Karadeniz Fındık ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (KFMİB) verilerine göre; 2020 yılında toplamda 280 bin 924 ton iç fındık ihracatından 1 milyar 945 milyon 299 bin 937 dolar elde edildi. Fındık ihracatında bir önceki yıla göre miktar bazında yüzde 12.1, döviz gelirinde ise yüzde 4.1lik azalma meydana geldi. 2020-2021 fındık ihracatı sezonunda 1 Eylül-31 Aralık 2020 döneminde ise toplamda 106 bin 706 ton iç fındık ihracatı gerçekleştirildi. İhracatı yapılan iç fındıklar karşılığında ise 732 milyon 836 bin 548 dolar döviz girdisi sağlandı. Bir önceki yılın aynı dönemindeki ihracat rakamı 168 bin ton, elde edilen döviz girdisi de 1 milyar 89 milyon 716 bin 881 dolar olarak kayıtlara yansıdı. İki yıl arasındaki ihracat kaybı miktar bazında da yüzde 36, döviz bazında yüzde 32.7 oldu.
RAKİP ÜLKELER DAHA UCUZA FINDIK SATTI
KFMİB Başkan Vekili Dursun Oğuz Gürsoy, fındık ihracatında yaşanan düşüşü değerlendirdi. Fındık fiyatlarının yüksek seyretmesi, dövizdeki ani dalgalanmalar, pandemi ve badem gibi ürünlerin ucuzluğunun fındık ihracatının düşmesindeki ana nedenler olduğunu belirten Gürsoy, rakip ülkelerin Türkiye’ye göre daha ucuza fındık sattığını söyledi. Gürsoy, Fındık ihracatının düşmesinin çeşitli sebepleri var. Bu düşüşü sadece pandemiye yüklemek doğru değil. Pandeminin de etkisi var ama bunun dışında da gelişmeler oldu. Sezon başında fındık fiyatları birden bire 22 lira seviyelerinden 25 liralara çıktı ve piyasada 27-28 hatta 30 TL beklentisi oluştu. Biz ihracatçılar olarak da mevcut piyasa koşullarına göre yurt dışına teklifler vermeye başladık. Fakat rakiplerimizde de geçtiğimiz yıl fındık iyiydi. İtalya, Azerbaycan ve Gürcistan gibi ülkelerde iyi bir fındık rekoltesi var. Dolayısıyla eylül ile ekim ayında özellikle Azerbaycan, Gürcistan ve İtalya’dan çok fazla fındık satıldı. Onların her sattığı mal bizim ihracatımızda düşüşe tekabül etti. Çünkü eylül ayını sektör olarak çok zayıf geçirdik. Yani ihracattaki düşüşün birinci sebebi; rakip ülkelerin daha ucuz fiyata erken davranarak fındık satmasıdır. Bizde de beklentiler yüksek olduğu için üretici malını pazara indirmedi. Dolayısıyla fiyatlar çok süratli yükseldi. Yükselen fiyatlar çerçevesinde fındık ihtiyacı olan ülkeler, ucuz fındığın satıldığı ülkeleri tercih etti. Bundan dolayı ihracatta bir düşüş oldu. Dövizdeki ani dalgalanmaların da fındık ihracatının düşmesine çok büyük etkisi var. Çünkü dövizdeki günlük dalgalanmalar bazen yüzde 2lere, 3lere varıyor. Bir gün verdiğimiz fiyatı, ertesi gün sabit tutamıyoruz. Bundan dolayı bir belirsizlik, bir istikrarsızlık oluştu. Bu nedenle rakipler devrede kaldı diye konuştu.
DÜŞÜŞ BAZI ÜLKELERDE YÜZDE 50’Yİ GÖRDÜ
Bazı ülkelere yapılan fındık ihracatındaki düşüşün yüzde 50’yi gördüğünü kaydeden Gürsoy, Japon pazarında yüzde 50, Çin piyasasında yüzde 25, Avrupa’nın pek çok ülkesine yaptığımız İtalya, Almanya, Belçika, Hollanda gibi ülkelerde düşüşler yüzde 40ların üzerinde görünüyor. Türkiye büyük çapta Avrupa Birliği’ne ihracat yapıyor. Avrupa Birliği’ni dikkate aldığımızda zaten en büyük düşüş Avrupa Birliği’nde oldu ifadelerini kullandı.
AVRUPA’DAKİ PASTA SEKTÖRÜ BADEME YÖNELDİ
Badem fiyatının fındığa göre düşük olması nedeniyle pasta sektörünün bademe yöneldiğini ifade eden Gürsoy, şöyle dedi: Önemli bir etken de rakip ürünler. Badem fiyatı 4.50-5 dolar seviyelerindeyken, biz fındığı 6,5-7 dolardan satmaya çalışıyoruz. Dolayısıyla badem belki tarihte çok nadir bir şekilde bu sene fındık fiyatının altına düştü. Özellikle Avrupa’daki pasta sanayi sektörü çok çabuk fındıktan başka ürünlere dönebiliyor. Aynı şey bugün Türkiye’de de yaşanıyor. Pasta sektörüne sattığımız fındık dilmesi, kıyılmış fındık, fındık unu gibi pek çok ürün bademden imal edilerek Avrupa’daki sanayilere satılıyor. Bunun sebebi de fiyat. Yani bugün 5 dolarlık fiyat 7 dolarla karşılaştırıldığında 1 tırda çok korkunç bir fiyat farkı oluşmuş oluyor. Dolayısıyla fındıktan bademe yöneldiler.”
FINDIK ÇEREZ OLARAK DA AZ TÜKETİLİYOR
Gürsoy, karışık kuruyemiş paketlerinde üretici firmaların fındıktan daha ucuz olan badem, yer fıstığı gibi diğer ürünlerin miktarını arttırdığını, paketlerin içindeki fındık miktarını ise azalttığını belirterek, Fındık çerez olarak da daha az tüketilmeye başlandı. Ucuz olan ürünlerin daha fazla konulduğu karışık kuruyemiş paketleri yapıldı. Bunu yapan firmalar daha az fındık tüketmeye başladılar. Bunları topladığımız zaman fındık ihracatının yüzde 36 seviyelerinde düştüğünü görüyoruz diye konuştu.
25 LİRANIN ÜZERİNDE BİR FİYAT OLUŞMASINI BEKLİYORUZ
Fındık üreticisi Fethi Kondak ise, geçtiğimiz sezon bahçesinden elde ettiği 4,5 tonluk fındığını pazara indirmediğini söyleyerek, “Fındığımı pazara indirmememdeki neden, piyasada iyi bir fiyat oluşmamasıdır. Piyasadaki fındık fiyatlarının asgari 25 liranın üstüne çıkmasını bekliyoruz. Şu anda işçilik, maliyet, gübre fiyatlarının artması nedeniyle piyasadaki fiyatı tatmin edici bulmuyoruz. Bundan dolayı da fındığımızı satmıyoruz. 50 randıman fındığın 25 lira üzerinde bir fiyata oturması durumunda fındığımı o zaman satmayı düşünüyorum dedi.