Irak Enerji Enstitüsü Kıdemli Danışmanı Harry Istepanian, Irak ekonomisinin 2003’ten bu yana petrole bağımlı olduğunu belirterek, “Petrol fiyatlarındaki yüksek dalgalanma, kurulacak yeni hükümete, ülke ekonomisini petrole bağımlı olmaktan kurtarması ve reform hareketi başlatması için uyarıcı nitelikte.” dedi.
Istepanian, AA muhabirine yaptığı açıklamada, bütçesinin yaklaşık yüzde 90’ı petrol gelirlerine dayanan Irak ekonomisinin, uluslararası düşük petrol fiyatlarından dolayı ağır zarar göreceğini ifade etti.
İstifa eden Başbakan Adil Abdulmehdi hükümetinin hazırladığı 2020 bütçe tasarısının günlük 56 dolar varil fiyatına endekslendiğine dikkati çeken Istepanian, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını sonrasında bütçe endeksinin 35 dolar varil fiyatına çekildiğini aktardı.
Istepanian, başkent Bağdat’ın bu yıla ilişkin tahmini petrol gelirlerinin 20 milyar dolar olduğunu ancak tasarruf tedbirleri, yatırım bütçesindeki kesintiler ve petrol ihracat hacmini artırmak için yerel tüketimin günlük 1200 varilden 850 varile düşürülmesi gibi önlemlere rağmen bütçedeki açığın 50 milyar doları aşabileceğini söyledi.
Petrol ihracatını 2020’de günlük 4,5 milyon varile ulaştırmayı hedefleyen hükümetin henüz bu rakamlara ulaşamadığını vurgulayan Istepanian, “Bağdat şubatta günlük 3,2 milyon varil ihracatla 5,52 milyar dolar gelir sağlarken, martta ihracat günlük 3,5 milyon varile çıktı ancak petrol geliri 2,89 milyar dolara düştü. Bu rakamlar, ülkeyi bütçe açığından kurtaramaz.” değerlendirmesinde bulundu.
Istepanian, Türkiye ve Körfez ülkeleriyle sınırlı ihracat imkanı olan Irak’ın Suudi Arabistan ve Rusya arasında yaşanan petrol fiyat savaşına katılabilecek gücü olmadığına dikkati çekerek, “Petrol fiyatları düşmeye devam ederse Irak’ın, dış pazarlarını korumak için maksimum kapasiteyle üretimini artırması gerekir.” dedi.
“BAĞDAT, PİYASADAKİ VARLIĞINI KORUMAK İÇİN YENİ PAZARLAR ARAMALI”
Istepanian, Kovid-19 salgınıyla artan petrol fiyatlarındaki düşüş eğiliminin, Irak’ta hükümetin istifası ve yeni hükümetin kurulamamasının da etkisiyle uzun süredir hazırlanamayan bütçeye ağır mali yükler getireceğini dile getirdi.
Irak petrolünün en büyük müşterileri Çin ve Hindistan’ın yavaşlayan ekonomileri sebebiyle petrole talebin azalacağına işaret eden Istepanian, Irak Petrol Pazarlama Şirketi’nin (SOMO) sadece vadeli sözleşmelere dayanmak yerine uluslararası spot piyasada yeni alıcı bulmak için çaba göstermesi gerektiğini söyledi.
Istepanian, Irak ekonomisinin 2003’ten bu yana petrole bağımlı olduğunu vurgulayarak, “Son dönemlerde şahit olduğumuz petrol fiyatlarındaki yüksek dalgalanma, kurulacak yeni hükümete, ülke ekonomisini petrole bağımlı olmaktan kurtarması ve reform hareketi başlatması için uyarıcı nitelikte.” dedi.
Bütçe açığını kapatmak için en önemli kesintilerin savunma ve enerji sektöründe yapılması gerektiğini dile getiren Istepanian, “Hükümet, devlet harcamaları için tahvil ve hazine bonosu çıkarmalı. Ayrıca, kurtarma paketi için Uluslararası Para Fonu ile görüşmeler başlamalı. Mevcut durumda Bağdat’ın bütçe açığını kapatması için bu yıl 10 milyar dolardan fazla borç alması gerekecek.” ifadelerini kullandı.
Öte yandan, Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nin (IKBY) çıkardığı günlük 250 bin varil petrolü SOMO’ya teslim etmesi karşılığında 2020 bütçesinden yüzde 13 civarında pay almasını sağlayacak bir ön anlaşma olduğunu anımsatan Istepanian, şunları kaydetti:
“İki taraf arasında devam eden bütçe görüşmeleri henüz bir sonuca ulaşmadı ve yakın gelecekte de bir ışık gözükmüyor. Yeni kurulacak hükümetin karşılaşacağı en büyük zorluklardan biri de IKBY’yi, anlaşılan miktardaki petrolün gelirini merkeze aktarmaya ikna etmek olacak.”
PETROL FİYATINDAKİ DÜŞÜŞ ÜLKE EKONOMİSİ İÇİN RİSK OLUŞTURUYOR
IMF verilerine göre, Irak ekonomisi için uygun petrol fiyatı 60 dolar olarak hesaplanırken, salgının etkisiyle düşen talep ve üretici ülkeler arasındaki fiyat savaşı sebebiyle 30 doların altında seyreden petrol fiyatları ülke ekonomisi için risk oluşturuyor.
Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s’e göre bu fiyat çöküşündeki en savunmasız petrol üreticilerinden olan Irak’ın toplam gelir ve ihracatı, gayrisafi yurt içi hasılasının yüzde 10’undan fazla düşecek.
Günlük 4,6 milyon varil petrol üretimiyle OPEC’in en büyük ikinci petrol üreticisi olan Irak, ülkenin önemli petrol sahalarını geliştiren uluslararası petrol şirketlerine ödeme yapmada gecikmiş ve şirketlerden bütçelerini yüzde 30 azaltmalarını talep etmişti.
OPEC ve OPEC dışı bazı ham petrol üreticisi ülkelerin arz fazlalığı ve düşük fiyatları dengelemek için yaptığı kesinti anlaşmasına göre Irak, mayıs-haziran döneminde yüzde 23, yılın geri kalan kısmında ise yüzde 18’lik üretim kesintisine gidecek.
Bu rakamlara göre Irak, 2020’de en fazla 38 milyon varil ihracat yapabilecek.
