Dünyada olduğu gibi Türkiye’de de sosyal güvenlik sistemini tamamlayıcı olarak kurulan Bireysel Emeklilik Sistemi’nde (BES) katılımcıların fon tutarı ve devlet katkısı fon tutarının toplam büyüklüğü olan 100,1 milyar lira ile otomatik katılımla sisteme dahil olanların biriktirdiği 5,1 milyar lira dikkate alındığında, sistemin toplam büyüklüğü 105,2 milyar lirayı buldu.
Bireylerin emeklilik dönemlerinde refah seviyelerinin düşmemesini hedefleyen, aynı zamanda yurt içinde uzun vadeli tasarruf seviyesini yükselterek yarattığı fonlarla ülke ekonomisine katkı sağlayan BES, Türkiye’de 27 Ekim 2003’te başladı ve 16. yıla doğru emin adımlarla ilerliyor.
Emeklilik Gözetim Merkezi (EGM), BES’e ilişkin istatistiki verileri otomatik katılımın getirilmesinin ardından “BES istatistikleri” ve “OKS istatistikleri” şeklinde iki ayrı başlık altında yayımlıyor.
BES’ten 103 bin kişi emekli oldu
AA muhabirinin EGM temel göstergeleri verilerinden derlediği bilgilere göre, haziran ayı sonu itibarıyla sistemdeki katılımcı sayısı 6 milyon 809 bin 71 oldu. Söz konusu dönemde katılımcıların fon tutarı 86 milyar 995 milyon lirayı bulurken, devlet katkısı fon tutarı da 13 milyar 117 milyon lira olarak gerçekleşti. Böylelikle katılımcıların fon tutarı ile devlet katkısı fon tutarının toplam büyüklüğü 100 milyar 112 milyon lira oldu. Söz konusu tarih itibarıyla BES’ten emekli olan kişi sayısı da 103 bin 92’yi buldu.
Katılımcıların fon tutarının yaklaşık 81 milyar lirası faizli fonlarda
BES katılımcı fon tutarının 78 milyar 514,2 milyon lirası faizli fonlarda, 8 milyar 480,5 milyon lirası ise faizsiz fonlarda değerlendirilirken, devlet katkısı fon tutarının 12 milyar 163 milyon lirası faizli, 954,4 milyon lirası ise faizsiz fonlarda bulunuyor. OKS’deki çalışanların fon tutarına da bakıldığında 2 milyar 344,5 milyon lira faizli fonlarda, 4 milyar 5 milyon lirası faizsiz fonlarda yer aldığı görülüyor. 4 milyon liralık fonun ise henüz faiz bilgisi iletilmemiş durumda bulunuyor. Böylelikle BES ve OKS katılımcı fonlarının 80 milyar 859 milyon lirası faizli, 12 milyar 485,5 milyon lirası faizsiz fonlarda değerlendiriliyor.
6 ayda fon büyüklüğü 12 milyar lira arttı
Geçen yılın sonunda BES’teki katılımcı sayısı 6 milyon 875 bin 886, katılımcıların fon tutarı da 76 milyar 560 milyon lira olarak kaydedilmişti. Söz konusu dönemde devlet katkısı fon tutarı 11 milyar 319 milyon lira, emekli olanların sayısı da 89 bin 141 olarak gerçekleşmişti. Böylelikle 2018’nin sonundan bu yana geçen sürede, katılımcı fon tutarı 10 milyar 435 milyon lira ve devlet katkısı fon tutarı 1 milyar 798 milyon lira artış gösterirken, toplam fon büyüklüğünde 12 milyar 233 milyon liralık yükseliş görüldü. Emekli sayısı da 13 bin 951 kişi yükseldi.
Otomatik katılımda çalışan sayısı 6 milyon 353 milyonu aştı
Otomatik katılım kapsamında ilk aşamada 45 yaş altı, bin ve üzeri çalışanı olan özel sektör 1 Ocak 2017’de, memurlar (genel ve özel bütçeli idareler) ile 250-1000 çalışanı bulunan özel sektör 1 Nisan 2017’de sisteme girerken, 100-250 çalışanı olan özel sektör de 1 Temmuz 2017 itibarıyla sisteme katılım sağladı. Kademeli geçişte mahalli idareler ve KİT’ler ile 50-100 çalışanı olan özel sektör de 1 Ocak 2018’de sisteme giriş yaptı. 10-50 çalışanı olan özel sektör 1 Temmuz 2018’den itibaren otomatik katılımla BES’e dahil olurken, 5-10 çalışanı olan özel sektör ise 1 Ocak 2019’dan itibaren BES’li oldu.
Otomatik katılım istatistiklerine göre, 2017’nin başından itibaren otomatik olarak BES’e dahil olup 29 Aralık 2017 itibarıyla sistemde bulunanların sayısı 3 milyon 417 bin 3 olarak kayıtlara geçmişti. Aynı dönemde çalışanların fon tutarı da 1 milyar 793 milyon lira olmuştu. Geçen yılın sonu itibarıyla ise sistemde olanların sayısı 4 milyon 990 bin 786, çalışanların fon tutarı da 4 milyar 598 milyon lira olarak gerçekleşmişti.
Bu yıl haziran sonu itibarıyla açıklanan verilere bakıldığında, otomatik katılım ile sisteme girenlerin sayısı 6 milyon 353 bin olurken, bu katılımcıların biriktirdikleri fon tutarı da 5 milyar 118 milyon liraya ulaştı. Bu arada, katılımcıların fon tutarı ile devlet katkısı fon tutarının toplam büyüklüğü olan 100 milyar 112 milyon lira ile otomatik katılımla sisteme dahil olanların biriktirdiği 5 milyar 117 milyon lira dikkate alındığında, sistemin toplam büyüklüğü 105 milyar 229 milyon lira oldu.
BES, On Birinci Kalkınma Planı’nda
TBMM’ye sunulan ve 2019-2023 dönemini kapsayan On Birinci Kalkınma Planı’nda, yurt içi tasarrufların artırılmasına yönelik önemli hedefler yer alıyor. Buna göre, plan döneminde yurt içi tasarrufların artırılması ve artan tasarrufların imalat sanayisindeki öncelikli sektörlere ve üretken alanlardaki yatırımların finansmanına yönlendirilmesi amaçlanıyor.
Bu kapsamda, uzun vadeli tasarruf yapma eğiliminin güçlendirilmesi ve bireylerin emeklilik gelirlerinin artırılması için kamu emeklilik sistemi dışındaki sistemlere katılım teşvik edilecek. BES katılımcı sayısı, sistemde kalış süresi ve fon tutarını artıracak şekilde geliştirilecek. Genç kesimde uzun dönemli tasarrufları cazip hale getirecek şekilde BES’teki mevcut devlet destekleri yaşa göre farklılaştırılacak.
BES katılımcılarının kısa vadeli nakit ihtiyaçları nedeniyle sistemden çıkışlarının önlenmesi sağlanacak. Bu amaçla sağlık, evlilik, eğitim, mülk sahibi olma gibi ihtiyaçlar nedeniyle bireylere sistemden çıkmadan birikimlerinin bir kısmını çekme olanağı tanınacak. Bireysel emeklilikteki otomatik katılım sistemi, sistemde kalış süresi ve fon tutarını artıracak şekilde yeniden düzenlenecek ve bireysel hesaplara dayalı kurulacak Kıdem Tazminatı Fonu ile entegre edilecek.
Plan kapsamında, 2023 yılına kadar BES katılımcı sayısının 11,6 milyondan 15,2 milyona, BES fon tutarının da 96,3 milyar liradan 296 milyar liraya çıkarılması hedefleniyor.