İSTANBUL Sanayi Odası (İSO) tarafından 51 yıldır düzenlenen İSO 500 Büyük Sanayi Kuruluşu araştırmasının 2018 sonuçları açıklandı. İSO Başkanı Erdal Bahçıvan, 2018 yılında 500 büyük sanayi kuruluşunun finansman giderlerinin faaliyet kârı içindeki payının yüzde 49.8’den yüzde 88.9’a yükseldiğine dikkat çekerek “Biz bugüne kadar yüzde 50’lerden şikâyetçiyken şimdi sanayi firmaları 2018’de elde ettikleri kârın neredeyse tamamını finansman giderlerine ayırdı. 2018 yılının ikinci yarısında hem mali borçlardaki hem de finansman maliyetlerindeki artışlar sanayi firmalarının finansman giderlerinde sıçramaya neden oldu” dedi. İSO 500’ün zirvesinde 79 milyar liralık üretimden net satış geliri ile yine TÜPRAŞ yer aldı. Bahçıvan, düzenlediği toplantıda İSO 500’ün 2017’de 652.7 milyar lira olan üretimden net satışlarının, 2018’de yüzde 34.5 gibi yüksek bir büyüme performansıyla 878 milyar liraya çıkardığını belirterek bu hızlı büyümede, fiyat artışlarının yanı sıra döviz kurlarındaki yükselmenin ihracat gelirlerinde yarattığı artış da belirleyici rol oynadığına işaret etti.
ANA İŞİNE DÖNDÜ
Bahçıvan’ın verdiği bilgilere göre İSO 500’ün 2017’de yüzde 19 olan üretimden satışlardaki reel büyümenin, 2018’de yüzde 11.8’e geriledi. 500 Büyük’ün faaliyet karı oranı 1.3 puan iyileşerek yüzde 9.6’dan yüzde 10.9’a yükselirken, toplam faaliyet karı büyüklüğü ise 2017 yılında 70.6 milyar TL iken 2018’de yüzde 52.7 artışla 107.8 milyar TL seviyesine çıktı. Faaliyet kârlarındaki artışın nedenini Bahçıvan, satış maliyetlerinin ve faaliyet giderlerinin net satışlara göre daha düşük hızda artmış olmasına bağladı. 2018 yılındaki zorlu koşullar içinde sanayi firmaları yine ana faaliyet konularına ağırlık verdiklerini kaydeden Bahçıvan “İSO 500’ün FAVÖK büyüklüğü 2018’de yüzde 48 artarak 94.7 milyar TL’den 140.2 milyar TL’ye yükselmiş, böylece firmalar son altı yılın en yüksek FAVÖK artışını gerçekleştirmiştir. Vergi öncesi dönem kar ve zarar toplamı ise yüzde 19.7 artarak 53 milyar TL’den 63.5 milyar TL’ye yükselmiştir” dedi.
KURDAN KAZANDILAR
2018 yılında 107.8 milyar TL’lik faaliyet kârı elde eden İSO 500’ün diğer faaliyetlerden olağan gelir ve kârları 270 milyar TL iken, diğer faaliyetlerden olağan gider ve zararlar 214.2 milyar TL oldu. Alt kalemler olarak kambiyo kârları 231.5 milyar TL, kambiyo zararları ise 200 milyar TL oldu. Diğer faaliyetlerden olağan gelir ve karlar ile gider ve zararlar arasındaki fark alındığında 55.8 milyar TL’lik üretim faaliyet dışı net gelir elde edildi. Bu rakamın 31.5 milyar TL’sini net kambiyo kârları oluştururken, kalan 24.3 milyar TL’si faiz, iştirak, temettü gelirleri gibi pek çok kalemi içerdi. Bahçıvan, “Rakamlar kümülatif büyüklükler olup firmalar arasında sektör farklılıklarından dolayı ayrışmalar söz konusudur. Bazı firmalar çok yüksek kambiyo kârı yazarken, bazıları ise çok yüksek kambiyo zararları ile karşı karşıya kalmıştır” dedi.
OLUMSUZ KOŞULLAR
Bahçıvan’ın verdiği bilgiye göre 2018’de İSO 500’ün finansman giderlerinin faaliyet kârı içindeki payı yüzde 49.8’den yüzde 88.9’a yükseldi. Sanayi firmaları 2018’de elde ettikleri kârın neredeyse tamamını finansman giderlerine ayırdı. Finansman giderlerinin sanayi firmalarının kârlılıklarında temel belirleyici olmayı 2018’de de sürdürdüğünü vurgulayan Bahçıvan, “İSO 500, 2018 yılında ani yaşanan finansal dalgalanma ve şokların yükselttiği finansman maliyetleri ile karşılaşmıştır. Yılın ikinci yarısındaki faiz oranları artışı ve Türk lirasındaki değer kaybına bağlı olarak enflasyondaki artışlar, İSO 500 için olumsuz mali koşullar yaratmıştır” dedi. İSO 500’ün istihdamı yüzde 2.4 arttı, ödenen maaş ve ücretlerdeki artış da yüzde 20.2 oldu.
KURDAKİ ARTIŞ BORÇLARI YÜKSELTTİ
BAHÇIVAN’ın verdiği bilgiye göre şirket bilançolarında İSO 500’de 2017’da yüzde 62.9’a kadar yükselen borçların payı, 2018 yılında 4.1 puan daha artarak yüzde 67’ye çıktı. Özkaynakların payı ise yüzde 37.1’den yüzde 33’ye geriledi. Bu oranlar tarihsel olarak en olumsuz kaynak yapısına işaret ediyor. İSO 500’de borçların payının artmasının önemli bir nedeni döviz kurlarındaki artışlar oldu. Bahçıvan “Sanayi kuruluşlarının döviz cinsi borçlarının TL karşılıklarının döviz kurlarındaki artışlar nedeniyle şişmesi de borçların payını artırmaktadır. Net bir kullanım olmasa dahi borç kalemi yükselmektedir. 2018’de döviz kurlarındaki artışın etkisi çok daha fazla hissedilmiştir” dedi. İSO 500’ün mali borçları yüzde 35.3 artış göstererek 328.6 milyar TL’ye çıktı. Mali borçlar, geçen yıla göre artış hızını ikiye katladı. Kısa vadeli mali borçlar yüzde 46.3 artarak 149 milyar TL’ye yükseldi. Kısa vadeli mali borçların toplam mali borçlar içindeki payı yüzde 45.3’e çıktı.
EN UMUTLANDIRAN VERİ TEKNOLOJİ YOĞUNLUĞU
İSO 500’ün en çok umutlandıran verisinin teknoloji yoğunluklarına göre yaratılan katma değer olduğunu vurgulayan Bahçıvan şunları söyledi: “2018’de yaratılan katma değer itibarıyla en yüksek payı yüzde 37.5 ile düşük teknoloji yoğunluklu sanayiler aldı. Orta-düşük teknoloji yoğunluklu sanayilerin payı 35 oldu. Orta-yüksek teknoloji yoğunluklu sanayilerin payı 2017’de yüzde 20.2 iken 2018’de yüzde 22.2’ye yükseldi. Yüksek teknoloji yoğunluklu sanayiler grubunun payı da yüzde 3.6’dan 2018’de yüzde 5.3 oldu. Orta yüksek ve yüksek teknoloji yoğunluklu firmaların yarattığı katma değer payı 2017’de yüzde 23.8 iken 2018’de yüzde 27.5’e çıktı. Bu artışın büyük bir atılım gösteren savunma ve havacılık sanayinden kaynaklandığı düşünülmektedir.”
İŞTE TÜRKİYE’NİN EN BÜYÜK 500 SANAYİ KURULUŞU (MİLYON TL)