AA muhabiri, İtalya’nın çalkantılı siyasi tarihinin hükümet krizleriyle dolu son yıllarını derledi.
İkinci Dünya Savaşı sonrasında 1946’da yapılan halk oylamasıyla cumhuriyete geçen ve o tarihten bu yana çift meclisli (Senato ve Temsilciler Meclisi) yasama sisteminin bulunduğu İtalya’da son 75 yılda, 18 yasama döneminde bugüne kadar toplam 66 hükümet görev yaptı.
Başbakan Conte liderliğindeki 5 Yıldız Hareketi (M5S), Demokratik Parti (PD), Özgürler ve Eşitler (LeU) ile Italia Viva’nın (Iv) oluşturduğu 66. koalisyon hükümetinde, Iv’nin 13 Ocak’ta koalisyondan çekildiğini açıklaması, son hükümet krizinin fitilini ateşleyen unsur oldu.
Iv’nin dörtlü koalisyondan ayrılmasıyla sandalye sayısı bakımından parlamentoda kırılgan hale gelen 2. Conte hükümeti, geçen haftadan bu yana bu durumu aşamayınca dün istifasını vermek durumunda kaldı.
Hükümetlerin ortalama ömrünün 1,1 yıl olduğu ülkede, 5 Eylül 2019’da yemin ederek iktidara gelen 2. Conte hükümetinin ömrü ise ortalamanın biraz üzerinde 509 gün (17 ay) sürdü.
Son 10 yılda göreve gelen 6. başbakan olan Giuseppe Conte, 2’nci kez hükümet istifası vermek durumunda kaldı. Bu son istifa, aynı 10 yıllık dönem içerisindeki 7. hükümetin sona erdiği anlamına geliyor.
Ülkede özellikle de son 10 yılda bu kadar sık kabine değişikliği olmasının arkasında; ekonomik krizden parti içi liderlik mücadelesine, seçimlerin ardından koalisyon kurulamamasından, kurulan koalisyonların belli bir süre sonunda koalisyon ortaklarınca bozulmasına kadar iç siyasette tıkanıklığa yol açan önemli nedenler yer aldı.
İTALYA’DA HÜKÜMET KRİZİ YAŞANMAYAN 10 YILDA SADECE ÜÇ YIL VAR
Ülkede, son 10 yıllık dönemde sadece 2015, 2017 ve 2020 yıllarında herhangi bir siyasi kriz yaşanmadı.
İtalya, 2011 yılını Silvio Berlusconi’nin başbakanlığında karşılarken, o yılın sonunda başbakanlıkta artık Berlusconi değil, teknokrat Mario Monti oturuyordu. Monti de 2012 sonunda bu defa Berlusconi’nin partisinin kendisine olan desteğini çekmesi neticesinde görevinden istifa etti. Ancak Monti, 2013 başındaki genel seçimler sonrasında yine bir süre koalisyon kurulamaması sebebiyle 28 Nisan 2013’e kadar görevde kaldı.
2013 seçimlerinde uzun süre hükümet kurulamayınca en çok oy alan merkez sol Demokratik Partinin ılımlı ismi Enrico Letta, merkez sağdan diğer partilerle büyük koalisyon hükümeti kurdu ancak bu hükümet de 10 ay iktidarda kalabildi.
Letta’yı kendi partisi içindeki liderlik savaşını kazanan dönemin Floransa Belediye Başkanı Matteo Renzi, Şubat 2014’te başbakanlığı da devraldı.
Renzi, bu görevde 34 ay kalarak Berlusconi haricinde yakın tarihte en uzun süre bu koltukta kalan isim oldu. Renzi, Aralık 2016’da kendisinin getirdiği anayasa değişikliği referandumu farklı reddedilince istifa etti. Renzi’nin yerine kendisinin Dışişleri Bakanlığı’nı yapan Paolo Gentiloni geldi ve yasama döneminin sonuna kadar olan 18 aylık sürede geçiş hükümetinin başında yer aldı.
4 Mart 2018’de yapılan genel seçimlerin ardından ülkede 3 ay kadar hükümet kurulamamış ve kriz, teknokrat Avukat Giuseppe Conte’nin ismi altında sistem karşıtı 5 Yıldız Hareketi (M5S) ve aşırı sağcı Lig Partisi’nin 65. hükümeti kurmasıyla aşılmıştı. Conte’nin bu ilk hükümeti, 15 ay iktidarda kalmış, Ağustos 2019’da Lig Partisinin erken seçim çağrısı yapması sebebiyle koalisyon bozulmuştu.
Conte, 5 Eylül 2019’da M5S-PD-LeU koalisyonun başına geçerek, kendisinin 2. hükümetini kurmuş, bu koalisyon da dünkü istifaya kadar aktif görev yapmıştı.
İtalya’da son 10 yıllık dönemde başbakan olan isimler ve hükümetlerinin görev süreleri şöyle:
Giuseppe Conte-2 : 5 Eylül 2019 – 26 Ocak 2021 (yaklaşık 17 ay)
Giuseppe Conte: 1 Haziran 2018 – 5 Eylül 2019 (yaklaşık 15 ay)
Paolo Gentiloni: 12 Aralık 2016 – 1 Haziran 2018 (yaklaşık 18 ay)
Matteo Renzi: 22 Şubat 2014 – 12 Aralık 2016 (yaklaşık 34 ay)
Enrico Letta: 28 Nisan 2013 – 22 Şubat 2014 (yaklaşık 10 ay)
Mario Monti: 16 Kasım 2011 – 28 Nisan 2013 (yaklaşık 18 ay)
Silvio Berlusconi: 8 Mayıs 2008 – 16 Kasım 2011 (yaklaşık 43 ay)
Son 10 yılda, bugüne kadar görev yapan başbakanlar arasından sadece Berlusconi, 2008’deki seçimlere başbakan olmak için adaylığını koyup, seçimi kazanarak bu göreve gelmeyi başaran lider olarak öne çıkıyor.
SON KRİZDE GİDİŞATI CUMHURBAŞKANI’NIN İSTİŞARELERİ BELİRLEYECEK
Ülkede dörtlü koalisyonun bozulması ve dün 2. Conte hükümetinin istifasıyla derinleşen krizde top, bir kez daha Cumhurbaşkanı Sergio Mattarella’da.
Mattarella, yürüteceği istişarelerde, teamüller gereği erken seçim seçeneğinden önce mevcut parlamento aritmetiğinde hükümet kuracak çoğunluk olup olmadığını değerlendirecek.
Cumhurbaşkanı, 86 binden fazla kişinin öldüğü Kovid-19 salgınına ve onun yol açtığı ekonomik kriz nedeniyle mevcut siyasi krizi de vakit kaybetmeden çözmeyi hedefliyor. Bu nedenle Mattarella’nın bugün başlatacağı siyasi partilerle istişareler, krizin gidişatının yönünü tayin etmesi açısından büyük önem taşıyor.
İstişarelerden çıkacak sonuçlara göre, Mattarella, basında da yer aldığı gibi Conte’ye 3. kez hükümet kurma görevi verebilir. Bir diğer ihtimal ise Eski Avrupa Merkez Bankası Başkanı Mario Draghi, Eski IMF Türkiye Masası Şefi Carlo Cottarelli gibi başka bir ismin hükümeti kurmakla görevlendirilebileceği ya da tamamen teknokratlardan oluşan bir kabine kurabilir, erken seçim kararı alabilir.
İtalyan basınında yer alan haberlerde, Conte’nin daha geniş katılımlı bir hükümet için 3. kez bu görevi üstlenmesi senaryosu öne çıkıyor. Conte’nin, Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’in göreve gelirken onaylaması için Avrupa Parlamentosunda oy kullanan İtalyan partilerinin desteğiyle “Ursula koalisyonu” kurabileceği ifade ediliyor.