Her ne kadar günümüzdeki düz-dünyacılar kabul etmiyor olsa da, Dünya’nın yuvarlak olduğu bilgisi “modern” bir keşif değil. Pek çok eski kültür de bu durumdan haberdardı; zira gezegenimizin küresel olduğunu göstermek için uydulara veya lazerlere ihtiyaç yok. Yunan matematikçi Eratosthenes (Eratosten), Dünya’nın çapını hesaplayan bilinen ilk kişi ve M.Ö. 3. yüzyılda yaptığı bu hesaplama zamanı için inanılmaz derecede doğruydu.
Matematikçinin kullandığı tam yöntem bilinmiyor ancak basitleştirilmiş bir sürümü Yunan gökbilimci Cleomedes tarafından anlatılıyor. Söylenilene göre Eratosthenes, İskenderiye ve Syene (Asvan) arasındaki mesafenin 5.000 Mısır stadyası (stadyum – yaklaşık 157,5 metre) olduğunu biliyordu. Ayrıca iki şehrin aynı meridyen üzerinde olduğunu (ki aslında değiller) ve Asvan’ın Yengeç dönencesinde olduğunu (yakın, ancak tam değil) varsaydı.
İşlemin geri kalanı ise geometri ve iyi zamanlamadan oluşuyor. Yaz gün dönümünde güneşin tam tepede olduğu öğle vakti Syene’de yere dikilen bir çubuğun hiç gölgesi olmayacakken, aynı sırada İskenderiye’deki bir çubuk, Güneş’in ışınlarının eğimine bağlı olarak belirli uzunluktaki bir gölgeye sahip oluyor.
Eratosthenes bu açıyı ölçtü ve çevrenin ellide biri olduğunu hesapladı. İskenderiye ve Syene arasındaki mesafenin 5.000 stadya olduğunu bildiği için de, Dünya’nın çevresinin tamamının bunun 50 katı, yani 250.000 stadya olması gerekiyordu. Bu sayı da modern yöntemler ile belirlenen gerçek ölçünün %1,4’üne kadar doğru…
