Elimde bir harita doğruca Seine’in kıyısına indim. Sırtımı şehre dönerek uzun uzadıya suyla başbaşa kaldım. Baudelaire’in kıyısında şiir yazdığı nehri görmek, onu dinlemek istiyordum. Sonra sağa döndüm ve karşıma kocaman Notre Dame de Paris çıktı. Victor Hugo’nun “bu kitap bu yapıyı öldürür” iddiasıyla hikâyesini yazdığı Paris’in ana kilisesi. Kitap yapıyı öldürmedi, aksine yapıya bir kambur ekleyerek onu daha da büyüttü. Bunu yapabilmek de her kitabın harcı değildir. Notre Dame’ın muhteşem ön cephesinin, kapılarının, kulelerinin önünde kalakaldım. Ve bu, Selçukluların çifte minarelerinin önünde duyduğum güzellik duygusunu hatırlattı bana.
Batı’nın Aydınlanma ve Bilim Merkezi
Paris, nehri çevreleyen bir ovada. Tepeleri yok denecek kadar. En yüksek yerleri insan yapısı. Uzun zaman Paris’in en yüksek noktası Notre Dame idi, 1889 yılından beri ise Eiffel Kulesi. Yüksekten bakmak için Notre Dame’ın kulelerine çıktım. Ve birdenbire, gözün göremeyeceği kadar, sonradan adım adım dolaşacağım şehir uzandı önümde. Çekirdek olarak Paris, Seine Nehri’nin çevrelediği iki adadan başlar ve daire daire genişler. Bir daireden diğerine geçmek yüzyıllar alır. İlk dairedeki Notre Dame’dan sonra, ikinci daire nehrin sağ yakasında Louvre, sol yakasında Sorbonne’la genişler ve bu dönem 12. yüzyıldan 18. yüzyıla Paris’e en parlak zamanlarını yaşatır. Sorbonne Batı’nın bilim merkezi, Paris ise “güneş-şehir”dir. Descartes, Molière ve derken Voltaire ve Aydınlanma, Paris’ten çıkar. Çember içi Paris’i dediğimiz ana şehir ise değişmeyen ana hatlarını 19. yüzyılla 20. yüzyılın başında bulur. Neresi Paris neresi değil, bu her büyük şehirdeki gibi bitmemiş bir tartışma. 1960’lardan itibaren Paris bölgesi tren ağı RER’in gelişmesiyle çevre yerleşimler Paris’le bütünleşme sürecine girer. Ve bugün Büyük Paris Projesi’yle metropol yeni bir genişlemenin eşiğinde. Bin yıllık tarihiyle Paris şehir yaratma sanatının en güzel örneklerinden biridir. Göz bu uyumu ve güzelliği ilk krallık şatosu Vincennes’den başlayıp gökdelenli iş merkezi Paris’in Manhattan’ı La Défense’a kadar uzanan Doğu-Batı aksı boyunca doya doya görür, bir “şehir”de seyretmenin tadına varır. Bu aks boyunca Bastille’ye uğrar, oradan batıya devam eder ve dünyada müze denince belki de akla ilk geleni, Louvre’u görür. Eskilerin kraliyet bahçeleri Les Tuileries’de biraz dinlenir ve dünyanın en güzel caddesi unvanına sahip Champs-Elysées’den Zafer Anıtı’na kadar ölçünün ve şehrin bir daha tadına varır. Zafer Anıtı’nın tepesinden şehri ve Champs-Elysées’nin perspektifini seyretmek ise ayrı bir zevktir.
Şehir tanımlamasını hak eden her yer gibi Paris de bir dünya-kenttir ve çoğuldur. Tarih görmek isteyenler için, dünyaca ünlü müzelerinin yanında, Paris’in kendisi bir müze şehirdir. Geçmişi, mimarisi, sanat eserleriyle Paris, ziyaretçisine dünyada eşi az rastlanır zenginlikler sunar. Paris aynı zamanda devingen bir sürekliliğin simgesidir ve geleceğe açık bir kültür-sanat, bilim ve teknik şehridir. Ünlü Ortaçağ âşıkları Héloise ve Abélard’ın evlerinin önünden geçerek Baudelaire’in veya Sartre’ın müdavimi olduğu bir kahvede mola verir ve tamamen otomatik işleyen 14. Metro Hattı’na binip Bercy’de inip Paris’in yeniye açık mimarisini görebilir veya Francois Mitterrand’da inip yeni tekniklere açık dev Milli Kütüphane’de istediğiniz araştırmayı yapabilirsiniz. Meraklısıysanız, yakındaki iki büyük sinemadan birinde veya Cinématheque Francaise’de başka yerlerde zor görülebilecek bir film izleyebilirsiniz. Ki Paris, sinemada çeşitliliğin en zengin olduğu kenttir. Şehrin fiziksel yapısı gibi, toplumsal yapısı da bu tarihsel ve kültürel derinliğin izlerini taşır ve büyük bir çeşitlilik sunar. Paris, ziyaretçisini bu renklilik içinde karşılar ve ona yabancılığını nadiren hissettirir veya biraz mübalağayla hiç hissettirmez.
Camembert peyniri
Paris’te mükellef bir yemeğin en iyi eşlikçisi peynirin tabağı. Kentte inek, koyun ve keçi sütünden yapılan yüzlerce peynir çeşidi var. Adını Normandiya’daki bir kasabadan alan Camembert, Paris restoranlarının vazgeçilmezlerinden. Renkli insan manzaralarıyla ünlü Montmartre Tepesi. Adeta şehir içinde ufak bir şehir… Her köşe başında ayrı bir dünya… Fransızların tabiriyle şehir içinde bir köy. Üzerinde bulunduğu yeşil tepeye adını veren Sacré-Cœur Kilisesi, bölgedeki en ünlü tarihi yapı. Ziyaretçilerine muhteşem bir Paris manzarası sunan tepe, aynı zamanda, ressamların ve sanatçıların uğrak yeri.
Luxembourg Bahçesi gibi Tuileries’deki bu havuz da kıyısında oturup etrafı seyredebileceğiniz güzel mekânlardan biri. Paris’in kuzeyindeki iki tepeden biri olan Buttes Chaumont ise neredeyse bir sayfiye yeri. Burası, kentin doğusundaki Vincennes ve batısındaki Boulogne Ormanları’yla birlikte Parislilerin doğaya ihtiyaç duyduklarında gittikleri yer.
Bisikletle Paris
Paris’te belediyeye ait bir Vélib bisikletine binebilirsiniz. Hemen her köşede kolayca bulunup ucuza kiralanan bu bisikletlerle istediğiniz yere gidebilir ve tekrar en yakındaki bir Vélib Parkı’na bırakabilirsiniz. Bu parklara şehrin farklı köşelerinde rastlayabilirsiniz. Paris’te uzun bulvarların ucunda mutlaka bir tarihi eser yükselir. Tıpkı Soufflot Sokağı’ndan görünen Panthéon gibi… Önceleri kilise olarak kullanılan bu yapı, günümüzde Fransızların bir çeşit anıt kabri. Fransız tarihinin ve kültürünün büyük isimlerinin naaşlarını barındıran kubbeli yapı, Helenistik esintiler taşıyor.
RATP, Paris’e dağılmış düzinelerce istasyonuyla başkenti gezmenin hızlı ve ucuz yolu. Metro istasyonları büyük bir daire içindeki“M” şeklinde logosu ve şık Art Nouveau tarzı girişleriyle kolaylıkla fark ediliyor. Mitterand döneminin iki önemli yapısı: Arap Dünyası Enstitüsü, yansımalı duvarlarıyla biliniyor. Fransız mimar Jean Nouvel’in bu eseri, Fransa’nın Arap dünyasıyla olan özel ilişkisinin vurguluyor. Dev küresiyle tanınan Bilimler Sitesi ise belgesel filmlerin gösterildiği sirküler bir ekrana sahip. Paris, 19. yüzyıl resim sanatında empresyonizmin (izlenimcilik) beşiği oldu. Bu akımın öncülerinden Claude Monet, Pierre-Auguste Renoir ve Alfred Sisley, Paris’teki bir atölyede buluşup çalışmalar yaptılar.
Uzun bir Paris gezisinin belki de en güzel ödülü bir kafeye oturup gönlünüzden ne geçiyorsa ısmarlamaktır. Bir kafenin camında bisiklet kullanan kişinin sırtlamış gibi göründüğü tepside, tipik bir Fransız kahvaltı görülüyor. Elbette kahvesi, pain au chocolat’sı (çikolatalı ekmek), kruvasanı ve de reçeliyle… Kruvasan (croissant) denilen ay şeklindeki çörek, Fransız usulü bir kahvaltının olmazsa olmazı. Tereyağlı yapılan bu yerel lezzetin en iyi tamamlayıcısı ise koskoca bir fincan kahve. Türk Hava Yolları, İstanbul’dan Paris’e haftanın her günü sefer düzenliyor. Uçuş tarifesi ve detaylı bilgiler için www.thy.com internet adresine başvurabilirsiniz. Paris’in gelişmiş metro sistemi ile gezmek rahat ve ucuz. Metro ve otobüs hatlarından ücretsiz olarak yararlanma imkânı sağlayan Paris Visite kartı kullanılabilir.
Paris’e gitmek için en ideal zaman nisan ile haziran arası. Genellikle güneşli geçen ilkbahar aylarında sıcaklık ortalaması 15-20 derece civarında. Temmuz ve ağustosta Parislilerin çoğu tatile gittiğinden şehir turistlere kalıyor. Oscar Wilde’dan Balzac’a kadar pek çok ünlünün ziyaret ettiği ya da bir dönem yaşadığı evlerin bazıları da otel olarak kullanılıyor. Paris’te konuşulan Fransızcanın etkileyici bir müziği var. Sıkça söylendiği gibi Fransızların kendi dillerinden başka bir dilde konuşmak istemediği ise bir önyargı. Paris’te alışveriş için yer çok. Champs-Élysées boyunca, Avenue Montaigne’de, Saint-Germain boyunca ve de özellikle büyük mağazalarda (Les Galeries Lafayette, Printemps, Le Bon Marché) moda ve giyim kuşama dair her şeyi var. Musée de l’Homme’un, Centre Georges Pompidou’nun, Musée du Quai Branly’nin veya Institut du Monde Arabe’ın kafe veya restoranlarında mola verebilirsiniz. Paris’e geldiyseniz mimarisi ve sergileriyle bir sanat başyapıtı olan Louvre Müzesi’ni görmelisiniz. Ardından Notre Dame Katedrali, Saint-Michel ve Eiffel Kulesi sizi bekliyor olacak. Uzun yürüyüşler için Vendôme Meydanı, Montmarte, Rue Mouffetard ve çevresini öneriyoruz. Hâlâ yorulmadıysanız gezi listenize Opéra ve Bastille ile çevresini de ekleyebilirsiniz. “Paris ünlü Fransız tatlısı milföye benzer. Tabaka tabaka farklı zenginliklere açılır. Paris her meşrepten insana talebine göre karşılık vermeyi bilir. İsteyene kültür, moda ya da yemek… Ancak Fransa, Paris’ten ibaret değil. Taşra kentleri yaşam zenginlikleriyle başkente bağlı olma mecburiyetini yenmiş” (Enis Batur) Paris’i okuyarak da tanıyabilirsiniz. Okuma önerilerimize gelince: Gustave Flaubert’in Duygusal Eğitim’i, Victor Hugo’nun Notre Dame’ın Kamburu, André Breton’un Çılgın Aşk’ı, Paris’in ruhunu en iyi yansıtan kitaplar arasında.
Paris’i tanımak için beş film önerisi:
Serseri Âşıklar (À bout de souffle) – Jean Luc Godard
Kuzey Köprüsü (Le pont du Nord) – Jacques Rivette
Metro (Subway) – Luc Besson
Köprü üstü Âşıkları (Les amants du Pont-Neuf) – Leos Carax
Çılgın (Frantic) – Roman Polanski.
1990’lı yılların sonunda bir tür şiir bayramı olan Şairler Baharı kutlanmaya başlandı. Bu yılın Şairler Baharı, 7-21 Mart tarihleri arasında. Müzik Bayramı, her yıl olduğu gibi bu yıl da yine 21 Haziran’da. Temmuz ayındaki Avignon Tiyatro Festivali’ni de kaçırmamakta fayda var. Ülkenin milli bayramı olan Bastille Günü 14 Temmuz’da kutlanıyor. Bayram sabahı Champs-Élysées’de geçit töreni yapılıyor. Aynı günün gecesi ise Eiffel Kulesi’nin etrafında havai fişek gösterisi düzenleniyor. Paris’i gezmenin en iyi yollarından biri de nehir turları. Pont de la Concorde’dan Pont Sully’ye uzanan bir geziyle şehrin karakteristik yapılarını görebilirsiniz.
Olmazsa Olmaz Paris
Louvre Müzesi
Dünyanın en fazla sayıda eser barındıran, en büyük yüzölçümüne sahip ve en çok ziyaret edilen müzesi olan Louvre’de, varlığı müzeyle özdeşleşen Mona Lisa’yı, Milo Venüsü’nü ve heybetli Marly Atları’nı gördükten sonra Türk-İslam eserlerinden müteşekkil 20 bin parçalık koleksiyonunu da görülecekler listenize eklemelisiniz.
Notre Dame Katedrali
Victor Hugo’nun romanı “Notre Dame’ın Kamburu”yla bilinen Notre Dame Katedrali, başta Paris olmak üzere Fransa’nın en önemli dinî yapısı. Gotik mimarinin önemli eserlerinden olan katedral, Paris’in en çok ziyaret edilen noktası. Ayrıca Hz. İsa’nın gerildiğine inanılan çarmıhın bir parçası, çarmıha gerilirken kullanılan çivi ve çile çekmesi için başına takılan dikenli tel de bu katedralde bulunuyor.
Şanzelize Bulvarı
Şüphesiz dünyanın en ünlü bulvarlarından biridir Şanzelize, orijinal adıyla Avenue des Champs-Élysées. Bulvara güzellik katan sokak lambaları 1838 yılında mimar Jacques Hittorf tarafından tasarlandı. Zafer Takı’ndan (Arc de Triomphe) Concorde Meydanı’na kadar devam eden bulvarın her iki yanında dünyaca ünlü markaların mağazaları bulunuyor.
Versay Sarayı
Paris’in 20 km dışında bulunan Versay Sarayı’nın yapımına 1661’de başlanmış. Saray zamanla yeni yapıların eklenmesiyle farklı mimarî anlayışların görülebileceği bir açık hava galerisine dönüşmüş. Geniş bir alana yayılan yapı, günümüzde müze olarak kullanılıyor. Bahçe peyzajı, mimari özellikleri, tarihî antlaşmaların imzalandığı Aynalar Galerisi ve Şapel kısımlarıyla VersaySarayı, Avrupa’nın en önemli yapılarından biridir.
Eyfel Kulesi
Paris’in en önemli simgesi olan Eyfel Kulesi, her yıl 6 milyon turisti kendine çekiyor. 1889 yılında Paris’te gerçekleştirilen Dünya Fuarı kapsamında Fransız Devrimi’nin 100. yılını kutlamak için inşa edilen kuleyi, o günden bu yana 200 milyon kişi ziyaret etti.10 bin ton ağırlığında ve 324 metre uzunluğundaki Eyfel Kulesi, şehrin her yerinden görülebiliyor.
Paris Disneyland
Şehir merkezinden 32 kilometre uzaklıkta yer alan Paris Disneyland, açıldığı 1992 yılından bu yana her yıl yaklaşık 15 milyon ziyaretçiyi ağırlıyor. Ailenizle seyahat ediyorsanız ya da sadece içinizdeki çocuğu şımartmaksa niyetiniz, en doğru adres burası.