Belçika’nın başşehri Brüksel’deki NATO karargahında gerçekleştirilen İnanılmaz Önderler Doruğu ‘ne katılan Cumhurbaşkanı Erdoğan, dönüş yolunda gazetecilerin sorularını yanıtladı. Erdoğan gündeme dair birçok mevzuda değerlendirmelerde bulundu.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Ukrayna- Rusya savaşının başından beri faal bir diplomasi yürütüyorsunuz. Bu süreçte garantörlük ve arabuluculuk konusu tartışmaya açıldı. Türkiye garantör ülke olacak mı? Garantörlük kelam konusu olduğu takdirde Ukrayna ve Rusya koşullarını yerine getirmezse bu Türkiye için bir sorun teşkil eder mi?” sorusuna ise şu sözlerle cevap verdi:
“BARIŞ İÇİN BÜYÜK ÇABALAR ORTAYA KOYDUK”
“Savaşı sonlandırmak için başından itibaren büyük çabalar ortaya koyduk. Bu çabalarımızı gerek başkanlar düzeyinde şahsım sürdürdü, gerekse Dışişleri Bakanımız muhataplarıyla birçok görüşme yaptı. Hatta Rusya ve Ukrayna Dışişleri Bakanlarını Antalya’da bir ortaya getirdi. Akabinde bir Moskova ziyaretini, bir Lviv ziyaretini de gerçekleştirdi. Yeniden bunun dışında Ulusal Savunma Bakanımın muhataplarıyla yaptığı birçok görüşme oldu. Bunları devam ettiriyorlar. Alışılmış bütün bunlar garantörlük, bunun dışında arabuluculuk vazifesini Türkiye’nin yapabileceğinin en hoş örneği oldu.
“6 BAŞLIĞIN DÖRDÜNDE ANLAŞTILAR”
Burada Rusya ile Ukrayna ortasında müzakere edilen 6 başlık var. Fakat bu 6 başlığın 6’sını da her iki taraf kabullenmiyor. Bilhassa 4 başlık üzerinde bir mutabakat varmış üzere bir durum kelam konusu. Bunlardan bir tanesi bilhassa bu NATO sorunuyla ilgili. Ukrayna birinci başlarda bu mevzuya ehemmiyetle asılıyordu lakin daha sonra NATO üyeliğinden çekilebileceğini Zelenski söz etmeye başladı. Bir başka husus, bilhassa Rusya’nın resmi lisan olarak kabul edilmesi sorunu. Zelenski bunu da kabul etti. Aslında Rusça Ukrayna’nın çabucak her yerinde konuşulan bir lisan. Bu noktada da bir sorun yok. Bir başka husus silahsızlanma sorunu. Natürel Ukrayna bir devlet, yani silahsızlanmayı A’dan Z’ye kabul kelam konusu değil. Fakat bu bahis da anlaşılamaz değil. Yani orada da belirli odunların verilebileceğini Ukrayna tarafı tabir etti. Dördüncü mevzu, ki tekrar Ukrayna’nın da burada bir mutabakatı var; o da bu kolektif güvenlik dedikleri problem. Bu hususta da Ukrayna olumlu bir yaklaşım ortaya koydu.
“UKRAYNA KIRIM VE DONBASS KONUSUNDA RAHAT DEĞİL”
Lakin alışılmış Ukrayna Kırım ve Donbass bahislerinde bu kadar rahat değil. Donbass probleminde en sonda hoş bir adım attı, bana nazaran akıllı bir liderlik diyebiliriz ve “Bu mevzuda referanduma gitmem gerekir” dedi. Bu hususla orayı kestiler. Şu anda bu türlü bir durum var. Kaldı ki Rusya 2014’te Kırım’ı işgal ettiği vakit, biz çok açık, net bu işgale karşı çıkmıştık ve o günden sonra da Putin ile yaptığım her görüşmede bu işgale karşı çıktığımızı daima söylemiştim. Ancak o vakit Batı bu işgale bugün olduğu üzere çok açık, net bir tutum koymamıştı. Bu tutumu koymadıkları için işte bugün başımıza bunlar geldi. Natürel Kırım ile bir arada Donbass, Donesk, Luhansk vesaire bütün bunlar Kırım’ın adeta bir çarpanı oldu. Ve biz bu bahisteki tutumumuzu bu formda ortaya koyduk. Natürel bu 6 başlığın 4’ü için şu anda Ukrayna tarafından olabilir deniyor lakin öteki ikisi hakkında olumlu bir yaklaşım kelam konusu değil.
“BUGÜN ZELENSKİ İLE GÖRÜŞECEĞİM”
Artık benim bugün Zelenski ile bir görüşmem olacak. Putin ile büyük ihtimalle tekrar hafta sonu yahut hafta başı bir görüşmem olabilir. Bu görüşmelerde de bu NATO’daki görüşmelerin kendileriyle bir müzakeresini, değerlendirmesini yapıp, bundan sonraki sürece yönelik ‘Artık barış için atılacak adımın mimarı sen olmalısın’ demeliyiz. ‘Buna bir onurlu çıkış yap’ demek suretiyle bu işi tatlıya bağlamanın yolunu aramamız lazım.”
Erdoğan’ın açıklamalarından satır başları:
“NATO Harikulâde Devlet ve Hükümet Liderleri Doruğu münasebetiyle Brüksel’e gerçekleştirdiğimiz ziyareti tamamladık. Global güvenlik algısında önemli değişikliklerin yaşandığı bir periyotta NATO müttefikleri olarak bir ortaya geldik. Tepeye dair ayrıntılı değerlendirmelerimizi Karargah’daki basın toplantısında paylaşmıştım. Burada yalnızca birkaç konuya kısaca değinmek istiyorum. Tepede, Rusya-Ukrayna savaşındaki gelişmeleri ve bunun yansımalarını müttefiklerimizle etraflı biçimde kıymetlendirme fırsatı bulduk. Ateşkesin ve barışın sağlanmasına yönelik sürdürdüğümüz ağır diplomatik teşebbüsler hakkında müttefiklerimizle bilgiler paylaştık. Krizin tırmanmaya başladığı noktadan itibaren NATO’nun rolünün kıymetini vurgulamıştım. NATO’nun insicamının korunmasına dair tutumumuzu burada da açıkça söz ettim. Günlük siyasi hesaplar uğruna NATO’nun yıpratılmaması gerektiğini lisana getirdim. Tepemiz her açıdan verimli ve başarılı geçti.
“TÜRKİYE’NİN BÖLGEDEKİ KRİTİK ROLÜNÜN ÂLÂ ANLAŞILDIĞI AŞİKARDIR”
Bu kapsamda kıymetli dostum Genel Sekreter Stoltenberg’in vazife mühletinin bir yıl daha uzatılmasını memnuniyetle karşıladık. Bu, bizim de kuvvetle desteklediğimiz bir karardı. Gerçekten sahiden ittifakla alınan bir karar oldu ve bir yıl daha uzatıldı. Toplantı marjında, Fransa Cumhurbaşkanı, İtalya, Estonya, İspanya ve Birleşik Krallık Başbakanlarıyla ikili görüşmeler gerçekleştirdim. Gelinen noktada Türkiye’nin NATO müttefikleri ortasındaki müstesna pozisyonunun ve bölgesindeki kritik rolünün daha uygun anlaşıldığı aşikardır. Hem müttefiklerimiz hem de dünyanın bunun idrakine artık daha fazla varmış olduğunu gördüm ve buna da inanıyorum. Bu yıl Haziran ayında NATO’nun Madrid Tepesi düzenlenecek. Brüksel’deki Başkanlar Toplantısı, Madrid Tepesine giden süreçte kritik bir dönemeci teşkil etmiştir. Türkiye, her vakit olduğu üzere bu tepeler vasıtasıyla da NATO’nun geleceğinin şekillenmesinde değerli bir rol oynamaya devam edecektir. Ziyaretimizin ve temaslarımızın hayırlara vesile olmasını Rabbim’den temenni ediyorum.