Dünya’nın ekseni buzulların erimesi başta olmak üzere birçok nedenden ötürü kaydı. Bilim insanları, 30 yılda kutuplarda kayma yönünün batıdan doğuya doğru değiştiğini açıkladı. Eksen kayması insanlar tarafından fark edilmiyor ancak insan kökenli faaliyetler gezegenimizi tehlikeye atıyor.
1990’lardan bu yana buzullar hızla eriyor ve bilim insanları etkilerini araştırmayı sürdürüyor. Bir grup araştırmacı, Geophysical Research Letters‘ta bir çalışma yayımladı. Araştırmacılar, kutupların erimesinin yanı sıra, gezegenin daha önce olduğundan daha doğu bir yönde ilerlediğini gördü. Araştırmacılar, bu yön değişikliğinin başlıca sebebini buzulların son 30 yıldaki erimesi olarak açıkladı.
Dünya’nın ekseni neden kayıyor?
Ekip, Dünya’nın iki manyetik kutbunun gezegenin yüzeyinde hafifçe sürüklendiğini açıkladı. Genellikle kutupsal gezinme olarak adlandırılan süreci incelediler. Gezegenin köklü eksen konumundan sürekli sapması hakkında bilim insanları çeşitli teorileri ileri sürüyor. Dünya’nın kabuğunun altında artan erimiş demir miktarı da dahil olmak üzere bir dizi faktörün birleşiminden kaynaklandığına inanıyorlar. Yine de bilim insanları, iklim değişikliği gibi insan etkisinin de Dünyamızın eksenini değiştirebileceğini söyledi.
Dünya’nın ekseni son 30 yıldır önemli ölçüde kayıyor.
Çin Coğrafya Bilimleri ve Doğal Kaynaklar Araştırma Enstitüsü’nden baş araştırmacı Shanshan Deng, açıklama yaptı. Deng, “1990’larda kutupsal kaymanın yön değişiminin en olası nedeni buzulların hızla erimesiydi.” dedi. Yeni çalışmada Deng’in ekibi, artan karasal su depolamasının (TWS) manyetik kutuplu gezinme seviyesi üzerindeki etkisinin kapsamını analiz etti.
Gezegenin konumunda da değişiklik var
Bilim insanları, çalışmada NASA’nın Yerçekimi Geri Kazanımı ve İklim Deneyi (GRACE) misyonundan elde edilen verilere ve 1980’lerde buzul kaybı ve yeraltı suyu pompalama tahminlerine yer verdi. Ekip, son zamanlarda hızlanan ve büyük ölçüde artan kutupsal kaymanın meydana geldiğine inanıyor.
Son 40 yıldır kutupların hareket mesafesi 4 metreye ulaştı.
Manyetik gezintinin yanı sıra, manyetik kuzey kutbu batıdan doğuya doğru değiştiği için gezegenin konumunda da bir yön değişikliği oldu. Bu ilk olarak 20’nci yüzyılın sonlarına doğru tespit edildi. Araştırmacılara göre, kutupsal kaymanın yön değiştirmesinin en olası nedeni küresel ısınmadan dolayı buzulların hızla erimesi. Ayrıca sulama ve diğer antropojonik (insan kökenli faaliyetler) sürdürülemez yeraltı suyu tüketimi de buna katkıda bulunuyor. Bu tür değişiklikler aslında oldukça kritik. Çünkü Dünya’daki kütle dağılımını etkiliyor ve gezegenimizin farklı şekilde dönmesine neden olabiliyor.
1990’lardan beri buzulların erimesi sonucu kutuplar 26 derece doğu boylamına doğru aniden kaydı. Bilim insanları bu kayma hızını da açıklıyor. 1995 ile 2020 arası yıllardaki kayma hızı, 1981-1995 yıllarına oranla 17 kat arttı.