Daha geçen eylül ayında 40-45 TL seviyelerinden satılan 5 litrelik ayçiçek yağının fiyatı markalara göre değişse de 70 TL seviyelerine ulaştı. Biz de aşırı fiyat yükselişinin nedenlerini araştırdık. Ayçiçek üreticileri ve ayçiçek sanayicileri ile görüştük. Üreticiler, bu yıl özellikle bahar ve yaz aylarındaki sıcaklık yükselişlerinin ayçiçek verimini düşürdüğünü, bunun da fiyatlara yansıdığını dikkat çekiyor. Ayrıca pandemi nedeniyle birçok ülkenin önce kendini güvene alarak ayçiçek satışını durdurması veya azaltmasının da fiyatlara etkisi olduğunu söylüyor.
AYÇİÇEĞİNE YOĞUN TALEP
İklim değişikliği nedeniyle ayçiçekte dünya çapında rekolte düşüşleri yaşandığı bilgisini veren Bitkisel Yağ Sanayicileri Derneği Başkanı Tahir Büyükhelvacıgil, “Dünyada da soya ve kanola fiyatının, ayçiçeği fiyatına göre daha yüksek kalması nedeniyle de Çin ve Hindistan gibi ülkeler, fazladan ayçiçeği alımına geçti. Fiyat artışının en önemli nedenlerinden biri olarak üretimde küresel düzeyde yaşanan düşüşü gösterebiliriz. Dövizdeki artış nedeniyle kur baskısı, dünya piyasalarında talebin ve buna bağlı olarak fiyatın yükselmesi, pandemi nedeniyle yaşanan kısıtlamalar, ülkelerin ayçiçek gibi stratejik ürünlerde ithalat yasakları gibi etkilerle tüm dünyada bu konuda sorun yaşanıyor” dedi.
İHTİYACIN % 65-75’İ DIŞARIDAN
Türkiye olarak ayçiçek gibi stratejik ürünlerde ihtiyacı karşılayabilecek potansiyele ulaşılması gerektiğinin altını çizen Büyükhelvacıgil, “Türkiye’de yağlı tohumlarda maalesef yüzde 65-75 dolayında dışa bağımlıyız. Toplam ihtiyacımızın yüzde 25-35’ini yerli üretimle sağlıyoruz. Ülke olarak ihtiyacımız olan 2.5-3 milyon tonluk ayçiçeği tohumu üretimine ulaşmalıyız” dedi.
PANDEMİ, KURAKLIK VE VERİM DÜŞÜŞÜ AYÇİÇEĞİNİ VURDU
SICAKLAR ARTTI VERİM DÜŞTÜ
Bu yıl bahar ve yaz aylarında çok ciddi kuraklık yaşandığına dikkat çeken Edirne Ziraatçiler Derneği Başkanı Süleyman Çetinkaya, “Sıcaklık artışları nedeniyle ayçiçeğinde verim düştü. Önceki yıllarda 1 dekar alandan 150 ile 350 kilogram arasında ürün alınırdı. Bu sene ise 90 ile 200 kilogram arasında kadar düştü. Sulu tarım yapabilenler biraz daha yüksek verime ulaştı ama bu da yeterli olmadı. Hatta bazı arazilerde dekar başına alınan verim 60-70 kilograma kadar düştü. Pandemi nedeniyle ayçiçek ithalatı da zorlaştı. Çünkü ülkeler kendini korumak için ürün satışını azalttı” dedi. Çiftçinin girdi maliyetlerinin de yükseldiğine dikkat çeken Çetinkaya, “Ayrıca köylerde çiftçi kalmadı. Gençler maaşlı işlerde çalışmaya başladı” diye konuştu.
ÜRÜN AZ OLUNCA FİYATLAR ARTTI
Kırklareli’nde sulu bölgelerde mısır yerine ayçiçeği ekildiğini söyleyen Kırklareli Ziraatçiler Derneği Başkanı Necdet Göç, “Üretim bir miktar azalsa da sulu tarım yapılan yerlerde verim kaybı daha az oldu. Ancak pandemi nedeniyle dünyada ticaret kapanma noktasına geldi. Örneğin en çok Ukrayna’dan tohum ya da ham yağ alınırdı. Ancak bu sene çok alınamadı. Çünkü üretici ülkeler de ihtiyacın artması ihtimaline karşılık kendisini korumaya aldı. Ayçiçek açığı olan bir ülkeyiz. Açığımızı ithal ederek kapatıyoruz. Yağ az talep çok olunca fiyatlar yükselişe geçti. Burada ne sanayici ne de üreticinin fiyat yükselişiyle ilgili bir durumu yok” ifadelerini kullandı
