındalıklarını güçlendirmesi” ve angajman kapsamını genişleterek Fransa, Kanada, İngiltere dahil Avrupalı partnerleriyle iş birliği arayışına girmesi gerektiğini söyledi.
