Gebe kalmak isteyen bayanlar nelere dikkat etmeli? Gebe kalmak için hangi yaş aralığı uygun? Hamilelik öncesinde ne yenilmeli ne içilmeli?
Sağlıklı bir hamilelik geçirmek ve bebeklerini sıhhatle kucaklarına almak isteyen anne adaylarına yalnızca hamilelik periyodunda değil, öncesinde de kıymetli vazifeler düşüyor. Bayan Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Cüneyt Genç, anne olmak isteyenleri uyararak, “Hamilelik öncesinde yaştan beslenmeye, sıhhat denetimlerinden idmanlara kadar her alanda yanlışsız planlamalar yapılmalı. Sağlıklı gebelik için âlâ bir planlama şart” dedi. Pekala, gebe kalmak isteyen bayanlar nelere dikkat etmeli? Hamilelik için hangi yaş aralığı uygun, ne yenilmeli ne içilmeli? Tüm bu soruların karşılıklarını Bayan Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Cüneyt Genç verdi.
GEBE KALMAK İÇİN HANGİ YAŞ UYGUN?
Günümüzde kırsal kesimde genç yaşta evliliklerin arttığını, büyük kentlerde ise gebelik planlarının ileri yaşlara ertelendiğini hatırlatan Dr. Cüneyt Genç “Hamile kalmak ve bu süreci sağlıklı tamamlamak isteyenler öncelikle hamile kalma yaşlarına dikkat etmelidir. Vücut gelişimleri tamamlanmadan gebe kalanlar değerli problemlerle karşılaşabilirler. Hamile kalmak için ülkü yaşlar 25 ila 35’tir. 24 yaş altındaki anne adaylarında kemik dokusu hala gelişmekte olduğu için kalsiyum desteği yapılmalı. Gebelikte önerilen günlük kalsiyum ölçüsü 1200 mg kadar çıkmaktadır. Bir bardak, yani 200 mililitre sütte 240 miligram kalsiyum vardır. Kalsiyum dayanağını ilaç olarak almak böbrek taşı riskini arttıracağı için mümkün olduğunca besin biçiminde destek etmek uygun olur. Erken yaştaki gebeliklerde halk ortasında gebelik zehirlenmesi olarak bilinen şiddetli gebelik tansiyonu-‘preeklempsi’ riski ve kemik çatı şimdi tam gelişmediği için sezaryen doğum oranı daha yüksektir. 35 yaş üstü gebeliklerde yumurtaların yaşlanmasına bağlı olarak doğumsal anomalilerde ve sezaryen ihtimalinde artış, gebelik şekeri ve gebelik tansiyonu görülebilir. 40 yaş üstü bayanlarda ise hafif derecede kemik erimesi başlayabileceğinden günlük kalsiyum tüketimine dikkat edilmeli” diye konuştu.
GEBE KALMAK İÇİN ÜLKÜ KİLO NEDİR?
Anne adaylarının gebelik sırasında olduğu üzere hamileliğe hazırlanırken de kilolarına dikkat etmeleri gerektiğini belirten Dr. Cüneyt Genç “sağlıklı gebelik ve sağlıklı bebekler için ömür halimizi iyileştirmeliyiz” dedi ve şu tavsiyelerde bulundu:
“Anne adayları gebe kalmak için ülkü kiloda olup olmadıklarını çok kolay bir hesaplama ile bulabilir, buna uygun planlama ile sağlıklı bir hamilelik sürecine adım atabilirler. Beden kitle indeksi kilonun, uzunluk ölçüsünün metre olarak kendi karesine bölünmesi ile elde edilen bedeldir. Örneğin kilonuzun 65, uzunluğunuzun ise 1.65 olduğunu varsayalım. Bu durumda beden kitle indeksiniz 65/ ( 1.65×1.65) = 23.8’dir. Beden kitle indeksi kıymeti 18’in altında ise zayıf, 25’in üstünde ise kilolusunuz demektir. Yani bedel 18-25 aralığında ise kilonuz gebe kalmak için ülküdür. Çok zayıf (40 kilo altı) ya da fazla kilolu iken hamile kalmak sorunlara neden olur. Lakin şunu unutmamak gerekir. Fazla kilolu hamile kalmak, fazla zayıf hamile kalmaktan çok daha fazla probleme yol açar. Gebelik şekeri, damar tıkanıklığı, safra taşları, insülin direnci, gebelik tansiyonu, doğumda zorluk ve hatta sezaryen ihtimalinde artış, fazla kilolu gebeliklere eşlik edebilir. Bu nedenle gebelik öncesi ülkü kiloya ulaşmaya uğraş edilmelidir.
SİGARA VE ALKOLÜN İNANÇLI DOZU YOKTUR
Hamile kalmayı düşünen anne adayları sigara ve alkolden muhakkak uzak durmalı. Bebeğe ziyan vermeyen, inançlı sigara sayısı ya da alkol dozu yoktur. Azaltmak katiyetle tahlil değil, kullanıldığı sürece risk daima vardır. Fazla sigara kullanımı erken doğuma, düşüğe ve bebeğin az kilo almasına neden olur. Alkolün her gün kullanılması ise bebekte doğumsal sakatlıklara ve zeka geriliğine yol açar. Gebelikte çay ve kahve üzere kafein barındıran besinlerin fazla tüketilmesi hem kansızlığa hem de çarpıntıya neden olduğu için risk arz edebilir. İçinde olduğu tam olarak bilinmeyen bitki çayları da mümkün olduğunca tüketilmemelidir. Bu alışkanlıkların gebelik öncesinde bırakılması daha uygundur. Öteki bir değerli mevzu ise et ve et eserlerinin tüketimi. Çiğ et ve eserlerinin tüketilmesi sonucu bulaşan toksoplazma paraziti bebekte çeşitli sakatlıklara yol açabilir. Bu nedenle anne adayları gebelik öncesinde ve sırasında, çiğ et ve eserlerini (pastırma, salam vb.) tüketmemeye ihtimam göstermelidir.”
FOLİK ASİT ALIMINA GEBELİKTEN EVVEL BAŞLAYIN
Folik asit vitamininin bebekte, kafatası ve omurga sistemi sakatlıklarının oluşma ihtimalini azaltacağını tabir eden Dr. Genç, anne adaylarına mümkün ise 3 ay evvelce folik asit takviyesine başlamaları ihtarında bulundu. Gebe kalmadan evvel anne adaylarının sıhhat denetimlerinin yapılmasının hem hamile kalmak hem de gebeliği sağlıklı sürdürmek açısından değerli olduğunun altını çizen Dr. Cüneyt Genç, şöyle devam etti:
“Gebelik öncesi tam kan sayımı, idrar kültürü, bulaşıcı hastalık testlerine bakılması ve bu hastalıkları geçirmemiş olan anne adaylarının aşılanması gerekir. Hamile olma ihtimali taşıyan bayanlar, içeriğini bilmedikleri ilaçları kullanmamalı, röntgen çektirecekleri vakit gebelik ihtimali hakkında kesinlikle hekimlerini bilgilendirmelidir. Şeker yahut epilepsi hastalığı taşıyan anne adayları gebe kalmadan evvel kesinlikle gerekli tedbirleri almalıdır. Yüksek kan şekeri bilhassa düşüklere ve bebekte kalp anomalilerine neden olur. Ortalama kan şekeri seviyesi olağana döndükten sonra hamile kalınması ise bebeğin sakatlık riskini büyük oranda azaltacaktır. Epilepsi ilaçları maalesef bebekte ‘nöral tüp anomalileri’ denilen kafatası ve omurga sakatlığı risklerini arttırıyor. Epilepsi hastalığı olup hamile kalmayı düşünenler ilaç kullanımı konusunu kesinlikle hekimlerine danışmalıdır. Ayrıyeten epilepsi hastası anne adaylarına, bebekte oluşabilecek anomalileri önlemek için gebelikten 3 ay evvel yüksek dozda folik asit desteğine başlamayı tavsiye ediyoruz.”
GEBELİKTE AĞIZ VE DİŞ SIHHATİNE DİKKAT
Gebelik sırasında bağışıklık sisteminin zayıflamasına paralel olarak ağız ve diş sorunlarının sık görüldüğünü hatırlatan Dr. Genç, “Gebelik öncesinde her anne adayı ağız ve diş sıhhatine değer vermeli ve uzman bir hekim tarafından denetim edilmelidir. Gerekli tedaviler vaktinde yapılmalıdır. Anne adayları gebelik boyunca günde en az iki sefer dişlerini yumuşak bir fırça ile fırçalamalı, gebelik sırasında amalgam dolgular çıkarılmamalıdır” değerlendirmesinde bulundu.
İDMANLARA GEBELİK ÖNCESİNDE BAŞLAYIN
İdmanların gebelik sırasında ve sonrasında anne adaylarına büyük yarar sağlayacağını belirten Dr. Cüneyt Genç’in sporla ilgili teklifleri de şöyle:
“Hafif tempolu antrenman hareketlerine gebelik öncesinde başlanmalı ve alışkanlık geliştirilmeli. Aksi halde gebelikte oluşan yorgunluk hissi ve değişken ruh hali, spor disiplini edinmeyi zorlaştıracaktır. Hamilelik öncesinde vücut yürüyüş, yüzme, gebelik yogası ya da gebelik pilatesi üzere hafif tempoda aerobik antrenmanlarına alıştırılırsa doğum da, sonrasında bedenin toparlanması da kolaylaşacaktır.”