Ermenistan’ın 1992’de işgal ettiği Laçın ili, 28 yıl sonra gerçek sahibi Azerbaycanlılara teslim edildi.
Azerbaycan ile Ermenistan arasında Rusya’nın ara buluculuğunda imzalanan ateşkes anlaşması gereği Ermenistan güçleri ve buraya sonradan yerleştirilen Ermeni nüfus, 1 Aralık itibarıyla Laçın’ı terk etti, bölgeye Azerbaycan ordusu yerleşti.
Dağlık Karabağ’la Ermenistan arasında tek yol olan ve “Laçın koridoru” diye isimlendirilen geçit bölgesi ise şimdilik 5 yıl boyunca bölgede geçici görevli Rus askerlerinin kontrolünde olacak.
Ermenistan sınırında bulunan Laçın ili, “Laçın koridoru”nun stratejik önemi dolayısıyla 1990’lı yıllardaki savaşta, Ermeni güçlerin ilk hedeflerinden biri oldu.
Dağlık Karabağ”ın merkezi Hankendi’ni 28 Aralık 1991’de işgal eden Ermeniler, 8 Mayıs 1992’de Şuşayı, 18 Mayıs’ta ise Laçın’ı ele geçirdi.
Laçın’da hava saldırıları ve çatışmalar sonucunda çok sayıda ev yıkıldı, şehir yağmalandı, köyler yok edildi, 264 kişi şehit oldu. Ata yurtlarını terk eden Laçınlılar, Azerbaycan’ın başka bölgelerine yerleşmek zorunda kaldı.
Ermeni güçler, Laçın’ı işgal ederek Ermenistan’la Dağlık Karabağ arasında doğrudan bir bağlantı elde etti ve buradaki yol sayesinde aldıkları destekle Dağlık Karabağ’ın tamamını ve çevresindeki illeri işgal etti.
KENT MERKEZİ, 1 KASABA VE 125 KÖYÜ BULUNUYOR
“Laçın koridoru” yıllarca Dağlık Karabağ’ın sözde Ermeni yönetimi için adeta bir “can damarı” oldu.
Dağlık Karabağ Ermenileri, bu yolu hem askeri ikmal hem de altyapı ve ticari ihtiyaçları için kullandı.
Ermeniler, işgal altındaki bölgelerde yaptıkları tarımsal faaliyetlerden elde edilen ürünleri, Laçın Koridoru ile Ermenistan’a gönderdi, oradan da Dağlık Karabağ’a elektrik enerjisi ve silah gönderildi.
Erivan yönetimi, sınırdaki bu ilin demografik yapısını değiştirmek için resmi politika izledi. İşgal döneminde Ermenistan’ın farklı bölgelerinden binlerce Ermeni nüfus getirilerek, Laçın’da Azerbaycanlıların terk ettiği köylere yerleştirildi.
Kent merkezi, 1 kasaba ve 125 köyü bulunan Laçın’da Ermenistan’ın işgalinden önce 65 binden fazla Azerbaycanlı yaşıyordu. İşgalden önce Laçın’da Ermeni nüfus bulunmuyordu.
EVLER, KAMU BİNALAR VE ORMANLIK ALANLAR ATEŞE VERİLDİ
Anlaşma gereği Laçın’ı terk eden Ermeniler, daha önce terk ettikleri Kelbecer’de yaptıkları gibi evleri, kamu binalarını ve ormanlık alanları ateşe verdi.
Laçın işgal edildiğinde Azerbaycanlılar eşyalarını alamadan bölgeden can havliyle çıkmıştı. Buraya yasa dışı yerleştirilen Ermeni nüfus ise tüm eşyalarını alarak, güvenli şekilde bölgeden ayrıldı.
Başkent Bakü’den 450 kilometre mesafede, ülkenin güney batısında, dağlık araziden yerleşen Laçın ilinin kuzeyden Kelbecer, doğudan Hocalı, Şuşa ve Hocavend, güneyden ise Gubadlı illeri ile il sınırı bulunuyor. Laçın’ın batısında ise Ermenistan yer alıyor.
Azerbaycan ordusunun 27 Eylül’de başlattığı operasyonda 5 kent merkezi 4 kasaba ve 286 köyün kurtarılması üzerine Ermenistan yenilgiyi kabul etmiş, işgal altındaki Ağdam, Laçın ve Kelbecer illerini de boşaltacağını taahhüt eden anlaşmaya imza atmıştı.
Ermenistan ordusu 20 Kasım’da Ağdam’dan, 25 Kasım’da ise Kelbecerden çekilmişti.
