NATO, İdlib’deki saldırının ardından Türkiye’nin talebi üzerine, istişare maddesi olarak da bilinen, Kuzey Atlantik Antlaşması’nın 4’üncü maddesi kapsamında dün olağanüstü toplandı. Bir üye ülkenin toprak bütünlüğünü, siyasi bağımsızlığını ya da güvenliğini tehdit altında gördüğünde aktive edebildiği bu madde çerçevesinde yapılan toplantıdan Türkiye ile dayanışma mesajı çıktı.
TAZİYE AÇIKLAMASI
Üye ülkelerin daimi temsilcilerinin katılımıyla yapılan toplantı sonrasında konuşan Genel Sekreter Jens Stoltenberg, NATO’nun Türkiye ile tam dayanışma içinde olduğunu ve müttefiklerin mevcut önlemlere ek olarak ne yapılabileceğini değerlendirdiğini söyledi. Stoltenberg, “Bu toplantı, Türkiye’yle dayanışmanın bir işareti” dedi. Müttefiklerin, taziye ve dayanışma mesajları verip saldırı nedeniyle Esad rejimi ve Rusya’yı kınadığının altını çizen Stoltenberg, “Onlara saldırılara derhal son verme, uluslararası hukuka saygı gösterme ve siyasi çözüm için BM çabalarını destekleme çağrısı yapıyoruz” diye konuştu. Gerilimin düşmesi gerektiğini söyleyen Stoltenberg, “Türkiye, Suriye’deki çatışmadan en fazla etkilenen, terör saldırılarından en çok acı çeken ve milyonlarca mülteciye ev sahipliği yapan NATO müttefiki. NATO, Türkiye’yi bir dizi önlemle desteklemeyi sürdürüyor” ifadelerini kullandı.
DESTEK ARAYIŞI
Devredeki önlemlerle hava savunma sistemlerinin güçlendirildiğini, erken uyarı uçakları AWACS’ların uçuşlarını sürdürdüğünü, deniz unsurlarıyla da katkı sağlandığını belirten Stoltenberg, “Müttefikler sürekli olarak daha fazla destek sağlamak amacıyla ne yapılabileceğine bakıyor” dedi. Türkiye’nin NATO Daimi Temsilcisi Büyükelçi Basat Öztürk, saldırıyla ilgili detayları paylaşırken atılması planlanan adımlar konusunda müttefikleri bilgilendirdi. Somut destek talebi NATO’ya iletildi.
ÖNLEMLER ARTIRILABİLİR
Toplantıdan derhal devreye sokulabilecek bir önlem kararı çıkmasa da NATO’nun ya da bazı müttefiklerin önümüzdeki dönemde Türkiye’nin hava savunmasını güçlendirecek adımlar atması gündeme gelebilir. Türkiye 4’üncü maddeyi 2003, 2012 ve 2015’te işletmiş, son girişimde Türkiye’nin uyarlanmış güvence tedbirlerinin devreye sokulmasına karar verilmişti.
AB’DEN BİR GARİP TAVIR
İDLİB’deki saldırı sonrasında Avrupa Birliği’nin (AB) tavrı dikkat çekti. AB Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, saldırıları kınamazken ‘taraflara itidal çağrısı’nda bulundu. ‘Saldırıların kabul edilemez olduğu’ vurgusu AB Türkiye Delegasyonu Başkanı Büyükelçi Christian Berger’in ‘delegasyonu adına yaptığı’ açıklamada geldi.
Borrell, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda, “İdlib’de artan gerginlik acilen durdurulmalı. Gerginliğin uluslararası açık bir askeri çatışmaya dönüşme riski bulunuyor. AB tüm taraflara itidal çağrısında bulunuyor ve tüm can kayıplarından dolayı üzüntü duyuyor. AB güvenlik çıkarlarını korumak için her türlü tedbiri göz önünde bulunduracaktır” dedi. Taziye mesajı ise Büyükelçi Berger tarafından Ankara’dan yapıldı. Berger, “AB Türkiye Delegasyonu olarak, yakın ortağımız ve aday ülke olan Türkiye’ye en içten taziyelerimizi sunuyor, yaralılara acil şifalar diliyoruz. Suriye rejimi ve destekçileri tarafından İdlib’de yeniden başlatılan ve büyük acılara neden olan askeri saldırı kabul edilemezdir” ifadelerini kullandı.
MÜLTECİ AKINI İZLEMEYE ALINDI
Türkiye’nin mülteci politikasında değişiklik olmadığını belirtmesi ancak AB’ye geçmek isteyen göçmenlere engel olunmaması Brüksel’de tartışma yarattı. Borrell’in sözcüsü Peter Stano, “Bizim için anlaşma hâlâ geçerli ve Türkiye’nin taahhütlerine bağlı kalmasını umuyoruz. Türk yetkililerden anlaşmaya yönelik tavırlarında değişiklik olduğuna dair resmi bir bildirim gelmedi” dedi. Acele sonuca varılmaması gerektiğini söyleyen Stano, açıklamaların Türkiye’nin anlaşmadan vazgeçtiği yönünde olmadığını, gelişmelerin yakından izlendiğini ve durum değerlendirmesi yapıldığını söyledi.
RUSYA’NIN TÜRKİYE TEMSİLCİLİKLERİNDE KORUMA ARTIRILDI
İDLİB’de Suriye ordusu tarafından yapılan ve 33 Türk askerinin şehit olduğu hava saldırısının ardından Ankara’daki Rusya Büyükelçiliği çevresinde yoğun güvenlik önlemleri alındı. Büyükelçilik binasına çıkan sokak ve caddeler polis tarafından bariyerlerle trafiğe kapatılırken, Çevik Kuvvet polisi de Rusya Büyükelçiliği önünde nöbet tutmaya başladı.
İSTANBUL’DA DA ÖNLEM
Sosyal medyadaki tepkiler üzerine yaşanacak olası bir provakasyona engel olmak için İstanbul Emniyet Müdürlüğü ekipleri, Beyoğlu’ndaki Rusya Federasyonu Başkonsolosluğu önünde gece saatlerinden itibaren önlem almaya başladı. Ekipler binanın etrafını demir bariyerlerle kapattı. İstiklal Caddesi’ndeki tramvay seferleri durduruldu. Konsolosluk binası önüne gelen bazı vatandaşlar Türk bayrağı asarak Rusya’ya tepki gösterdi. Polis ekipleri ise konsolosluk binası önündeki toplanmalara izin vermedi.
‘TÜRKİYE’NİN YANINDAYIZ’
Suriye’de Esad rejimi güçlerinin İdlib vilayetinin güneyinde hava saldırısı sonucu 33 Türk askerini şehit etmesine dünyadan tepki yağdı.
ABD Dışişleri: Rejim saldırılara son vermeli
ABD Dışişleri Bakanlığı, İdlib’de Türk askerine yönelik rejim tarafından düzenlenen saldırıyı kınadı. Açıklamada, “Bu gelişmeleri teyit etmek ve mevcut durum hakkında daha fazla netlik sağlamak için Türk makamlarıyla temas halindeyiz. NATO müttefiki Türkiye’nin yanındayız. Esad rejimi, Rusya ve İran destekli güçleri bu alçak saldırılara derhal son vermeye çağırıyoruz. Başkan (Donald Trump) ve Bakanın (Mike Pompeo) söylediği gibi, bu krizde Türkiye’ye en iyi nasıl destek verebileceğimize dair seçenekler arıyoruz” denildi.
ABD’nin NATO elçisi S-400’lere işaret etti
ABD’nin NATO Daimi Temsilcisi Kay Bailey Hutchison, Suriye’deki gelişmeler bağlamında, Türkiye’nin Rus S-400 hava savunma sistemlerinden vazgeçeceğini umduklarını belirtti. Hutchison, “Umarım Cumhurbaşkanı Erdoğan, bizim onların geçmişinin ve geleceğinin müttefiki olduğumuzu ve S-400’ten vazgeçmeleri gerektiğini görür” dedi.
Almanya kınadı
Almanya Hükümet Sözcüsü Steffen Seibert, İdlib’de görev yapan Türk askerlerine yönelik saldırıyı kınadı. Bu olayın, bölgedeki gerilimi artırdığını ve İdlib için bir ateşkesin ne kadar acil şekilde gerekli olduğunu gösterdiğini ifade eden Seibert, “Almanya Başbakanı Merkel, Fransa Cumhurbaşkanı Macron’la birlikte Cumhurbaşkanı Erdoğan’a dörtlü zirveye katılmaya hazır olduklarını açıkça dile getirdiler. Rusya’dan henüz cevap gelmedi” dedi. Seibert, dörtlü zirvenin acil olduğunu vurguladı.
İngiltere: Kınıyoruz
İngiltere Dışişleri Bakanı Dominic Raab, yazılı açıklamasında, Türk askerlerinin şehit olduğu saldırıyı kınadığını belirtti. “NATO müttefikimiz Türkiye’nin İdlib’de acil ve kalıcı bir ateşkesi müzakere etme çabalarını destekliyoruz” diyen Raab, “Dünkü olaylar, sadece Suriye rejiminin ve Rusya’nın İdlib’de yürüttüğü saldırının pervasız ve acımasız doğasını teyit etti” şeklinde konuştu.
Aliyev’den taziye
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Cumhurbaşkanı Erdoğan’a taziye mesajı gönderdi. Aliyev mesajında şu ifadelere yer verdi: “Türk askerlerinin şehit olması haberini derin üzüntüyle karşıladım. Size, hayatını kaybedenlerin aile ve yakınlarına, kardeş Türk halkına, kendim ve Azerbaycan halkı adına taziye dileklerimi iletiyorum. Allah rahmet eylesin.”
Guterres: Endişe verici
Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, Suriye’nin kuzeybatısında artan gerginlik ve Türk askerlerinin hayatını kaybetmesinden “derin endişe” duyduğunu belirterek, İdlib’de ateşkes çağrısını yineledi. Yakında onuncu yılına girecek olan Suriye iç savaşı boyunca en endişe verici anlardan birini yaşadıklarını ifade eden Guterres, durum tamamen kontrolden çıkmadan ateşkes yapılması ve diplomasiye bir şans verilmesi gerektiğini ifade etti.
İran’dan Astana çağrısı
İran Dışişleri Bakanlığı tarafından İdlib’de yaşanan son gelişmelere ilişkin açıklama yayımlandı. Açıklamada Astana tarafları ile daha önceden İran’da yapılması planlanan zirveye ilişkin Tahran yönetiminin hazır olduğu belirtilerek, “Bu toplantı Suriye’de terörle mücadele, sivillere yönelik can kaybının önlenmesi ve siyasi sorunların çözümü noktasında etkili olacaktır” ifadeleri kullanıldı.
Yabancı misyonlardan taziye açıklamaları
Türkiye’deki bazı diplomatik misyon temsilcilikleri de taziye mesajları yayımladı.
Macaristan’ın Ankara Büyükelçisi Viktor Matis, Twitter’dan “Bu sabah her şeyin yazılması anlamsız gelse de dost, kardeş ve NATO müttefikimiz olan Türkiye’ye başsağlığı dilerim” mesajını paylaştı.
İsrail’in Ankara Büyükelçiliği de Twitter mesajında “Türk askerlerinin şehit edilmesinden büyük üzüntü duyduk. Yaralılara acil şifalar ve hayatlarını kaybeden askerlerin ailelerine başsağlığı dileklerimizi iletiyoruz” ifadesini kullandı.
Fransa’nın İstanbul Başkonsolosu Bertrand Buchwalter da sosyal medya hesabından “Türkiye’nin başı sağolsun. Taziyelerimizi ve acil şifalar dileklerimizi sunarız” paylaşımında bulundu.